Langobardisk

Langobardisk
Klassifisering:	Indoeuropeisk  Germansk   Høgtysk    Langobardisk
Bruk
Var tala i:	Pannonia, Italia
Skriftsystem:	(runeskrift)
Språkkodar
ISO 639-2:	gem
ISO 639-3:	lng

Langobardisk er eit utdøydd vestgermansk språk. Det vart snakka av langobardane, dei tysktalande nybyggjarane i Italia på 500-talet. Frå 600-talet vart språket brukt mindre og mindre, men mykje tydar på at det kan ha vore i bruk heilt fram til rundt år 1000.

Språket er berre bevart i fragment, hovudsakleg som sitat av enkeltord i latinske tekstar. Ein del finst i latiniserte runeinnskrifter og i transkripsjonar påverka av gammalhøgtysk ortografi. Dette «langobardiske alfabetet» inneheld desse grafema:

a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q(u), r, s, ʒ, t, þ, u, w, z

der qu svarar til ein [kw]-lyd, ʒ er [s], z er [ts] og h er [h] i starten av ord og [x] andre stader.

Primærkjelder

Nokre av dei langobardiske primærkjeldene er:

• Ei amuletteske av bronse frå grava til ei rik kvinne frå rundt år 600.

På lokket:

Transkripsjon: arogisd. Arogisd/Arogist/Arogast var eit namn, truleg det til runeskrivaren.

På undersida:  :

Transkripsjon: alaguþleuba : dedun. "Alaguth (og) Leuba laga (den)", Alaguth og Leuba er to jentenamn, dedun, 'dei laga' som gammalhøgtysk tuon.

• To sølvhårspenner frå ei kvinnegrav frå Pallersdorf i Ungarn, datert til rundt midten av 500-talet:

Spenne A:  :

Transkripsjon: godahid unj[a] = "(Til) Godahi(l)d (med) glede(?)"

Spenne B:  :

Transkripsjon: (k?)arsiboda segun = " Arsibodas signing(?)".

• Sverdet frå Pernik, eit sverd funne i det vestlege Bulgaria som kan ha den eldste kjende teksten på langobardisk.

HININIhVILPIDHINIhVILPN (= "IH INI NI HUIL PID -- (I)H INI HUIL PN").

I 2005 offentleggjorde ei gruppe bulgarske forskarar si tolking av teksten: «Eg venter ikkje på æva, eg er æva»/«Eg ventar ikkje på tida, eg er Tida».

• Det finst også ei rekkje latinske tekstar som inneheld langobardiske namn og lovomgrep. Dette er mellom anna:
  • Origo gentis Langobardorum
  • Paulus Diaconus, Historia gentis Langobardorum
  • Historia Langobardorum codicis Gothani
  • Edictum Rothari

Bakgrunnsstoff

• Sources of Lombard history Arkivert 2009-08-13 ved Wayback Machine. (engelsk) ved oeaw.ac.at

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Langobardisk (sprog)» frå Wikipedia på dansk, den 5. juli 2013.
  • Wikipedia på dansk oppgav desse kjeldene:
• Adolf Bach, Geschichte der deutschen Sprache, 8th edn, (Heidelberg 1961)
• Claus Jürgen Hutterer, Die Germanischen Sprachen, Wiesbaden (1999), 336–341.
• J.M. Wallace-Hadrill, The Barbarian West 400-1100, 3rd edn (London 1969), Ch. 3, "Italy and the Lombards"
• Nicoletta Francovich Onesti, Vestigia longobarde in Italia (468-774). Lessico e antroponimia, 2nd edn (Roma 2000, Artemide ed.)

Denne språkartikkelen er ei spire. Du kan hjelpe Nynorsk Wikipedia gjennom å utvide han.