Wikipedia

Gotthard-Basetunnelen

Gotthard-Basistunnelen (tysk: Gotthard-Basistunnel, fransk: Tunnel de base du Saint-Gothard, italiensk: Galleria di base del San Gottardo, retoromansk: Tunnel da basa dal Son Gottard) er verdas lengste jarnbanetunnel. Han går gjennom dei sveitsiske Alpane frå nord til sør, mellom anna under Gotthardmassivet. Tunnelen er ein del av Gotthardbanen.

Gotthard-Basetunnelen
Den nordlege opninga til tunnelen
Transportererjarnbane
StadSveits
Lengd57,1 km
Trafikk200–260 godstog og 65 persontog per døgn
Opna1. juni 2016

Kart over tunnelen

Tunnelen forbind den tyskspråklege kantonen Uri i nord med den italienskspråklege kantonen Ticino i sør. Banen er meir direkte og har mindre stigning enn den gamle Gotthardbanen og Gotthardtunnelen frå 1882. Tunnelen består av to 57 km lange, parallelle tunnellaup, og er den tunnelen i verda med mest fjell over seg, 2450 meter.

Det er mogleg for toga å skifte mellom laupa to stader i tunnelen. I tillegg finst det 176 sambandsgangar for forgjengarar mellom laupa, med rundt 325 meter mellom kvar gang. Desse skal kunne brukast for å evakuere personar frå eit laup inn i det andre. Det er normalt sett 40 meter mellom laupa, men nokre stader opp til 70 m. Til saman vart det sprengt og bora ut 151,84 km tunnelar og gangar i fjellet.[1]

Den offisielle opninga etter 17 års anleggsarbeid skjedde den 1. juni 2016.[2] Godstransporten starta opp den 5. september og så, etter fleire månader med prøvekøyring, byrja persontoga å køyre den 11. desember same år.[3][4][5]

Nytte endre

Reisetida i krengetog mellom Zürich og Milano kan gjennom Gotthard-Basetunnelen, Ceneri-Basetunnelen og nokre andre forbetringar verte redusert med ein time til rundt 2 timar og 40 minutt.

Godstransporten nyt også godt av den nye tunnelen. Det vert mindre tungtransport oppe i alpeområdet, medan transportmengda sjølv truleg vil auke kraftig, nær ei dobling. Ein kan køyre tyngre tog på banen enn tidlegare og dei kan køyre raskare. På den gamle Gotthardbanen kunne ein med to lokomotiv trekkje opp til 1400 tonn tunge tog, medan vektgrensa i den nye tunnelen er 4000 tonn.[6]

Plassering og geologi endre

Gotthard-Basetunnelen forbind Erstfeld i dalbotnen ved elva Reuss i kantonen Uri med Bodio ved Biasca i kantonen Ticino.

Før boringa starta, vart fjellet undersøkt både seimisk og gjennom prøveboringar for å sikre ein trygg tunnel. Det ein ikkje kunne unngå ustabilt fjell, vart fjellet sikra og festa.

Den minste kurveradiusen i tunnelen er på 5000 m. Nordinnslaget ligg på 460 moh., sørinnslaget på 312 moh. og det høgste punktet i tunnelen på 549 moh. På det meste er det 2450 m fjell over tunnelen. Hellinga mot toppen nordfrå er maksimalt 4,055 ‰ og sørfrå maksimalt 6,76 ‰. Berekna maksimalfart er 250 km/t.[7]

Laupa skulle opphavleg ha tverrgangar mellom kvarandre kvar 650. meter, men denne avstanden vart halvert etter tunnelbrannen i Mont-Blanc-tunnelen i 1999.[8] Det er til saman 176 slike tverrgangar

 
Bilete frå nordinnslaget i 2017
 
Sørinnslaget same dag

Tverrsnitt endre

 
Geologisk profil

Historie endre

 
Godstog på den gamle Gotthardbanen

Bakgrunn endre

Allereie i 1947 vart det fremja idear og planar rundt ein basetunnel under fjellmassivet.[9] Dei fyrste offisielle planane vart utarbeidd i 1961 og innebar ein 45 km lang tunnel med dobbelspor mellom Amsteg og Giornico.[10]

Utover 1960-talet fortsette planleggjinga og i august 1965 var det gjort ei 1,6 km djup undersøkjingsboring nær Lukmanierpasset.[10][11][12] Høg trafikkvekst grunna høgkonjunktur var grunngjevinga for tunnelen. Planane vart likevel ikkje sette i verk grunna politisk usemje og økonomisk attendegang. I 1973 vedtok Schweizerische Bundesbahnen (SBB) å avslutte prosjekteringsarbeidet etter ein nedgang i godstransporten.

På 1980 auka trykket på hovudtrafikkårene gjennom Sveits, men grunna miljøvern og busetjings- og trafikkpolitiske grunnar ville ein ikkje bygge ut vegane gjennom Alpane. Difor sette ein på nytt i gang med å planleggje utbygging av jarnbanen raskast mogleg.[13][11] I desember 1988 uttala SBB seg positive til utbygging av Gotthard-Basetunnelen[14] og i mai 1989 vedtok regjeringa i Sveits dei nye banane gjennom Alpane.[15]

Sprenging av det fyrste tunnelinnslaget starta den 4. november 1999.

Utbygging endre

 
Naudstoppestaden Faido i 2014

Av totalt rundt 152 km tunnel vart 56 prosent bora med tunnelboremaskin og 44 prosent sprengt ut.[16] Av sjølve hovudlaupa vart 80 % av arbeidet gjort med tunnelboremaskin. Opp til 2400 menneske jobba døgnet rundt i tre skift under utbygginga.[5]

Det vart bygd to stasjonar inne i fjellet, Sedrun og Faido, der det er mogleg å pense tog frå eitt tunnellaup til det andre. Stasjonane er også knytt til utsida med eigne tunnelar og kan brukast for evakuering.

  •  
    I det austlege tunnellaupet ved Amsteg
  •  
    Austlaupet i Faido med tunnelboremaskin
  •  
    Byggeplass ved sørinnslaget nær Bodio

I oktober 2010 var det gjennomslag i det vestre laupet og i mars 2011 i det austre. Fyrste fase av testkøyring vart gjennomført frå desember 2013 til juni 2014 mellom sørinnslaget og Faido.[17] Etter meir prøvekøyring, testing og øving på evakuering vart tunnelen offisielt opna den 1. juni 2016.

Ulukker og dødsfall endre

Til saman døydde ni anleggsarbeidarar under utbygginga av tunnelen.[18][19][20]

Drift endre

I laupet av dei fyrste åtte driftsmånadene vart 2,3 millionar reisande transportert gjennom tunnelen.[21] Etter at tunnelen opna, har talet på reisande auka med 30 % og talet på godstog med 6 %.

Kjelder endre

  1. ↑ «Projektkennzahlen Rohbau Gotthard-Basistunnel» (PDF) (på tysk). Medienstelle ATG, AlpTransit Gotthard AG. 1. juni 2016. Henta 15. desember 2016. 
  2. ↑ «Eröffnung Gotthard-Basistunnel» (på tysk). Bundeskanzlei. 8. desember 2016. Henta 10. desember 2016. 
  3. ↑ Schweizerische Bundesbahnen (11. desember 2014). Fahrplanmässiger Betrieb ab 11. Dezember 2016: SBB auf Kurs für Inbetriebnahme des neuen Gotthardtunnels.. Arkivert frå originalen 4. mars 2016.
  4. ↑ B. Hager (16. august 2016). «Von der Inbetriebnahme des Gotthard-Basistunnels bis zur kompletten Flachbahn» (på tysk). SBB CFF FFS Cargo. Henta 15. desember 2016. 
  5. ↑ 5,0 5,1 Renzo Simoni (2016). «Der längste Eisenbahntunnel der Welt». Der Eisenbahningenieur (på tysk) 65. s. 18–20. ISSN 0013-2810.  (Zur Planung des Probebetriebs)
    und Karin Moser, Stefanie Hasler: Eine Fahrt ohne Aussicht. Mit Video. NZZ vom 11. Dezember 2016 und Regulärer Betrieb gestartet: Auch Sie können jetzt durch den Gotthard-Tunnel fahren. (Der erste planmässige Zug ist durch den Gotthard-Tunnel gerollt. Der Weg nach Italien verkürzt sich um eine halbe Stunde. … Der Gotthard-Basistunnel ist seit 6.09 Uhr am Sonntagmorgen im regulären Betrieb. In: spiegel.de/reise/ vom 11. Dezember 2016)
  6. ↑ Bruno Arnold (5. mars 2019). «Der Betrieb des Basistunnels läuft stabil und sicher» (på tysk). luzernerzeitung.ch. Henta 13. april 2019. 
  7. ↑ AlpTransit Gotthard AG (Hrsg.): Ein Jahrhundertbauwerk entsteht. 1. Auflage. Bern 2010, Stämpfli Verlag AG, ISBN 978-3-7272-1211-6, S. 31 f, 244.
  8. ↑ Deborah Stoffel. (17. oktober 2015). Feinschliff bis zur Eröffnung. I Neue Luzerner Zeitung, s.5. (tysk).
  9. ↑ Eduard Gruner (1947). «Reise durch den Gotthard-Basis-Tunnel.». Prisma (PDF) (på tysk) 2. s. 99–104. 
  10. ↑ 10,0 10,1 Rudi Weidmann: 46 Jahre Neat: Die Geschichte einer kollektiven Planung. In: Der direkte Weg in den Süden: Die Geschichte der Gotthardbahn. AS-Verlag, Zürich 2007, ISBN 978-3-909111-42-8, S. 186–207.
  11. ↑ 11,0 11,1 Hans Rudolf Isliker (2016). «Lötschberg-Basistunnel: Der erste Schritt zur NEAT». NEAT – AlpTransit Lötschberg und Gotthard. ETR Swiss. s. 14–18. ISBN 978-3-87154-574-0. ISSN 0013-2845. 
  12. ↑ «Sonderbohrung für Gotthard-Basistunnel». Frankfurter Allgemeine Zeitung. 5. august 1965. s. 8. ISSN 0174-4909. 
  13. ↑ Hans Rudolf Isliker (2016). «Ein turbulenter Projektstart». NEAT – AlpTransit Lötschberg und Gotthard. ETR Swiss. s. 8. ISBN 978-3-87154-574-0. ISSN 0013-2845. 
  14. ↑ Jahresrückblick 1988 der anderen Eisenbahnen. I: Die Bundesbahn. Jg. 65, Nr. 2, 1989, ISSN 0007-5876, s. 160. (tysk)
  15. ↑ Meldung Entscheidung für Gotthard- und Lötschberg-Basistunnel. In: Die Bundesbahn, Jahrgang 65 (1989), Heft 7, ISSN 0007-5876, S. 590.
  16. ↑ «Gotthard-Basistunnel: Der Vortrieb ist beendet» (på tysk). 23. mars 2011. Arkivert frå originalen 24. mars 2011. Henta 1. april 2011. 
  17. ↑ «Erfolgreicher Versuchsbetrieb im Gotthard-Basistunnel» (på tysk). Alp Transit. 16. juni 2014. Arkivert frå originalen 25. juli 2014. Henta 1. november 2014. 
  18. ↑ «Das Jahrhundertbauwerk entsteht». Gotthard-Basistunnel – der längste Tunnel der Welt (på tysk) 2 (1 utg.). Bern: Stämpfli. 2010. s. 8 f. ISBN 978-3-7272-1211-6. 
  19. ↑ Gieri Venzin (30. mai 2016). «Tod im Berg – Die Opfer des Gotthards» (på tysk). SRF. Henta 1. juni 2016. 
  20. ↑ «Geduldsspiel im Fels» (på tysk). Allianz Suisse. 15. april 2013. Henta 1. november 2014. 
  21. ↑ Pascal Ritter (3. august 2017). «SBB kündigen neuen Superzug an – doch es gibt Probleme» (på tysk). aargauerzeitung.ch. Henta 12. august 2017. 
Henta frå «https://nn.wikipedia.org/w/index.php?title=Gotthard-Basetunnelen&oldid=3368763»