Dobbeltørn

Dobbeltørn er ein allegorisk, grafisk og heraldisk figur av ei stilisert ørn med to hovud på kvar sin hals på same kropp, med ei venge til kvar side, eit bein til kvar side og med halefjør rett ned.

Dobbeltørna var symbolet til seldsjukkane, her i eit relieff ved İnce Minareli Medrese i distriktet Selçuklu i provinsen Konya. Madrasaen blei bygd i 1264.

Emblem med dobbeltørn i Istanbul, basert på insignia til det Det bysantinske riket. Det venstre (vestre) hovudet symboliserer Roma, det høgre (austlege) Konstantinopel. Krossen og globusen i klørne symboliserer høvesvis den åndelege og verdslege autoriteten. Relieff frå bygningane til Konstantinopels ekumeniske patriarkat.

Dobbeltørna til Det russiske keisarriket i St. Petersburg.

Dobbeltørn eller liknande fuglefigurar med to hovud og venger til sidene finst på gjenstandar frå hettittane og kulturar i Midtausten, frå antikken og frå førkolumbiske Amerika. Det er teoriar om at figuren kan ha symbolisert ein altsjåande guddom, fordi han har fire auge og kan fly over menneska. Dobbeltørna skal ha vore brukt som symbol for den romerske guden Jupiter.

Frå seinmellomalderen har figuren vore brukt som symbol på ein keisar. Han er brukt i våpenskjold for tyske, austerrikske og russiske keisarar. Dobbeltørn finst både i offentlege våpen slik som landskapsvåpen, og i private våpen slik som laugsvåpen og slektsvåpen frå mange europeiske land. I skomakarlauget i Oslo (Christiania) sitt segl frå 1822 er det ei dobbeltørn, og ho finst også på segla til fleire danske skomakarlaug. I norske slektsvåpen er det dobbeltørn i skjoldhovudet til skjoldet til slekta Caspary som innvandra rundt 1850 frå Sveits, medan slekta Lund frå Farsund har ei ørn med to halsar utan hovud i 1. felt av skjoldet. I Italia skal visstnok dobbeltørn i skjoldhovudet symbolisera at personen eller slekta var tilhengar av den tysk-romerske keisaren.

Dobbeltørn blir òg brukt som symbol for den ortodokse kyrkja.

Døme på bruk av dobbeltørn

• 
  Emblem for det palaiologiske dynastiet og Det bysantinske keisarriket
• 
  Våpenskjold for Den tysk-romerske keisaren frå Huset Habsburg
• 
  Riksvåpen for Keisardømet Austerrike
• 
  Riksvåpen for Det tyske forbund
• 
  Riksvåpen for Det russiske keisardømet
• 
  Det russiske riksvåpenet
• 
  Riksvåpen for Kongeriket Jugoslavia
• 
  Riksvåpen for Serbia og Montenegro
• 
  Det serbiske riksvåpenet
• 
  Tidlegare riksvåpen for Republika Srpska
• 
  Det montenegrinske riksvåpenet
• 
  Det albanske riksvåpenet
• 
  Emblem til 21. Waffen-bergdivisjon av SS Skanderbeg (1. albanske)
• 
  Flagg for Den gresk-ortodokse kyrkja
• 
  Våpenskjoldet til Lübeck
• 
  Våpenskjoldet til Beograd
• 
  Våpenskjoldet til Bolsward
• 
  Våpenskjoldet til Groningen
• 
  Våpenskjoldet til Nijmegen
• 
  Frimerke med flagget til Den autonome republikken Nord-Epirus, 1913-1914
• 
  Flagget til Provinsen Toledo
• 
  Våpenskjoldet til Toledo

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Dobbeltørn» frå Wikipedia på bokmål, den 8. januar 2021.

Bakgrunnsstoff

Commons har multimedium som gjeld: Dobbeltørn

Litteratur

• Oluf Kolsrud: «Handverkarlags-segl fraa Oslo og Christiania», tidsskriftet St. Hallvard, Oslo 1915
• Hans Cappelen: Norske slektsvåpen, Oslo 1969 (2. opplag Oslo 1976)
• Herman L. Løvenskiold: Heraldisk nøkkel, Oslo 1978
• Harald Nissen og Monica Aase: Segl i Universitetsbiblioteket i Trondheim, (Trondheim 1990)
• Carl-Alexander von Volborth: Alverdens heraldik i farver, Politikens Forlag, København 1972 (omsett av Sven Tito Achen)
• Ottfried Neubecker: Heraldik. Kilder, brug, betydning, København 1979 (omsett og omarbeidd for Skandinavia av Nils G. Bartholdy)
• Carl-Alexander von Volborth: Heraldry – Customs, Rules and Styles, Dorset, England 1981