Theo van Doesburg
Theo van Doesburg, opphavleg Christian Emil Marie Küpper, (30. august 1883–7. mars 1931) var ein nederlandsk målar, forleggar, forfattar, arkitekt, typograf og kunstteoretikar frå Utrecht.
| Theo van Doesburg | |
 | |
| Statsborgarskap | Kongeriket Nederlanda |
| Fødd | 30. august 1883 Utrecht |
| Død | |
| Yrke | lyrikar, kunstmålar, arkitekt, skribent, grafisk designar, fotograf, kunstteoretiker, designar |
| Språk | nederlandsk |
| Medlem av | De Stijl |
| Ektefelle | Nelly van Doesburg, Lena Milius, Agnita Feis |
| Theo van Doesburg på Commons | |
Doesburg skapte det geometrisk oppbygde måleriet og var såleis ein av dei som la grunnsteinen for den abstrakte målarkunsten. I 1917 var han med å skipe kunstnarforeininga De Stijl. Seinare slutta han seg for ei kort tid til dadaistane.
Liv og gjerning endre
Doesburg studerte målarkunst frå 1899, etter å ha slege frå seg planen om å verte skodespelar. Fyrste utstillinga av arbeida sine hadde han i 1908. Til liks med Piet Mondrian laga han måleri basert på geometriske flater.
Han var ein sentral person i kunstnarlivet i Paris, etter fyrste verdskrigen. Saman med Piet Mondrian og fleire andre; Georges Vantongerloo, Robert van ’t Hoff, Jacobus Oud, Jan Wils og Bart van der Leck stifta han de Stijl i 1917. Han var redaktør for tidsskriftet som rørsla gav ut. Allereie i 1916 hadde han byrja samarbeide med arkitektane Oud og Wils, og etter 1923 arbeidde han også i lag med Cornelis van Eesteren. Målet var å tilpasse de Stijl-tankegangen slik at denne også kunne brukast på bygningar og innreiingar av rom.
Doesburg vart kjend med Walter Gropius og Bruno Taut, og frå 1921 til -22 påverka han den arkitektoniske forma til Bauhaus-rørsla gjennom å undervise på eit privatkurs i Weimar. Same året gjorde han konstruktivismen kjend i Nederland, ved å gje ut tidsskriftet Mecano under pseudonymet I.K. Bonset. Doesburg lanserte omgrepet konkret kunst som motstykke til abstrakt kunst, og var sjølv sjølve ikjøtinga av omgrepet.
10. januar 1923]gjekk Doesburg i gang med eit felttog for dadaismen i Nederland, då han arrangerte den fyrste dada-kvelden i Den Haag. Den siste dada-soiréen fann stad 13. april i Drachten i Friesland. Aksjonen for dadaismen enda for godt det året.
Til kafé- og danselokalet Aubette på Kléberplatz i Strasbourg planla han, saman med ekteparet Hans Arp og Sophie Taeuber-Arp, i 1927/28 eit felleskunstverk skapt i ånda til De Stijl-rørsla. Målsettinga var å omstøyte førestillinga om korleis interiøret i eit bygg skulle vere.
I 1931 var Doesburg med på å stifte endå ei rørsle: Abstraction-Création i Paris, saman med Antoine Pevsner, Naum Gabo, Auguste Herbin og Georges Vantongerloo. Same året døydde han i Davos.
Kjelder endre
- Denne artikkelen bygger på «Theo van Doesburg» frå Wikipedia på tysk, den 30. november 2012.