Den russiske bjørnen

Den russiske bjørnen (russisk Русский медведь, romanisert Russkij medved) er eit utbreidd symbol for Russland, brukt i vitseteikningar, artiklar og dram frå så langt tilbake som 1500-talet. Ved ulike høve kan han stå for Det russiske imperiet, Sovjetunion og dagens Russland.

«Turkey In Danger». Den russiske bjørnen, med tsarkrone, gjev ein kalkun som symboliserer Tyrkia ein bjørneklem. Teikning frå 1853 i samband med Krimkrigen.

Amerikansk politisk teikning frå 1904

Bjørnar i Russland

Russland har den største brunbjørnbestanden av noko land i verda, med truleg over 100 000 individ. Rundt 36 000 av dei finst i Europeisk Russland. I resten av Europa bur det rundt 17 000 brunbjørnar. Av dei mange bjørnane som held til i Sibir finst det grupper av dyr som blir svært store, som kamtsjatkabjørn og ussurijbjørn. Det finst også andre bjørneartar i Russland, isbjørn i Sakha, Krasnojarsk, Vest-Sibir og nordeuropeisk Russland, og kragebjørn.

Bjørnar opptrer i russisk folklore og biletkunst. Ein har også fått verkelege bjørnar til å opptre på ulike vis gjennom fleire hundreår. Bjørnar blei trente i å utføra ulike rørsler, gjerne slike som etterlikna folk. Ein kunne også bruka dei til rituale som skulle driva ut vonde ånder. Bruk av bjørnar til å opptre blei forboden i 1867, men bjørnar som underhaldning blei gjenoppliva med bjørnesirkus, der bjørnar mellom anna kjørte motorsyklar, på 1940-talet. Ein har halde fram med å bruka levande bjørnar som skodespelarar og maskotar. Det er også blitt laga ei rekkje oppdikta bjørnar, som Vinni Pukh, inspirert av Ole Brumm (Winne the Pooh) og OL-maskoten Misja.

Historie

Bjørnen har ofte blitt brukt som symbol i Vesten. Bjørnar var lenge knytte til Russland gjennom reiseskildringar, og bjørnen som symbol på Russland oppstod blant britiske karikaturteiknarar og blei seinare utbreidd i USA. Bildet var ikkje alltid smigrande – det kunne visa Russland som «stort, brutalt og klønete».

Bjørnebiletet har likevel også blitt brukt som eit positivt symbol på landet av russarar, særleg på 1900-talet. Bjørnungen Misja som maskot for Sommar-OL 1980 i Moskva brukte til dømes bjørnen som eit søtt og vennleg symbol.

Då Ronald Reagan kjempa for å bli gjenvald som amerikansk president i 1984, brukte han bjørn som motiv i ein kjend reklamefilm kjend som «Bear in the woods».

Etter oppløysinga av Sovjetunionen var det ein del støtte i det russiske parlamentet for å ha ein bjørn på det nye russiske riksvåpenet, men etterkvart gjekk ein tilbake til doubbeltørna frå Tsar-Russland i staden.

Seinare har bjørnen blitt symbol for det politiske partiet Sameint Russland, som har dominert politikken i Russland sidan tidleg i 2000-åra.

Galleri

Bilde frå Russland

• 
  Teddybjørnen Misja var maskot for OL i Moskva i 1980.
• 
  Banner med den russiske bjørnen brukt av russiske fotballsupporterar.
• 
  Våpenskjoldet til Velikij Novgorod.
• 
  Humoristisk bilde av bjørn med to hovud og fire frampotar som poserer som den russiske dobbeltørna.

Bilde frå land utanfor Russland

• 
  Den russiske bjørnen blant dei europeiske makten som Bismarck godsnakkar med for å isolera Frankrike.
• 
  The Russian bear and the American dears. Teikning frå 1871.
• 
  Humoristisk verdskart frå Japan der Russland er framstilt som ein stor bjørm. Frå rundt 1900.
• 
  Vitseteikning frå det engelske satiriske bladet Punch, eller The London Charivari.
• 
  Kinesisk framstilling frå 1905 av ulike vestlege makter som dyr, der den russiske bjørnen kjem inn frå nord.
• 
  Baksida av ein tysk sylvmedalje frå fyrste verdskrigen for frigjeringa av Aust-Preussen i 1914 av Paul von Beneckendorff und von Hindenburg. Viser til slaget ved Tannenberg. Den nakne general Hindenburg slost mot den russiske bjørnen med sverdet sitt.
• 
  Britisk politisk vitseteikning knytt til den franske invasjonen av Russland under Napoleon i 1804.

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Russian Bear» frå Wikipedia på engelsk, den 19. juli 2021.
  • Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:
    • Rossomakhin, A.; Khrustalev, D. (2008). «Russia as a Bear: origins of the visualization (16th–18th centuries)» (på russisk). IvSU. 
    • Rossomakhin, A.; Khrustalev, D. (2008). «Russia as a Bear». Neprikosnovennyy Zapas (på russisk) 1 (57). Arkivert frå originalen 23. juli 2011.