Oskar Emil Schiøtz
Oskar Emil Schiøtz (3. oktober 1846–24. februar 1925) var ein norsk professor i fysikk som òg forska på kjemi og geologi.
| Oskar Emil Schiøtz | |||
 | |||
| Fødd | 3. oktober 1846 | ||
|---|---|---|---|
| Død | 24. februar 1925 | ||
| Nasjonalitet | Noreg | ||
| Yrke | fysikar, geolog, professor | ||
| Institusjonar | Universitetet i Oslo | ||
| Barn | Axel Balthasar Schiøtz | ||
| Medlem | Det Norske Videnskaps-Akademi | ||
Etter examen artium 1864, tok han reallærereksamen med laudibilis præ ceteris i 1871 ved Det Kongelege Frederiks Universitet. Med stipendium gjorde han somrane 1870–71 geologiske undersøkingar i Østerdalen (saman med dr.med. Hagen) og i 1872 fjella ved Meråker, på oppdrag av Noregs geologiske undersøking. Vidare studerte han fysikk og matematikk i to år frå 1872 med nytt stipendium hos blant andre Hermann von Helmholtz i Berlin og Gustav Kirchhoff i Heidelberg. Han returnerte til Kristiania hausten 1874 og vart tilsett som lektor, men vart 27. november den yngste professoren i landet, 29 år gammal.[1] Her jobba han mellom anna saman med unge og lovande Vilhelm Bjerknes og Kristian Birkeland. I tida 1881–88 leia han temperaturmålingane i Mjøsa, samstundes med at han fortsette sine sommarlege geologiske undersøkingar av fjella i aust.[2] Han sat som professor til han vart 76 år, og professoratet vart i 1922 overtatt av Sem Sæland.[3]
Elles sat han i Kommissionen for mål og vægt (1889), Norske gradmålingskommissionen 1891, leia elektricitetskommissionen frå 1897 og patentkommissionen frå 1898. Han skreiv lærebok i fysikk og fleire avhandlingar og vart i 1878 innvald i Det Norske Videnskaps-Akademi og det svenske Geologiselskapet. I 1894 mottok han St. Olavs Orden. I 1905 var han med på skipinga av Norsk geologisk forening, og i 1909 var han med i det første styret for Fysisk Selskap der han òg var formann i 1909, 1912 og 1916. Selskapet eksisterte 1909–25 og vart etterfølgd av Fysikkforeningen i 1938 og Norsk Fysisk Selskap i 1953.[3]
Han var bror til oftalmologen Hjalmar August Schiøtz (1850–1927), som han òg studerte og jobba saman med i forsking, mellom anna i utviklinga av tonometeret (1905). Foreldre deira var bankkasserar Søren Gabriel Schiøtz (1804–56) og Marie Dorothea Christiane Lange (1807–52).[4] Han var onkel til historikaren Johannes Henrik Schiøtz (1884–1957).
Utgjevingar
endre- O. E. Schiøtz (1881). Lærebog i fysik. P. T. Malling. [503 sider. Utkom også i 2. utgåve (1886), 3. utgåve (1889), 4. utgåve (1896)]
- Johan Fredrik Vilhelm Haffner, Carl Frederik Fearnley, Henrik Mohn, Oskar Emil Schiötz (1882). Geodätische arbeiten: HFT. I-VII. W. C. Fabritius. [Utgitt av Norske Gradmaalingskommission]
- O. E. Schiøtz (1893). Electricitetslære 1 og 2. Kristiania.
- O. E. Schiøtz (1902). Den sydøstlige Del af Sparagmit-Kvarts-Fjeldet i Norge. Aschehoug. [135 sider]
Kjelder
endre- Denne artikkelen bygger på «Oskar Emil Schiøtz» frå Wikipedia på bokmål, den 11. november 2013.
- Wikipedia på bokmål oppgav desse kjeldene:
- ↑ Otto Johansen (1999). Hjalmar Schiøtz 1850-1927. Vitenskapsmannen, øyelegen, mennesket. Norsk oftamologisk forening. s. 53-55.
- ↑ «Lange family from Norway».
- ↑ 3,0 3,1 Thormod Henriksen. «Biofysikk og miljøfysikk ved Universitetet i Oslo» (PDF).
- ↑ Schiötz, Oskar Emil i Nordisk familjebok (2:a upplagan, 1916)