Lidija Ruslanova
Lidija Andrejevna Ruslanova (14. oktober 1900–21. september 1973) var ein russisk songar som var ein av dei best kjende utøvarane av russisk folkemusikk på 1900-talet. Ho har fått æra for å ha gjenoppliva gamle folkeviser og gjera dei kjende for eit yngre publikum.[1]
| Lidija Ruslanova | |||
 | |||
| Fødd | 14. oktober 1900 | ||
|---|---|---|---|
| Fødestad | Chernavka | ||
| Død | 21. september 1973 (72 år) | ||
| Dødsstad | Moskva | ||
| Fødenamn | russisk Агафья Лейкина, Agafia Lejkina | ||
| Alias | russisk Лидия Андреевна Русланова, Lidija Andrejevna Ruslanova | ||
| Opphav | Det russiske imperiet, Sovjetunionen | ||
| Sjanger | Russian folk song, Russian urban romance, Cruel romance, Eastern Orthodox music | ||
| Instrument | vokal | ||
| Stemmetype | mezzosopran, sopran, alt | ||
| Plateselskap | Melodiya | ||
| Verka som | songar | ||
| Gift med | Mikhail Garkavi, Vladimir Kryukov | ||
| Prisar | Medaljen for seier over Tyskland i Den store fedrelandskrigen, 1. klasse av Fedrelandskrigens orden, Røde stjerne-ordenen, Medaljen for tappert arbeid under Den store fedrelandskrigen 1941–1945, Æreskunstner i Den russiske sovjetrepublikk, Jubileumsmedaljen i anledning av 20-året for seieren i den store fedrelandskrigen 1941–1945 | ||
Bakgrunn endre
Ruslanova kom frå landsbyen Tsjernavka nær Saratov, og blei døypt Agafia Lejkina (russisk Агафья Лейкина).[2] Familien hennar var fattige bønder. Mor hennar tilhøyrde det finsk-ugriske erzjafolket.[3] Då Ruslanova var fem år gammal var ho blitt foreldrelaus; far hennar hadde døydd i den russisk-japanske krigen og mora kort tid etter. Derfor budde Ruslanova store delar av barndommen på barneheim.[4] Ho byrja synga då ho blei med i eit lokalt barnekor i soknet, og blei snart solist der.[5][3]
Onkelen hennar fekk henne ein jobb ved ein møbelfabrikk. Ein av fabrikkeigarane høyrde henne synga medan ho arbeida, og føreslo at ho skulle studera ved Saratov-konservatoriet.[6] Ho skal ikkje ha likt desse akademiske studia.[1]
Under fyrste verdskrigen arbeidde ho på eit sjukehustog. I denne perioden møtte ho Vitalij Stepanov, som ho fekk eit barn med i mai 1917. Han fortlet henne etter eit år.[6] Ifølgje ei kjelde frå Saratov gifta ho seg med ein annan mann som seinare døydde i den russiske borgarkrigen, og som ho tok etternamnet sitt frå.[7]
Karriere endre
Ruslanova hadde sin fyrste konsert som sekstenåring, for eit militært publikum, der ho song heile repertoaret sitt.[6] Ho byrja å synga for russiske soldatar under den russiske borgarkrigen, og debuterte som profesjonell songar i Rostov-na-Donu i 1923.[5] Ho skilde seg ut med den særmerkte stemmen og klangfargen sin, som gjekk tilbake til gamle tradisjonar der kvinner opptredde ved festlege høve.[1] Fram til 1929 budde ho saman med ein tilsett i tsjekaen. Deretter gifta ho seg opp att, med Vladimir Krjukov.[8]
På 1930-talet blei Ruslanova svært populær.[8] Ho blei artist for den statlege samskipnanden av musikalske, varieté- og sirkusføretak i 1933, og opptredde over heile Russland gjennom resten av tiåret.[1] Då andre verdskrigen braut ut drog ho utan opphald på turné frå ein front til ein annan, og bidrog til å støtta kampviljen til soldatane med patriotiske songar.[9] Kjenningssongane hennar ver «Valenki» og «Katjusja». Under Slaget om Berlin opptredde ho ved dørene til den rykande rikdsdagsbygningen.[10]
Ruslanova blei ei av dei rikaste kvinnene i Sovjetunionen, og bidrog mellom anna til å finansiera bygginga av to Katjusja-batteri som ho overleverte til Den raude armeen i 1942.[5] Dette året blei ho utnemnd til Æresartist av Den russiske sovjetiske føderale sosialistrepublikken.[1] Den folkelege oppførselen og språkføringa hennar gjorde henne så populær blant soldatane at styresmaktene såg henne som ein mogleg trugsel. I 1948 blei ektemannen til Ruslanova, løytnant-generalen og krigshelten Vladimir Krjukov arrestert grunna tilknytinga si til marskalk Georgij Zjukov, ein politisk motstandar Josef Stalin såg på som eit trugsmål. Han blei sendt til gulag i 25 år. Ruslanova blei arrestert to år etter han. Ho blei tvinga til å skriva under på ei erklæring om at mannen var skuldig i landssvik, men nekta. Ho blei dømd til tvangsarbeid ved gulag i 10 år.[5]
I arbeidsleiren ho blei send til blei Ruslanova feira som ei stor stjerne, både av innsette og tilsette. Ho blei difor flytta til ei fengselcelle i Vladimirskij Tsentral. Etter at Stalin døydde blei ekteparet sleppt fri. Ruslanova blei frigjeven 4. august 1953, og var då tynn og gråhåra og hadde vanskar med å gå. Ho byrja likevel nesten med ein gong å halda konsertar att. Tida hennar i fengsel blei ikkje nemnd i pressa før fleire tiår seinare.[11] Ruslanova leia den fyrste All-sovjetiske festivalen av sovjetiske songar, saman med Leonid Utjosov, Mark Bernes og Klavdija Sjulzjenko. Ho fortsette å synga heilt til ho døydde i 1973, 72 år gammal.[5]
Lidija Ruslanova er gravlagd ved Novodevitsjijgravstaden. Eit krater på Venus, Ruslanova, er kalla opp etter henne.
Diskografi endre
Kjelder endre
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 «Ruslanova Lidia singer :: people :: Russia-InfoCentre». Russia-InfoCentre. Henta 16. oktober 2008.
- ↑ MacFadyen, David (2002). Songs for Fat People. McGill-Queen's Press. s. 201. ISBN 0-7735-2441-X.
- ↑ 3,0 3,1 Юрий Белов. «Девушка пела в церковном хоре» (på russisk). Молва. Arkivert frå originalen 18. mars 2009. Henta 23. februar 2009.
- ↑ MacFadyen, s. 201-202
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Ferrero, Ángel. «Katiusha is 70 years old». Cubanow.net. Henta 16. oktober 2008. [daud lenkje]
- ↑ 6,0 6,1 6,2 MacFadyen, s.202
- ↑ MacFadyen, s.202–3
- ↑ 8,0 8,1 MacFadyen, s. 203
- ↑ MacFadyen, s. 204
- ↑ Виолетта Баша. «Она пела на ступенях Рейхстага». Henta 23. februar 2009.
- ↑ MacFadyen, s. 208
- ↑ «альбом "Поёт Лидия Русланова"». Arkivert frå originalen 18. mars 2009. Henta 25. februar 2009.
- ↑ «альбом «Царица русской песни». Arkivert frå originalen 7. oktober 2011. Henta 25. februar 2009.
- ↑ «Поёт Лидия Русланова. Русские народные песни. Записи 1930-40-х годов». Henta 25. februar 2009.
- ↑ «Имена на все времена. Лидия Русланова (mp3)».
- Denne artikkelen bygger på «Lidia Ruslanova» frå Wikipedia på engelsk, den 25. mai 2021.