Edinburgh

Edinburgh (skotsk-gælisk Dùn Èideann) er hovudstad og den nest største byen (etter Glasgow) i Skottland. Administrativt utgjer han saman med omlandet regionen City of Edinburgh. Han ligg ved breidda av Firth of Forth.

Edinburgh City of Edinburgh
skotsk-gælisk	Dùn Èideann
Edinburgh frå Calton Hill Edinburgh frå Calton Hill
Kallenamn ««Auld Reekie», «Athens of the North»»
Motto «Nisi Dominus Frustra» (Ta imot Herren i forgjeves)
Plassering
Styresmakter
Land	Storbritannia
Konstituerande land	Skottland
Region	City of Edinburgh
Distrikt	Sameint styresmakt
Grunnlagd	Før 600-talet
Borgarmeister	George Grubb
Geografi
Flatevidd  - By	259 km²
Innbyggjarar  - By (2010)    - folketettleik	486 120   1 876,9 /km²
Koordinatar	55°56′58″N 3°9′37″W
Diverse annan informasjon
Postnummer	EH
Telefon-retningsnummer	0131
Nettstad: www.edinburgh.gov.uk
Commons har multimedium som gjeld: Edinburgh

Byen har vore hovudstad i Skottland sidan 1492, og er no sete for Parlamentet i Skottland, som vart gjenoppretta i 1999. Både den gamle og den nye byen vart tekne inn på verdsarvlista til UNESCO i 1995.

Namnet

Ein meiner at namnet på byen kjem frå brittonsk Din Eidyn, Fortet til Eidyn. Dette stammar frå tida da området høyrte til Gododdin, i tidleg mellomalder.

Etter å ha vorte teken av anglarar frå Bernicia vart namnet endra til Edin-burh. Enkelte har hevda at dette tyder Edwin-fort, etter Edwin av Northumbria, men namnet ser ut til å vera frå før tida hans, og det er større grunn til å tru at det er ei forvansking av det brittonske namnet. Byen har au kallenamnet Auld Reekie (Gamle røykfylte). Den neoklassiske arkitekturen og den skotske opplysningstida i det 18. hundreåret har gjeve han kallenamnet Det nordlege Athen. Ein forfattar har ymta om at Det sørlege Reykjavík hadde vore meir passande.

The Princes Street Gardens og nokre bygningar: Frå venstre: Scottmonumentet, North British Hotel, Nelsonmonumentet & the City-observatoriet på Caltonhøgda, to bruer (Waverley i forgrunnen, North lengre bak) og taket til Waverley Station

Det moderne gæliske namnet, Dùn Èideann, har òg vorte forvanska som Dunedin, eit namn byen til tider har gått under.

Mange skottar brukar kallenamnet Embra, og diktaren Robert Fergusson kalla byen Edina.

Det historiske senteret er delt i to av Princes Street Gardens. Mot sør er bybiletet dominert av Edinburgh slott, som står på eit vulkansk berg. Nedanfor slottet ligg gamlebyen, som fylgjer åsryggen. Mot nord ligg den nye byen. Parkanlegget vart påbegynt i 1816 på myrland som tidlegare hadde vore ein innsjø, Nor'Loch.

Hamna

Hamna i Edinburgh ligg i Leith. Bydelen har ein særeigen karakter, og det var stor motstand då han vart innlemma i Edinburgh by, fordi han da vart knytt nærare til storbyen. Han er fortsatt ein eigen by, men blir administrert saman med Edinburgh.

Kultur

Edinburgh er base for fleire verdskjende arrangement. Blant desse er Edinburghfestivalen, som er eit samleomgrep på eksplosjonen i festivalar som skjer i august kvart år - blant desse er Edinburgh Fringe Festival, Edinburgh Book Festival, Edinburgh Film Festival og Edinburgh Military Tattoo.

Folk frå Edinburgh

• Sean Connery, skodespelar
• Irvine Welsh (f. 1958), forfattar

Bakgrunnsstoff

Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Edinburgh

Reiseguide for Edinburgh frå Wikivoyage

• Universitetet i Edinburgh (engelsk)
• EdinburghGuide.com – kva skjer i Edinburgh (engelsk)
• Loch Ness Discovery Centre, Edinburgh (engelsk)
• Arkitekturen til Edinburgh Arkivert 2005-10-25 ved Wayback Machine. (engelsk)
• Landemerke frå gamle Edinburgh Arkivert 2005-10-29 ved Wayback Machine. (engelsk)
• Nettstaden til Edinburgh Fringe Festival (engelsk)
• BAA – informasjon frå Edinburgh lufthamn (engelsk)
• Hotell i Edinburgh Arkivert 2005-10-26 ved Wayback Machine. (engelsk)
• Pubar i Edinburgh Arkivert 2005-11-04 ved Wayback Machine. (engelsk)