Luis de Milán

Luis dei Milán (født rundt 1500, død rundt 1561), òg kjent som Lluís del Milà, Lluís Milà, Luys Milán, Luis Milán eller Luys dei Milán var ein spansk musikkteoretikar, renessansekomponist og vihuelist (eit gitarliknande instrument).

Luis de Milán
Fødd	ca. 1500
Fødestad	Valencia i Spania
Død	ca. 1561
Dødsstad	Valencia i Spania
Opphav	Kongemakta Aragón
Sjanger	Renessansemusikk, kammermusikk
Instrument	vihuela
Verka som	Komponist og diktar

Orfevs spelar vihuela. Omslagsillustrasjon frå El Maestro

Liv

Milán var den første komponisten som publiserte musikk for vihuela dei mano, eit instrument som hovudsakleg var i bruk på Pyrenéhalvøya og i nokre italienske statar på 1400- og 1500-talet. Han var òg den første musikaren som gav tekstlege tempoopplysingar i musikken sin, til dømes «ni muy apriessa ni muy a espacio sino con un compás bien mesurado», dvs. 'ikkje for hurtig eller for langsamt, men i ein moderat takt'.

Han levde visstnok heile livet sitt i Valencia. Rundt 1538 verker det som han var verksam ved hoffet til hertugen. I 1535 gav han ut den første boka si, El juego dei mandar, om eit musikalsk selskapsspel. Året etter publiserte han den viktigaste boka si, Libro dei música dei vihuela dei mano intitulado El maestro, tileigna kong Johan III av Portugal. Denne tileigninga, og seks villancicoar med portugisisk tekst, gjer det rimeleg å tru at han reiste i Portugal og var ei god stund der. Det finst ein anekdote om at han reiste til Portugal som følgje av ein duell og at kong Johan adla han under opphaldet.

Verk

'El maestro' er den første musikksamlinga i historia for vihuela og var truleg skriven for aspirerande vihuelister. Musikken er ordna frå enkel til komplisert slik at ein nybyrjar kunne utvikle seg frå stykke til stykke. Samlinga inneheld meir enn førti fantasiar, seks pavanar, tolv villancicoar, såvel som sonetos og andre stykke. Nokre stykke er for vihuela solo, andre for song med vihuela-akkompagnement. Mange stykke krev ein virtuos utøvar sjølv om forsiringar ikkje er detaljert gjevne. Komposisjonsstilen varierer frå enkel homofoni til polyfoni og virtuose passasjar.

Den siste publikasjonen hans, El cortesano (1561) gjev eit livleg og underhaldande bilete av livet ved hoffet til hertugen i Valencia. Sjølv om det ikkje inneheld musikk gjev verket ei verdifull forteljing om ein av dei profesjonelle musikarane på denne tida.

Musikken til Luis Milán vert mykje spelt av dagens klassiske gitarister då han lett kan tilpassast gitaren.

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Luis de Milán» frå Wikipedia på bokmål, den 5. april 2010.

Bakgrunnsstoff

• «El Maestro» spelt av Edward Martin, Magnatune (mp3).
• Libro dei musica dei vihuela dei mano, intitulado El Maestro (Biblioteca Nacional dei España) info