Smederevo

Smederevo (kyrillisk Смедерево) er ein by og ein kommune i Serbia ved Donau. I 2022 hadde sjølve byen om lag 60 000 innbyggjarar, medan heile kommunen hadde opp mot 100 000 innbyggjarar. Han er det administrative senteret i distriktet Podunavlje.

Smederevo
Смедерево

Rådhuset i Smederevo

Byvåpenet til Smederevo

Styresmakter

Region
Distrikt

Sørlege og austlege Serbia
Podunavlje

Grunnlagd

1430

Geografi

Flatevidd

484 km²

Innbyggjarar^[1]
- By (2022)
- Byområde

97930
59261

Tidssone

UTC+01:00 (UTC)

Diverse anna

Postnummer

11300

Bilnummer

SD

Heimeside: www.smederevo.org.rs

Plassering

Namn

På serbisk vert byen kalla Smederevo (Смедерево), på latin, italiensk og rumensk Semendria, på gresk Σεμενδρία, Semendría, på ungarsk Szendrő eller Vég-Szendrő, på tyrkisk Semendire og på tysk Semendria eller Smederevo.

Historie

Inne i Smederevo festning

Den moderne grunnleggjaren av byen var den serbiske fyrsten Đurađ Branković på 1400-talet, som bygde Smederevo festning i 1430 som den nye serbiske hovudstaden. Då han vart herre over Tokaj i Ungarn planta han vindruer frå Smederevo på eigedomen sin der, og frå desse utvikla den kjende kvitvin Tokaji seg. Smederevo var residensen til Branković og hovudstad i Serbia frå 1430 til 1439, då han vart erobra av Det osmanske riket etter ei to månader lang omleiring.

I 1444, etter Szeged-traktaten mellom Kongedømet Ungarn og Det osmanske riket, gav sultanen Smederevo tilbake til Đurađ Branković, som var alliert med John Hunyadi. Den 22. august 1444 tok den serbiske fyrsten over byen.

Då Hunyadi braut fredsavtalen vart Đurađ Branković verande nøytral. Serbia vart så ei slagmerk mellom ungararane og osmanarane og ein sint Branković tok Hunyadi til fange etter nederlaget hans i det andre slaget om Kosovo i 1448. Hunyadi vart sett i fengsel i Smederevo festning ein kort periode.

I 1454 omleira sultan Mehmed II Smederevo og øydela Serbia. Byen vart frigjeve av Hunyadi. I 1459 vart Smederevo igjen erobra av osmanarane etter Branković døydde. Byen vart ei tyrkisk grensefestning og spelte ei viktig rolle i dei osmansk-ungarske krigane fram til 1526. På grunn av den strategiske plasseringa vart Smederevo gradvis ombygd og gjort større. I ein lang periode var han sete i Sanjaken Smederevo.

Hausten 1476 prøvde ein samla hær av ungarar og serbarar oå ta festninga frå osmanarane. Dei bygde ei festning i tre like ved, men etter månader med omleiring klarte sultan Mehmed II sjølv å drive dei bort. Etter harde kampar valde ungarane å trekkje seg attende.

I 1494 prøvde Pál Kinizsi å erobre Smederevo frå osmanarane, men vart lam og døydde. I 1512 klarte heller ikkje John Zápolya å ta byen.

Under det første serbiske opprøret i 1806 vart byen mellombels hovudstad i Serbia, samt sete i Praviteljstvujušči sovjet, ei regjering leia av Dositej Obradović. Den første grunnskulen i byen vart grunnlagd i 1806.

Under den andre verdskrigen vart byen okkupert av tyske styrkar, som plasserte eit arsenal i festninga. Den 5. juni 1941 førte ein katastrofal eksplosjon til at festninga vart øydelagd og tusenvis av innbyggjarane i byen mista livet.

Befolkningsutvikling

Historiske folketal
År	Folketal^[2]
1948	59 545
1953	66 132
1961	77 682
1971	90 650
1981	107 366
1991	115 617
2002	109 809
2011	108 209
2022	97 930

Busetnader

Dei største busetnadane i kommunen er:^[2]

	Folketal 2002	Folketal 2011	Folketal 2022
Smederevo	62 805	64 175	59 261
Radinac	4 920	5 428	4 714
Osipaonica	4 071	3 560	2 873
Lipe	3 338	3 077	2 727
Lugavčina	3 384	3 078	2 516
Vranovo	2 682	2 690	2 456
Mihajlovac	3 093	2 656	2 248
Udovice	2 018	1 837	1 764