Smelteomnen
Smelteomnen (frå latin Fornax) er eit stjernebilde på den sørlege himmelhalvkula. Det vart namnsett av den franske astronomen Nicolas Louis de Lacaille i 1756. Smelteomnen er eit av dei 88 moderne stjernebileta.
| Smelteomnen | |
|---|---|
 | |
| Latinsk namn | Fornax |
| Forkorting | For |
| Genitivsform | Fornacis |
| Symbologi | Namngitt av la Caille |
| Rektasensjon | 3 h |
| Deklinasjon | −30° |
| Areal | 398 kvadratgrader nr. 41 av stjernebilda |
| Stjerner sterkare enn mag. 3 |
Ingen |
| Sterkaste stjerne | α For (3,87. mag.) |
| Meteorsvermar |
Ingen |
| Tilgrensande stjernebilde |
|
| Synleg mellom breiddegradane + ° og −90° | |
Kjende objekt
endre
Stjerner
endreAlfa Fornacis er ei dobbeltstjerne som er mogeleg å sjå i små amatørteleskop. Primærstjerna er ei gulaktig hovudseriestjerne med storleiksklasse 3,9 og den sekundære er ei gul stjerne med storleiksklasse 6,5; den sekundære kan vere ei variabel stjerne. Ho har ein periode på 300 år og ligg 46 lysår frå jorda. Beta Fornacis er ei gul kjempestjerne med storleiksklasse 4,5, 169 lysår frå jorda.[1]
Djupromsobjekt
endreSmelteomnen har vore eit mål for undersøkingar inn i dei mest fjerntliggande områda av universet. Hubble Ultra Deep Field ligg i Smelteomnen og Smelteomnhopen, ein liten galaksehop, ligg hovudsakleg i Smelteomnen. Her finst fleire ultrakompakte dverggalaksar som er mykje mindre enn tidlegare kjende dverggalaksar, kring 120 lysår på tvers.[2]
NGC 1049 er ein kulehop 500 000 lysår frå jorda. Han ligg i Smelteomnen dverggalakse.[3]
UDFj-39546284 er ein mogeleg protogalakse i Smelteomnen,[4][5][6][7] men nyare analysar har indikerat han truleg har lågare raudforskyving, og derfor ikkje ligg så langt borte (og attende i tid).[8][9]
HIP 13044 b er ein eksoplanet i stjernebiletet, rapportert i november 2010, og det vart oppdaga at denne hadde opphav utafor galaksen.[10]
NGC 1097 er ein stavspiralgalakse i Smelteomnen, kring 60 millionar lysår frå jorda. Han er ein seyfertgalakse med sterke spektralband som indikerer ionisert gass og eit sentralt supermassivt svart hòl.
NGC 1365 er ein annan stavspiralgalakse som ligg 60 millionar lysår frå jorda. Som NGC 1097, er han òg ein seyfertgalakse.
NGC 1360 er ei planetarisk tåke i Smelteomnen med ein storleiksklasse på kring 9,0, 978 lysår frå jorda. Den sentrale stjerna har storleiksklasse 11,.4, og er uvanleg lyssterk. Ho er fem gonger så stor som den kjende Ringtåka i Lyra.[11]
Smelteomnen A er ein radiogalakse.[1] Han er ein av dei nærmare aktive galaksane til jorda i ein avstand på kring 80 millionar lysår.
Kjelder
endre- ↑ 1,0 1,1 Ridpath & Tirion 2001, s. 148-149.
- ↑ Hilker M. et. al., 2007
- ↑ Levy 2005, s. 176.
- ↑ Wall, Mike (10. juli 2016). «Ancient Galaxy Mai Be Most Distant Ever Seen». Space.com. Henta 10. juli 2016. «13.75 Big Bang - 0.38 = 13.37»
- ↑ NASA, "NASA's Hubble Finds Most Distant Galaxy Candidate Ever Seen in Universe", 26. januar 2011
- ↑ «Hubble finds a new contender for galaxy distance record». Space Telescope (heic1103 - Science Release). 26. januar 2011. Henta 13. juni 2016.[daud lenkje]
- ↑ HubbleSite, "NASA's Hubble Finds Most Distant Galaxy Candidate Ever Seen in Universe", STScI-2011-05, 26. januar 2011
- ↑ http://adsabs.harvard.edu/abs/2013ApJ...765L...2B
- ↑ http://adsabs.harvard.edu/abs/2013ApJ...765L..16B
- ↑ «'Alien' planet detected circling dying star». BBC News. 18. november 2010. Henta 10. juli 2016.
- ↑ Levy 2005, s. 134-135.
- Denne artikkelen bygger på «Fornax» frå Wikipedia på engelsk, den 10. juli 2016.
- Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:
- Levy, David H. (2005). Deep Sky Objects. Prometheus Books. ISBN 1-59102-361-0.
- Ridpath, Ian; Tirion, Wil (2001), Stars and Planets Guide, Princeton University Press, ISBN 0-691-08913-2
- Ian Ridpath og Wil Tirion (2007). Stars and Planets Guide, Collins, London. ISBN 978-0-00-725120-9. Princeton University Press, Princeton. ISBN 978-0-691-13556-4.
- Hilker M. et al.Weighing Ultracompact Dwarf Galaxies in the Smelteomnen Cluster, Astronomical Science, The Messenger 1,9 – September 2007. The Messenger is a quarterly journal presenting ESO's activities to the public.
Bakgrunnsstoff
endre
Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Smelteomnen