György Ligeti

György Sándor Ligeti (28. mai 1923–12. juni 2006) var ein dei viktigaste komponistane innanfor kunstmusikken på 1900-talet. Han blei fødd inn i ein ungarsk, jødisk familie i Transilvania, Romania, men budde i Ungarn før han i 1956 emigrerte til Austerrike.

György Ligeti
Fødd	28. mai 1923
Fødestad	Târnăveni
Død	12. juni 2006 (83 år)
Dødsstad	Wien
Fødenamn	ungarsk Ligeti György Sándor
Opphav	Ungarn, Austerrike
Sjanger	opera
Instrument	piano
Plateselskap	Deutsche Grammophon
Verka som	komponist, musikkpedagog, universitetslærar, pianist, musikar, librettist, illustratør
Far	Sándor Ligeti
Gift med	Vera Ligeti
Born	Lukas Ligeti
Prisar	Kossuthprisen, Ehrenring der Stadt Wien, Bach-Preis der Freien und Hansestadt Hamburg, Pour le Mérite für Wissenschaften und Künste, Theodor-W.-Adorno-prisen, Balzanprisen, Praemium Imperiale, Léonie Sonnings musikkpris, Schockprisen i musikk, Royal Philharmonic Societys gullmedalje, Berliner Kunstpreis, Grawemeyer-prisen, Goethemedaljen, Wihuri Sibelius-prisen, Preis der Stadt Wien für Musik, Kyotoprisen for kunst og filosofi, Ernst von Siemens’ musikkpris, kommandør av Ordre des Arts et des Lettres, Grawemeyer Award for Music Composition, Østerrikes æreskors for vitenskap og kunst, Frankfurter Musikpreis, Pour le Mérite, Medaille für Kunst und Wissenschaft (Hamburg), Medaille für Kunst und Wissenschaft (Hamburg), æresborger av Budapest, Royal Philharmonic Society Music Awards, Honorary Member of the International Society for Contemporary Music

György Ligeti til venstre

Musikken Ligeti skreiv i Ungarn, var tydeleg inspirert av Béla Bartók, og dei mest modernistisk orienterte verka blei slått hardt ned på av den sovjetiske sensuren. Etter å ha flytta frå Ungarn, komponerte Ligeti verk med vekt på teksturar (inspirerte av elektronisk musikk), mikro-polyfoni (som han sjølv kalla det), og klangflatar. I 1970-åra trer rytmen fram som eit viktig element, og i 1977 komponerer han sin einaste opera Le Grand Macabre. Ved overgangen til 1980-talet er det ein periode med få verk frå Ligeti; det var ein periode som blei brukt til utviklinga av ein ny stil. Den innebar ein mindre tett kromatikk, ein hang til å favorisera små og store tersar, samt komplekse og maskinaktige polyrytmar. Blant dei mest kjende verka frå denne siste perioden er pianokonserten (som han kalla eit estetisk credo), fiolinkonserten og Hamburg-konserten.

I 1993 vart Ligeti tildelt Ernst von Siemens’ musikkpris.

Hjå det store publikummet er verka til Ligeti best kjent gjennom filmane til Stanley Kubrick, og då spesielt 2001: A Space Odyssey.

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «György Ligeti» frå Wikipedia på engelsk, den 7. mars 2012.