Maaloula
Maaloula eller Maalula (arameisk ܡܥܠܘܠܐ, Maʿlūlā; arabisk معلولا, Maʿlūlā) er ein landsby i Rif Dimashq guvernement i Syria. Byen ligg 56 km nordaust for Damaskus i ei bratt fjellside, meir enn 1500 meter over havet. Han er kjend som ein av tre stader der vestleg arameisk framleis er i bruk. Dei to andre er dei nærliggande landsbyane Jubb Adin og Bakh'a.
| Maaloula | |||
| arameisk ܡܥܠܘܠܐ arabisk معلولا | |||
| landsby | |||
 Oversyn over Maaloula
| |||
| Land |  Syria
| ||
|---|---|---|---|
| Guvernement | Rif Dimashq guvernement | ||
| Distrikt | Al-Qutayfah-distriktet | ||
| Nahiyah | Maaloula | ||
| Høgd | 1 500 moh. | ||
| Koordinatar | 33°50′39″N 36°32′48″E / 33.84417°N 36.54667°E | ||
| Folketal | 2 762 (2004) | ||
 Ma'loula 33°50′39″N 36°32′48″E / 33.844166666667°N 36.546666666667°E | |||
  | |||
| Wikimedia Commons: Maaloula | |||
Etymologi endre
Maʿlūlā kjem frå det arameiske ordet maʿʿəlā (arameisk מעלא), som tyder 'inngang'. Fram til nyare tid var landsbyen dominert av nyvestarameisk-talande.
Folkesetnad endre
I 2005 hadde byen kring 2 000 innbyggjarar.[1] Om sommaren aukar talet til kring 6 000, då mange kjem hit frå Damaskus på ferie.[2] Kring 50 år sidan budde det 15 000 menneske i Maaloula.[3]
Religiøst sett er det både kristne (hovudsakleg antiokisk ortodoks og melkittisk-katolsk) og muslimar som bur her. For muslimane vert det rekna som merkverdig at dei ikkje vart arabiserte, i motsetnad til dei fleste andre syrarar som vart islamisert og tok til å snakke arabisk og endre etnisk identitet til ein «arabisk» identitet.
Språk endre
Med dei to nærliggande landsbyane Bakh'a (arabisk بخعة) og Jubba'din (arabisk جبّعدين), er han den einaste staden i verda der ein snakkar ein vestleg dialekt av arameisk. Forskarar hevdar at det arameiske språket Jesus talte høyrer til denne dialekten. Maaloula er derfor ei viktig kjelde for antropologiske og språklege studiar når det gjeld arameisk på tida kring Jesus, og dermed den eigne dialekten til Jesus. Trass i mange mistydingar i media,[4] er det ikkje den eksakte dialekten Jesus frå Nasaret talte tidleg i det første hundreåret.[5] Avstanden til andre store byar og den isolerte plasseringa i fjella har gjort staden til ein språkleg oase i over 1500 år. Moderne vegar og transport, i tillegg til tilgang til arabisktalande fjernsyn og andre media, og til ein viss grad den nasjonale politikken, har gjort at språket er utryddingstrua som daglegtale.
Kloster endre
Det står to viktige kloster i Maaloula: det gresk-katolske Mar Sarkis og den gresk-ortodokse Mar Thecla.
Mar Sarkis endre
Mar Sarkis er eit av dei eldste klostera i Syria som står i dag. Det vart bygd over eit heidensk tempel og har element som går attende til 400- og 500-talet under austromarane.[6] Mar Sarkis er det arabiske namnet for heilage Sergius, ei romersk soldat som vart avretta for den kristne trua si. Mar Sarkis har to av dei eldste ikona i verda. Det eine syner Den siste nattverda.
Mar Taqla endre
I dette klosteret finst leivningane av heilage Taqla (Thecla), som i Paulus og Teklas gjerningar fortel om ei adeleg jomfru og elev av Paulus. I følgje seinare segner, ikkje i Gjerningane, vart Taqla forfølgd av soldatane til faren sin på grunn av den kristne trua si. Ho kom til eit fjell, og etter ei bøn, skal fjellet ha delt seg og sleppt ho gjennom. Byen har fått namnet etter denne kløfta eller inngangen i fjellet. Det finst derimot mange variasjonar av denne soga blant innbyggjarane i Maaloula.
Andre kloster endre
Det finst òg restar av fleire kloster, nonnekloster, kyrkjer og heilagdomar kring staden. Somme ligg i ruinar, medan andre framleis står. Mange pilegrimar kjem til Maaloula, både muslimar og kristne.
Den syriske borgarkrigen endre
Maaloula var åstad for eit slag mellom dei Al-Qaida-tilknytte jihadistane Al-Nusra-fronten og den syriske hæren i september 2013.[7]
Syriske opprørarar tok over landsbyen den 21. oktober. Kring 13 menneske vart drepne, og mange vart skadde då dei islamistiske styrkane bomba den historiske byen.[8]
Den 28. oktober tok dei statlege styrkane landsbyen attende.[9]
Maaloula vart overteken av Al-Nusra-fronten igjen den 3. desember 2013. Fronten tok 12 nonner som gislar,[10] og nonnene vart flytta til forskjellige stader og enda opp i Yabrud der dei var i tre månader. Etter lange forhandlingar med meklarar frå Qatar og Libanon, der kring 150 syriske kvinner vart sleppte fri av den syriske regjeringa,[11] vart nonnene sleppte fri den 9. mars 2014. Dei sa dei hadde blitt teke godt vare på under fangenskapen.[12][13]
Sjå òg endre
Kjelder endre
- Denne artikkelen bygger på «Ma'loula» frå Wikipedia på engelsk, den 23. juni 2014.
- Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:
- ↑ Robert F. Worth (23. juni 2014). «Presumed language of Jesus fading away in Syria». International Herald Tribune. s. 2. Arkivert frå originalen 30. april 2008. Henta 23. juni 2014.
- ↑ [1]
- ↑ Sly, Liz (12. mars 2003). «Language of Jesus clings to life». Chicago Tribune.
- ↑ Black, Ian (14. april 2009). «Endangered Arameic makes a comeback im Syria». The Guardian (London).
- ↑ http://antitattoo.com/312485-Modern-arameisk-is-Not-the-Language-of-Jesus.html
- ↑ Ross Burns, The Monuments of Syria, I. B. Taurus, 3rd edition 2009, s. 193.
- ↑ http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-23986076
- ↑ http://barnabasfund.org/UK/Islamists-besiege-two-kristne-landsbyar-in-Syria-13-people-killed.html[daud lenkje]
- ↑ http://barnabasfund.org/UK/Islamists-besiege-two-kristne-landsbyar-in-Syria-13-people-killed.html[daud lenkje]
- ↑ http://www.ibtimes.co.uk/articles/527153/20131203/syria-abducted-nuns-islamist-rebels-maaloula-christians.htm
- ↑ http://edition.cnn.com/2014/03/09/world/meast/syria-nuns-freed/ ,CNN nuns agreement
- ↑ http://www.reuters.com/article/2014/03/09/us-syria-crisis-nuns-idUSBREA280EL20140309 Arkivert 2014-03-11 ved Wayback Machine. , Reuters nuns freed
- ↑ http://www.bbc.com/news/world-middle-east-26510202 ,bbc Nuns treated well
Bakgrunnsstoff endre
Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Maalula