Dvergsjimpanse

Dvergsjimpanse eller bonobo er ein primatart i menneskeapefamilien. Saman med sjimpansen er han den dyrearten som er genetisk likast menneske. Arten blei først skildra vitskapleg i 1929. Han er rekna som truga.

Dvergsjimpanse
Dvergsjimpanseho. Foto: Pierre Fidenci
Utbreiing og status
Status i verda: Sterkt truga Utbreiinga av dvergsjimpanse
Systematikk
Rike:	Dyr Animalia
Rekkje:	Ryggstrengdyr Chordata
Underrekkje:	Virveldyr Vertebrata
Klasse:	Pattedyr Mammalia
Orden:	Primatar Primates
Familie:	Hominidae
Slekt:	Sjimpansar Pan
Art:	Dvergsjimpanse P. paniscus
Vitskapleg namn
Pan paniscus Schwarz, 1929

Dvergsjimpansehann.

Skildring

Dvergsjimpansen blir om lag 70–83 cm lang og veg 31–39 kg. Hannane er større enn hoene. Han har svart pels, som vanleg sjimpanse, men skil seg frå denne ved å også ha svart ansikt og issehår som veks ut mot sidene. Vaksne dyr kan også ha kvit haledusk. Dei er mindre enn vanlege sjimpansar, mellom anna ved å ha smalar brystkasse og mindre tenner, men har lengre lemmar.

Utbreiing

Dvergsjimpansen lever i fuktige tropiske skogar over 1500 moh. Han finst vilt berre i Cuvette Centrale-regionen i Kongo i Sentral-Afrika. Området er avgrensa av elvane Kongo i nord og vest, Kasai og Sankuru i sør og Lomami i aust.

Krigane i Kongo, krypskyting og tap av habitat har ført til at bestanden av dvergsjimpansar har minka kraftig. Ein veit ikkje sikkert kor mange dvergsjimpansar som lever vilt. Forskarestimat går frå 29 500 (1997) til 50 000 (2001).

Levesett

Dvergsjimpanseunge

Dvergsjimpansar lever i grupper, typisk på mellom 30 og 80 individ. Gruppene ser ut til å leiast av ein alfahann og ein matriark, men sosial rang ser ut til å vera mindre viktig hjå dvergsjimpansar enn hjå andre primatar.

Frukt og frø utgjer over halvparten av kosten. Elles et dei andre plantedelar, som lauv, blomar og plantemarg, smådyr og insekt.

Hoene føder ein unge om lag kvart femte år. Oppveksten tar lang tid, hoer blir kjønnsmodne når dei er rundt 7 år gamle, og vandrer då ofte vekk frå familiegruppa for å slå seg saman med ei anna gruppe.

Dvergsjimpansar har ikkje faste partnerar. Dei nyttar seksuelt samkvem til ei rekkje føremål, som helsing og konfliktløysing. Seksuell omgang av ulike typar kan finna stad stort sett utan omsyn til alder og kjønn.

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Bonobo» frå Wikipedia på svensk, og «Bonobo» frå Wikipedia på engelsk den 15. juni 2010.

• «dvergsjimpanse» i Store norske leksikon, snl.no.

Fotnotar

Bakgrunnsstoff

Commons har multimedium som gjeld: Dvergsjimpanse

Denne dyreartikkelen er ei spire. Du kan hjelpe Nynorsk Wikipedia gjennom å utvide han.