Bakkanal

Bakkanal var ei overdådig feiring i romersk tid til ære for den romerske vinguden Bacchus. Feiringa var lagt til midten av mars månad, ved vårjamdøgn, når druene frå fjoråret var blitt til drikkeklar vin.

Romersk sarkofag som viser eit bakkanal.

Bacchanalia av Auguste Léveque

Rubens si framstilling av feiringa

Romarane overtok (via Etruria) dette kulturinnslaget frå grekarane, der vinguden var Dionysos, og festivalane blei kalla dionysia.

Feiringa

Feiringa var opphavleg reservert kvinner og fungerte som eit religiøst mysterium i ein heilag lund. Kulten spreidde seg likevel raskt, ifølgje historikaren Livius, og utarta til både fyll, drap og anna. Det romerske senatet la ned forbod mot alle andre enn godkjente bakkanal i 186 f. Kr., anten på grunn av utsvevingane eller, meir truleg, for å hindra politisk organisering der. Trass harde straffer (Livius hevdar det var fleire avrettingar enn fengselsstraffer), overlevde feiringa enno nokre år i Sør-Italia.

Den greske diktaren Evripides skreiv dramaet Bakkantinnene litt over 400 år før Kristus, om korleis Dionysos sin fetter kledde seg som kvinne for å infiltrera Bacchus-dyrkelsen, men blei oppdaga og drepen av kvinnene (bakkantinnene).

Omgrepet

Ordet er seinare blitt brukt om fyllefestar med ein nokolunde stilig start og ei orgiastisk avslutning, medan det mystiske innhaldet er gløymt. Litterært er det sjeldan brukt i dag, men Henrik Ibsen brukte det i variantar som «bacchanal», «bacchant» og «bacchantisk». Charles Dickens skreiv i ei av bøkene sine at «juristane ikkje stod tilbake for noko når det gjaldt bakkanalske evner og kapasitet» (fritt sitert frå To byar.) I Fjodor Dostojevskij sin roman Brødrene Karamasov blir ordet brukt for å skildra ein av festane til Dimitrij Fjodorovitsj (Mitja).Også i Knut Hamsun sin roman Mysterier er ordet brukt for å skildra ein fest på hotellrommet til Johan Nagel. I Donna Tartt si bok Den hemmelege historien freistar ei gruppe studentar å attskapa eit bakkanal i moderne tid, noko som får tragiske konsekvensar.

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Bakkanal» frå Wikipedia på bokmål, den 4. mai 2022.
  • Wikipedia på bokmål oppgav desse kjeldene:
• Tekst frå Encyclopædia Britannica si 11. utgåve, eit leksikon som i dag er offentleg eigedom.
• Evripides Bakkantinnene, en gresk tragedie, gir litt innsikt i de opprinnelige ritene.
• Bacchanales. Actes des colloques Dionysos de Montpellier (1996-1998). Textes réunis par Pierre Sauzeau. Montpellier : Publications de l'Université Paul Valéry, 2000, 300 p. (ISBN 2-84269-382-5) ; Cahiers du GITA'' nº 13 (ISSN 0295-9900).

Referansar

Bakgrunnsstoff

Commons har multimedium som gjeld: Bakkanal

• Senatus consultum dei Bacchanalibus på latin ved The Latin Library
• Senatus Consultum de Bacchaniabus på engelsk og latin ved forumromanum.org
• Description of the Bacchanalia and the Senate's ruling i Ancient History Sourcebook