Lysekloster kapell

Lysekloster kapell
kyrkje
Land	Noreg
Fylke	Vestland
Kommune	Bjørnafjorden
Kyrkjesamfunn	Den norske kyrkja
Bispedøme	Bjørgvin
Prosti	Fana
Type	Langkyrkje
Material	Tre
Innvigd	1663
•  Endringar	Rest. 1763
Lysekloster kapell 60.22549306°N 5.39909389°E / 60.22549306; 5.39909389
Wikimedia Commons: Lysekloster kapell

Lysekloster på eit litografi etter Joachim Frich gjeve ut i Christian Tønsberg sitt verk Norge fremstillet i Tegninger i 1848.

Interiør

Altartavle

Lysekloster kapell er ei langkyrkje som ligg om lag 300 meter frå ruinane av Lyse kloster, i Lysefjorden i Bjørnafjorden kommune i Vestland fylke. Kapellet vart bygd av Lyseklostergodset sin første private eigar, stiftsskrivar Nils Hanssønn Smidt, og vigsla av biskop Jens Skjelderup i samband med Mikkelsmesse i 1663. Kyrkja er i privat eige under Lysekloster hovudgard og vart bygd i samband med innflytting på denne. Kapellet har ein rikt utforma preikestol, svært lik den ein finn i Os kyrkje. Kapellet har bevart ei rekkje eldre skattar, t.d. ein altarkalk frå 1664, ein oblateske frå 1703, ei vannkanne frå 1700-talet, to store altarstakar frå 1696 og ein almissesamlar frå 1696.

Spiret på kyrkjetårnet har ei vindfløy med årstalet 1739. Kapellet har to kyrkjeklokker, ei skipsklokke merka «Ulanga» og ei stålklokke frå slutten av 1800-talet.

Kapellet har 100 sitjeplassar, men på grunn av begrensa oppvarming vert det brukt berre i sommarhalvåret i samband med skoleavslutningar, dåp og bryllaup. Kyrkjelyden i Os nyttar kapellet til gudstenester to gongar i året, andre pinsedag og ein søndag i august.

Altartavle

Sentralmotivet i altartavla viser Kristus på krossen med Maria og Johannes. Nede ved ramma er to utskårne figurar som framstiller Maria med barnet og Johannes med kalk og bok, truleg sette inn sekundært. Frisa over storfeltet har innskrifta: «Til Guds Ære og Kirchens Prÿdelse». Altartavla har ein frittståande toppfigur som viser Sankt Mikael og draken eller (ein misforstått) Sankt Jørgen. Frisa på fotstykket har innskrifta: «Sl. Jacob Anderssøn, Anne Michels Datter 1703». Altartavla skal etter tradisjonen stamme frå St. Jørgen kyrkje i Bergen og ha kome til Lysekloster etter bybrannen i 1702. Lyseklostertavla har vorte samanlikna med altartavla i Urnes stavkyrkje, som vart kjøpt ein gong mellom 1696 og 1698.

Gravkapell

I 1760 fekk Henrik Hanssøn Formann (1703–1773) bygd eit gravkapell på sørsida av kyrkja. I gravkapellet ligg 7 vaksenkister og 3 barnekister:

• Henrik Hanssøn Formann (1703–1773).
• Anna von Erpecom, dotter av kjøpmann Abraham von Erpecom i Bergen, gift med Henrik Hanssøn Formann (1730–1787).
• Wilhelmine Formann (1768–1810). Dotter av Hans Henriksøn Formann, gift 1796 med sin tremenning Henrik Formann.
• Henrik Henriksøn Formann (1758–1815). Gift med Wilhelmine Formann.
• Kiste med initialane H F N og årstalet 1837.
• Henrik Henriksøn Formann (1800–1876). Kista har ei oval messingplate med innskrifta: «Henrik Henriksøn Formann, fødd paa Lysekloster Hovedgaard 17. December 1800, død i Bergen 23. November 1876».
• Barnekiste med initialane I C H eller H F og årstalet 1799.
• Barnekiste med initialane C F og årstalet 1800.
• Lita barnekiste uten initialar og årstall.

Like vest for kyrkja er ein mindre gravstad omgjeven av ein rullesteinsmur med gravene til Georg von Erpecom sr. (1889–1958) og hustru Birgit von Erpecom (1890–1983).

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Lysekloster kapell» frå Wikipedia på bokmål, den 24. september 2019.

Bakgrunnsstoff

• Hans-Emil Lidén: Lysekloster kapell i «Norges Kirker»
• Os kommune Arkivert 2019-09-24 ved Wayback Machine.
• Lysekloster kapell i kulturminnesok.no, nettstaden til Riksantikvaren
• «Lysekloster kapell». Kirkesøk. Den norske kyrkja.