George Gordon Byron
George Gordon Byron (22. januar 1788–19. april 1824), kjend som Lord Byron, var ein engelsk forfattar under romantikken. Han var den sjette baron Byron.
| George Gordon Byron | |
 | |
| Statsborgarskap | Det sameinte kongeriket Storbritannia og Irland, Kongeriket Storbritannia |
| Fødd | 22. januar 1788 City of Westminster |
| Død |
19. april 1824 (36 år) |
| Yrke | lyrikar, songtekstforfattar, politikar, skodespelforfattar, sjølvbiograf, omsetjar, militær, dagbokskrivar, skribent, librettist, aristokrat, philhellene |
| Sjanger | forteljande lyrikk, gotisk litteratur |
| Medlem av | Royal Society, Royal Society of Literature |
| Far | John Byron |
| Mor | Catherine Gordon Byron |
| Ektefelle | Anna Isabel Milbanke, Claire Clairmont |
| Born | Ada Byron Lovelace, Elizabeth Medora Leigh, Allegra Byron |
| |
| George Gordon Byron på Commons | |
Byron var fødd i London. Han var son av John «Mad Jack» Byron og den skotske arvingen Catherine Gordon av Gight. Faren hadde ei dotter frå eit tidlegare ekteskap, Augusta. Faren forlét familien etter å ha brukt opp formuen til kona si; han døydde i Frankrike i 1791. Catherine og sonen busette seg i Aberdeen i 1790 der dei levde på det vesle ho endå hadde. Byron voks opp med ei ustabil mor og ei guvernante, May Gray, som mishandla han fysisk og, i følgje hint frå Byron sjølv, seksuelt.
Som tiåring arva George barontittelen og landeigedommen Newstead Abbey i Nottinghamshire i England. Denne eigedommen blei det meste leigd ut til andre medan han var ung. I august 1799 byrja Byron ved skulen til aberdeenaren William Glennie i Dulwich i London. Han gjekk også ved Aberdeen Grammar School. Frå 1801 til 1805 var han elev ved den ekslusive privatskulen Harrow. Han studerte ved Trinity College i Cambridge. Frå 1809 til 1811 drog han på ein Grand Tour, ei danningsreise i Europa. På grunn av Napoleonskrigane blei mesteparten av reisa lagt til middelhavslanda.
I ungdomstida hadde Byron fleire kjenslesterke tilhøve til gutar og jenter. Tilhøvet til den gifte Lady Caroline Lamb blei ein offentleg skandale. Seinare gjorde han kur til søster hennar, Anne Isabella Milbanke, og overtalte henne til å gifta seg med han i 1815. Dei fekk ei dotter, Augusta Ada (Lovelace), men ekteskapet var ikkje lukkeleg. I 1816 forlét Byron England etter ei skandaleomtala skilsmisse, og vendte sidan aldri tilbake.
Han besøkte Ali Pasha og skreiv om han i Childe Harolds pilegrimsferd. Han deltok i den greske sjøvstendekrigen i 1823, og døydde året etter av malaria i Mesolóngi. Han skreiv på sitt hovudverk, den store samfunnssatiren Don Juan i åra 1819-1824, men rakk ikkje å fullføre det.
Viktige verk
endre
Dikt
endre- Childe Harold's Pilgrimage, 1812-18
- The Giaour, 1813
- The Corsair, 1814
- Hebrew Melodies, 1815
- Parisina, 1816
- The Prisoner of Chillon, 1816
- The Dream, 1816
- Darkness , 1816
- Beppo, 1818
- Mazeppa , 1819
- Don Juan, 1819-1823
Skodespel
endre- Manfred, 1817
- Cain, 1821
- The Two Foscari, 1821
- Sardanapalus, 1821
Tidsskrift
endre- English Bards and Scotch Reviewers, 1809
Byron på norsk
endre- Childe Harolds pilgrimsferd. Første og annen sang; gjendikta av Geir Uthaug, 1995
- Don Juan; canto I-XVII gjendiktet av Geir Uthaug, 2 bind, Bokvennen forlag, 2006-09
- Childe Harolds pilgrimsferd. Geir Uthaugs komplette gjendiktning. Canto I-IV ; Bokvennen forlag, 2012
- Byron i antologier og i utvalg
- Byron kvæde; ved Edvard Alme (parallell engelsk og norsk tekst), 1920
- Sivfløiten. Dikte av E.B. Browning, Byron, Shelley, Tennyson; ved Karen Hanssen, 1930
- Eldskrift. Dikt i utvalg av Lord Byron, 1977
- Fyll mitt beger påny!, engelsk romantikk fra Burns til Byron i norske gjendiktninger fra Henrik Wergeland til idag. Redigert av Geir Uthaug. 1990
- Engelsk romantikk. Redigert av Geir Uthaug. Lyrikkbokklubben, 2003.
- Ad Astra. Dikt og gjendiktninger av Geir Uthaug. Jubileumsbok. Bokvennen 2010.
Kjelder
endre- Denne artikkelen bygger på «Lord Byron» frå Wikipedia på engelsk, den 18. juli 2011.
Bakgrunnsstoff
endre
|
Originaltekst av George Gordon Byron ved Wikisource. |
