Kastrering

Kastrering, kastrasjon eller gjelding er eit inngrep der delar av eller alt av kjønnsorgana på eit dyr eller eit menneske blir fjerna. Det blir gjort på dyr for at dei skal bli ufruktbare eller for å roe dei ned. Vanlegvis er det snakk om å fjerne testiklane til hanndyr. I hodyr fjernar ein eggstokkane, som er eit noko større inngrep. Det har vore mest vanleg å kastrere produksjonsgris for slakt, men også hestar, oksar, kattar og hundar blir kastrerte.

Kastrering av ein katt. Freske frå 1500-talet.

Kastrering av dyr

Kastrering av eit muldyr i Marokko.

Foto: L. Mahin

Visse dyr er det tradisjon for å kastrere, og dei kastrerte dyra har fått eigne namn. Vallak viser til ein kastrert hest, galt kan visa til ein kastrert gris, og kapun og hanrei er namn på kastrerte hanar.

Ein har kastrert større dyr, som hestar og oksar, for at dei skal kunne brukast som rolege trekk- og ridedyr.

Mindre husdyr blir gjerne kastrert for å hindra avsmak på kjøtet. Kastrering av gris skjer for å unngå den såkalla «rånelukta», ei lukt og ein smak som oppstår når hanngrisen blir kjønnsmoden, og som gjer at kjøtet frå råner ikkje er etande. Kastrasjonen skjer difor når grisungane er små (før fylte fire veker). Frå 2009 blir det forbode å kastrere grisungar i Noreg, viss det ikkje finst medisinske grunnar til å gjere det.

Kjæledyr som hund og katt kan kastrerast for å få ned talet på dyreungar og hindra uønskt åtferd som slåsting, revirmarkering og at dyra stikk av. Kastrering av hund er vanleg i nokre land, men er i Noreg forbode om det ikkje finst ein god grunn til å kastrere. Det er derimot lovleg og vanleg å kastrere kattar.

Kastrering av menneske

Kastrasjon har også blitt utført på menneske iblant. Ein kastrert mann blir kalla ein evnukk. I dag blir slik kastrasjon sett på som å vere i strid med allmenn etikk.

Sjå også

• Kastratsongar
• Sterilisering

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Kastrasjon» frå Wikipedia på bokmål, den 30. mars 2009.