Emmanuel Macron

Emmanuel Jean-Michel Frédéric Macron (fødd 21. desember 1977) er ein fransk politikar som har vore president i Frankrike sidan 14. mai 2017 og samfyrste av Andorra. Han er grunnleggjar av partiet La République en Marche, som fekk absolutt fleirtal i den franske nasjonalforsamlinga i juni 2017. Han vart attvald ved presidentvalet i 2022 med 58,5 % av stemmene mot Marine Le Pen frå det høgrepopulistiske partiet Rassemblement National.

Emmanuel Macron
Fødd	21. desember 1977 (46 år) Amiens
Statsborgar av	Frankrike
Parti	Renaissance (april 2016), Parti socialiste (2006; 2009), partilaus (2009; 2016)
Yrke	investeringsbankmann, statsmann, funksjonær, politikar, bankier
Institusjonar	Rothschild & Cie Banque
Utdanna ved	École nationale d'administration Sciences Po Lycée Henri IV Université Paris-Nanterre La Providence
Mor	Françoise Noguès
Far	Jean-Michel Macron
Ektefelle	Brigitte Macron
Medlem	Commission pour la libération de la croissance française Fondation franco-américaine
Alle verv	Frankrikes økonomi-, industri- og digitalminister (2014–2016) generalsekretær for Frankrikes presidentskap (2012–2014) Frankrikes president (2017–) fransk samfyrste av Andorra (2017–) styreleiar (Renaissance, 2016–2017)

Bakgrunn

Macron er frå Amiens i Nord-Frankrike, der gjekk han på ein privat katolsk skule fram til han flytta til Paris og avslutta skulegangen ved den prestisjefylte skulen lycée Henri-IV. Dinest gjekk han på eliteskulen Sciences Po, samstundes som han au tok ein grad i filosofi ved universitetet Paris-Nanterre i 2001. Frå 2002 til 2004 studerte han ved ein annan eliteskule, École Nationale d’Administration (ENA), der fleire tidlegare franske presidentar au har studert.

Macron saman med Brigitte Macron i 2018.

Som student yrkte han tett med filosofen Paul Ricœur, og då Macron vart utseksaminert yrkte han blant anna i investeringsbanken Rothschild. I 2007 gifta Macron seg med den 24 år eldre Brigitte Macron (tidlegare Trogneux), som au var læraren hans på vidaregåande. Dei har ingen felles barn.

Politisk karriere

Macron hadde aldri vore folkevalt før han vart valt til president, og gjorde politisk kometkarriere etter å ha vorte headhunta av dåverande president François Hollande frå Sosialistpartiet som rådgjevaren hans i 2012. Han var ein del av regjeringa til statsminister Manuel Valls frå august 2014 til august 2016.

Macron var frå august 2014 til august 2016 næringsminister i sosialistregjeringa til Valls II under president François Hollande. I april 2016 danna Macron den politiske rørsla En Marche!, som vert forkorta med hans initial (EM). November same året gjorde han det kjent at han ville vera kandidat ved det franske presidentvalet 2017, med eit sjølvstendig program og utan stønad frå dei etablerte partigrupperingane. Ifylgje Macron representerer han korgje venstre eller høgre i fransk politikk, og vert difor rekna som ein sentrumspolitikar.

Presidentvalet 2017

Han stilte som uavhengig kandidat for den politiske rørsla si under valet i april 2017. Macron fekk 24,01 % av stemmene i fyrste valrunde av presidentvalet 23. april 2017, flest av alle presidentkandidatane. I den andre valrunden 7. mai 2017 fekk han 66,1 % av stemmene, motkandidaten Marine Le Pen fekk 33,9 som var leiar for det høgrepopulistiske partiet Front National (som seinare endra namn til Rassemblement National). Macron vart dimed den yngste franske presidenten nokon gong.

Valet av Macron og det påfylgjande valet til nasjonalforsamlinga i juni 2017 vart rekna som eit politisk jordskjelv i Frankrike. I samband med valet til nasjonalforsamlinga vart rørsla En Marche! gjort om til eit politisk parti, som fekk namnet La République en Marche (LREM). Det nye partiet fekk absolutt fleirtal i nasjonalforsamlinga og hadde ei rekkje unge og uerfarne folkevalte. Partiet har ein tydeleg posisjon i sentrum av det politiske landskapet i Frankrike. Fleire politikarar frå både Sosialistpartiet og høgrepartiet Les Républicains melde overgang til partiet til Macron, eller gjekk inn i apparatet rundt han, som blant anna dei to statsministerane under hans fyrste presidentperiode, Édouard Philippe og Jean Castex.

Presidentvalet 2022

Under presidentvalet i 2022 fekk Macron 27,8 % av stemmene i fyrste valrunde 10. april. Hans motkandidat frå 2017, Marine Le Pen, kom nok ein gong på andreplass, med 23,1 prosent, med venstrepopulisten Jean-Luc Mélenchon frå La France insoumise (Det ukuelege Frankrike) hakk i hæl med 21,9 %. Andre valrunde vart difor ein reprise av duellen frå 2017. Trass i at Marine Le Pen gjennomførte ein god valkamp, presterte betre i fjernsynsdebatten mot Macron og nærma seg sin motstandar på enkelte målingar, klarte ho ikkje å slå han i siste og avgjerande runde. Macron vann med 58,5 % av stemmene, mot Le Pens sine 41,5.

Ved parlamentsvalet i juni 2022 missa Macron sitt absolutte fleirtal i nasjonalforsamlinga. Hans valallianse Ensemble! (Saman!) fekk relativt fleirtal med 245 av 577 representantar.

Innanriks

Tidlegare franske presidentar har hatt i somme kommentatorar sine augo manglande vilje, styrke eller mot til at reformera det franske samfunnet, men Macron har skild seg ut, ettersom arbeidsmarknaden, skattlegging, statsbaner, pensjon og høgare utdanning stod på lista over område som han ville reformera. Trass i at Macron lenge har insistert på at han korgje er frå høgresida eller venstresida, er det liten tvil om at den politikken han har stått for sida i fyrste presidentperiode heller ganske tydeleg mot høgre, ikkje minst skattepolitikken. Dette har ført til at han har fått merkelappen «dei rikes president» (le président des riches), samstundes som han har auka oppslutnaden blant tradisjonelle høgreveljarar. Mange utanlandske verksemder ser au på Frankrike som eit meir attraktivt land å investera i etter at Macron tok over som president.

Den fyrste presidentperioden til Macron var prega av mange demonstrasjonar, streikar og protestrørsler, ikkje minst «dei gule vestane» (le mouvement des gilets jaunes), som byrja i november 2018, opphavleg mot ein varsla auking i drivstoffavgiftene. Macron svarte med å lansera Le Grand débat national, ein nasjonal samtale der alle i prinsippet skulle få mogleik til å seia kva dei meinte om politikken til regjeringa. sjølv om opptøyane roa seg noko etter eit års tid, heldt motstanden fram mot innanrikspolitikken til Macron igjennom heile hans fyrste presidentperiode, ikkje minst mot den planlagde pensjonsreforma.

Den fyrste presidentperioden til Macron var dessutan prega av koronapandemien. Etter vanskar i byrjinga, med mangel på munnbind og eit stort press på sjukehusa, vart Macron likevel heidra for handteringa si av pandemien. Frankrike hadde til slutt ein vaksinasjonsgrad på nærmare 80 %, trass i store protestar frå vaksinemotstandarar. I tillegg oppretta Macron gode støtteordningar til franske verksemder slik at dei skulle klara seg igjennom pandemien: Denne politikken vart kjend som «quoi qu'il en coûte» – koste kva det koste vil.

Utanriks

President Macron var i sin fyrste periode ein tydeleg skikkelse i internasjonal politikk. Han har vakt både ovundring og irritasjon, men sjølv om resultata ikkje alltid har nådde ambisjonane, har han lagd ein klar og konsistent linje for fransk utanrikspolitikk og formulert ein ambisiøs og samanhengande visjon for Frankrike og Europa i verda.

Emanuel Macron vart valt på eit klart og tydeleg EU-positivt program, på eit tidspunkt der alle dei andre kandidatane var sterkt EU-kritiske. Etter valet freista han å setja ein felleseuropeisk dagsorden, dels igjennom mange konkrete utspel om samarbeid innan industri, vitskap og kultur, og dels ved å gjenaktivera den fransk-tyske motoren i EU-samarbeidet. Det langsiktige målet var å skapa ein «europeisk suverenitet» og setja Europa i stand til at taka strategiske val og ikkje minst forsvara seg sjølv. Utfordringa til Macron var, at dei naudsynte partnarane, Storbritannia og Tyskland, var meir opptekne med nasjonale utfordringar i staden for.

Macron i møte med Vladimir Putin den 7. februar 2022, rett før storskala invasjonen av Ukraina.

Jamvel om Macron har låge relativt lågt på mange popularitetsmålingar, meiner eit fleirtal av franskmenn at han gjer ein solid innsats internasjonalt. Allereie i november 2017 utropte magasinet Time han til «The next leader of Europe» og han har markert seg som ein tydeleg og visjonær leiar i EU. Dette galdt ikkje minst då Frankrike hadde formannskapet i Rådet for Den europeiske union frå januar til juni 2022. Då inntok Macron ein særs aktiv diplomatisk rolle i byrjinga av invasjonen av Ukraina i 2022, og hadde som éin av få statsleiarar laupande samband med både den russiske presidenten Vladimir Putin og den ukrainske Volodymyr Zelenskyj.

Macron skriv seg inn i den dominerande tradisjonen innan fransk diplomati, «gaullo-mitterrandismen», oppkalla etter to av dei mest betydningsfulle presidentane i Frankrike igjennom tidene – Charles de Gaulle og François Mitterrand. Denne linja vert kjenneteikna av eit sterkt og uavhengig Frankrike, som er ein ven og alliert av USA, utan å underkasta seg Det kvite huset i for stor grad. Samstundes har Macron vore oppteken av verdiar som multilaterisme og globalt samarbeid og under Donald Trumps presidentperiode var Macron ein av få statsleiarar som periodevis lykkast med å skapa nære diplomatiske band med den amerikanske presidenten.

Bakgrunnsstoff

Commons har multimedium som gjeld: Emmanuel Macron

• Offisiell nettstad
• Emmanuel Macron i elysee.fr