Dubysa
Dubysa er den 15. lengste elva i Litauen med ei lengd på 131 km. Ho har kjelda si nokre få kilometer frå innsjøen Rėkyva nær byen Šiauliai. Først renn ho sørover, men ved Lyduvėnai snur ho søraustover og nær Ariogala sørvestover. Dubysa renn gjennom Samogitia. Dei første kilometrane av elva vart òg kalla Genupis eller Šventupis.
| Dubysa | |||
| elv | |||
 Jernbanebru kryssar Dubysadalen nær Lyduvėnai
| |||
| Land |  Litauen
| ||
|---|---|---|---|
| Nedslagsfelt | 1 973 km² | ||
| Lengd | 131 km | ||
| Middelvassføring | 14,2 m³/s | ||
| Kjelde | 3 km sør for Šiauliai | ||
| - høgd | 133 moh. | ||
| Munning | Nemunas nær Seredžius | ||
| - høgd | 15 moh. | ||
 Dubysa 55°05′00″N 23°26′00″E / 55.083333333333°N 23.433333333333°E | |||
| Wikimedia Commons: Dubysa | |||
Dubysa har om lag 40 sideelvar. Dei største av desse er Kražantė frå høgre og Šiaušė, Gryžuva, og Gynėvė frå venstre. Kražantė (86 km) er nesten dobbelt så langt som dei øvre delane av Dubysa før dei renn i hop (47 km). Sjølv om nedslagsfeltet til Kražantė er noko mindre, burde ho derfor vore hovudelva på grunn av lengda. Dubysa får vatn via regn og snøsmelting, så vassnivået i elva endrar seg raskt. Det største djupet i Dubysa er om lag 4 m.
Dubysadalen er ein av dei høgaste og breiaste i Litauen. Han er om lag 20-40 meter høg og 300-500 meter brei. Han vart danna under den siste istida. Nær Lyduvėnai er det ei jernbanebru som kryssar dalen. Ho er den høgaste og lengste i sitt slag i Litauen. Den første brua vart bygd av tyskarane under den første verdskrigen og i 1918 vart ho erstatta av ei jernbru.
Dubysa er forbunde til Venta via ein forlaten kanal som vart starta i 1825 av styresmaktene i Det russiske riket. Kanalen er 15 km lang og skulle ha 20 sluser. Meininga var å binde elva Nemunas til Austersjøen via hamna i Ventspils. Dei nedre delane av Nemunas var under Preussen sin kontroll. Arbeidet vart avbrote av novemberopprøret i 1831. Arbeidet heldt fram på byrjinga av 1900-talet, men vart denne gong avbrote av den første verdskrigen. Etter krigen var det ikkje lenger bruk for kanalen, sidan Litauen hadde kontroll over heile regionen Klaipėda og dei nedre delane av Nemunas.
Dubysa fiskereservat vart oppretta i 1974. Det vernar gytestadane til fisken vimba og om lag 25 andre fiskeartar. Reservatet vernar Dubysa nedanfor Ariogala og ned til munningen (om lag 25 km av elva) Dubysa regionpark vart oppretta i 1992 for å verne Dubysadalen, landskapet og kulturarva, inkludert fødestaden til diktaren Maironis. Parken har òg etter kvart fått ein del av økoturisme.
Kjelder endre
- Denne artikkelen bygger på «Dubysa» frå Wikipedia på engelsk, den 24. januar 2008.
- Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:
- Simas Sužiedėlis, red. (1978). Dubysa II. Boston, Massachusetts: Juozas Kapočius. s. 113–114.
- Jonas Zinkus, et. al, red. (1985). Dubysa I. Vilnius i Litauen: Vyriausioji enciklopedijų redakcija. s. 463–464.
- Vaclovas Biržiška, red. (1939). Dubysa VII. Kaunas: Spaudos Fondas. s. 79–94.
- «Dubysos pabaseinis». Environmental Protection Agency, Ministry of Environment of the Republic of Lithuania. Henta 1. januar 2007.
Bakgrunnsstoff endre
- Kart over Dubysa Arkivert 2007-10-09 ved Wayback Machine.
- Kurtuvėnai regionpark Arkivert 2016-03-26 ved Wayback Machine.
