Himmelseng

Himmelseng er ein type seng med sitt eige tak eller himling, og det et dette taket som er «himmelen» som har gjeve namn til denne typen senger. «Himmelen» vert vanlegvis halden oppe av ei stolpe i kvart hjørne av senga, laga som ei forlenging av sengebeina. Ofte er det hengt opp tunge forheng i ramma eller sargen på «himmelen».

Himmelseng frå ikring 1500 i det kongelege soverommet på slottet Château de Blois i Loir-et-Cher i Frankrike. Senga har forgylte utskjeringar, og golvet i rommet har monogrammet til kong Henrik (Henri) IV av Frankrike.

Miniatyrmåleri som syner at Ludvig (Louis) VIII av Frankrike (1187–1226) kom til verda i ei himmelseng. Men då «himmelen» ikkje vert halde oppe av stolpar i hjørna på senga, vert denne typen senger ofte kalla baldakinsenger, ikkje himmelsenger.

Baldakinseng i empirestil som har vore eigd av Joséphine de Beauharnais, Château de Malmaison.

Himmelseng eigd av admiral Horatio Nelson (1758–1805).

Himmelsenger har eksistert sidan mellomalderen, og markerte eigarens høge sosial status,^[1] ettersom soveromma på slott og i herskapshus i tidlegare tider var stader der ein gjerne tok imot visittar. På 1600-talet vart denne sengetypen populær hjå dei velsituerte byborgarane ikring i Europa. Utforminga av sengene fylgde dei rådande stilretningane i møbelkunsten, barokk, rokokko og klassisisme.

I dag kan ein henga opp myggnett på ei rame som i ei himmelseng for å verna seg mot mygg om natta.

Himmelsenger i NoregEndra

Himmelsenger var ikkje berre eit byfenomen i Noreg, men mykje nytta på bygdene frå 1700-talet og fram til på 1800-talet. Sengene var ofte utforma i renessansestil, ei stilretning som oppstod i tida etter mellomalderen.

Senger i «Høgstuen fra Skraastad» på Hedmarksmuseet i Hamar.
Foto: Postkort fra 1920-tallet
Seng utstilt på Maihaugen i Lillehammer.
Foto: Øyvind Holmstad, 2012
Himmelseng i «Skøiensalen» på Hedmarksmuseet.
Foto: Postkort fra 1920-tallet
Himmelseng i mahogni. Gåve frå kong Oscar II til Norsk Folkemuseum i 1908. Senga har vore nytta av Karl III Johan i Paléet i Oslo
Foto: Haakon Harriss, Norsk Folkemuseum
Himmelseng i Amtmannsgarden på Steinberg på Vestre Toten
Foto: Øyvind Holmstad, 2014
Ei anna himmelseng på Steinberg på Vestre Toten
Foto: Øyvind Holmstad, 2014
Himmelseng i bjørk og furu frå midten av 1800-talet frå Eidsvoll
Foto: Haakon Harriss, Norsk Folkemuseum
Seng frå Midtre Gauldal i gråmåla furu med «himmel» forma som ein kuppel utstyrt med gardiner av grøn silkedamask, no på Norsk Folkemuseum. Denne typen senger vert ofte kalla baldakinsenger, ikkje himmelsenger, då «himmelen» ikkje vert halde oppe av hjørnestolpar på senga.