Påskelilje
Påskelilje (Narcissus pseudonarcissus) er ein laukplante i påskeliljefamilien. Ho har ein einaste stor gul eller kvit blome på ein knapt 50 cm høg stilk.
| Påskelilje | |
 Påskelilje | |
| Utbreiing og status | |
Status i Noreg: Framandart med potensielt høg risiko Vestlege og sentrale Europa | |
| Systematikk | |
| Rike: | Planteriket Plantae |
| Underrekkje: | Frøplantar Spermatophytes |
| Orden: | Aspargesordenen Asparagales |
| Familie: | Påskeliljefamilien Amaryllidaceae |
| Underfamilie: | Amaryllidoideae |
| Stamme: | Narcisseae |
| Slekt: | Påskeliljeslekta Narcissus |
| Art: | Påskelilje N. pseudonarcissus |
| Vitskapleg namn | |
| Narcissus pseudonarcissus | |
Påskelilja er er dyrka både som hageplante og som snittblomster. Ho er rimeleg hardfør, og lauken overlever oftast den norske vinteren utan tildekking. Påskelilja blømer i april-mai i Noreg. Planten er nasjonalblome for Wales.
Opphavleg utbreiing
endrePlanta veks vilt i det meste av det vestlege og sentrale Europa, men dei naturlege bestandane er truga på to frontar: Dels vert biotopane innskrenka og dels breiar dyrka former seg på villplantane sin kostnad. Opphavleg var arten knytt til lysopne skogar og steppeliknande område opp til 2000 moh. I dag er forvilla kulturformer naturalisert over mykje av verda.
I Noreg
endreI Noreg er påskelilje ein framandart som er innført som prydplante.[1][2] Arten er ein tradisjonell produksjonsart som har vore i bruk før 1700, og han var derfor ikkje risikovurdert i Framandartslista 2018,[3] men i 2023 er han vurdert med potensielt høg risiko (PH).[4]
To underartar er registrerte forvilla i Noreg:
- nominatunderarten lita påskelilje (N. pseudonarcissus ssp. pseudonarcissus) er kjend som etablert i norsk natur i alle fall i 1749 og finst forvilla i til dels store bestandar på Vestlandet frå Sunnhordland til Møre og ved Røros, der han går opp til over 800 m.[1]
- stor påskelilje (N. pseudonarcissus ssp. major) er innført i nyare tid og finst forvilla på Austlandet og nord til Troms, men dannar ikkje store bestandar. Underarten er i Framandartslista 2023 vurdert med potensielt høg risiko (PH).[5]
Kjelder
endre- ↑ 1,0 1,1 Reidar Elven mfl. (2022). Norsk flora (8. utg.). Oslo: Det Norske Samlaget. s. 211.
- ↑ «Artsdatabanken: påskelilje». Artsdatabanken. Henta 6. mars 2023.
- ↑ «Fremmedartslista 2018: Narcissus pseudonarcissus påskelilje». Framandartslista 2018. Artsdatabanken. 24. april 2018. Henta 6. mars 2023.
- ↑ «Fremmedartslista 2023: påskelilje Narcissus pseudonarcissus L.». Framandartslista 2023. Artsdatabanken. 11. august 2023. Henta 12. februar 2024.
- ↑ «Fremmedartslista 2023: stor påskelilje Narcissus pseudonarcissus subsp. major (Curtis) Baker». Framandartslista 2023. Artsdatabanken. 11. august 2023. Henta 12. februar 2024.
- Denne artikkelen bygger dels på «Påskelilje» frå Wikipedia på dansk, den 13. april 2012.
Bakgrunnsstoff
endre
Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Påskelilje
- (no) påskelilje hos Artsdatabanken
- (en) påskelilje i Encyclopedia of Life
- (en) påskelilje i Global Biodiversity Information Facility
- (sv) påskelilje hos Dyntaxa
- (en) påskelilje hos ITIS
- (en) påskelilje hos NCBI
- (en) påskelilje hos The International Plant Names Index
- (en) påskelilje hos Tropicos
- (en) Kategori:Narcissus pseudonarcissus – bilete, video eller lyd på Wikimedia Commons
- (en) Narcissus pseudonarcissus – galleri av bilete, video eller lyd på Wikimedia Commons
- Narcissus pseudonarcissus – detaljert informasjon på Wikispecies
