Codex Manesse

Codex Manesse eller Manessiske handskrift (òg kalla Grosse Heidelberger Liederhandschrift) er eit manuskript skrive og illustrert mellom 1305 og 1340 i Zürich for familien Manesse.

Codex Manesse inneheld eit portrett av Wolfram von Eschenbach

Konrad von Altstetten

Det inneheld kjærleiksdikt (minnesongar) på mellomhøgtysk av viktige diktarar som t.d. Meister Rumelant og mange kjente herskarar. Den tyske minnesongtradisjonen var påverka av provençalsk trubadurtradisjon. Manuskriptet inneheld 137 portrett av forfattarane, som alle blir viste som idealiserte riddarar, kledd i drakter med heraldiske fargar og figurar, til dels med våpenskjold og lansefaner, noko som gjer det mogleg å identifisera dei.

Manuskriptet er no ved Heidelberg universitsbibliotek.

Diktarar i manuskriptet

1. 6r: Henrik VI av Det tysk-romerske riket (1165–1197)
2. 7r: Kong Konrad den unge (1252–1268)
3. 8r: «Kong Tyro av Skottland og Fridebrant, sonen hans» (ikkje namnet på ein songar, men tittelen på eit episk dikt, datert til fyrste halvdel av 1200-talet)
4. 10r: Kong Václav av Böhmen (Václav II, konge av Böhmen og Polen, 1271–1305)
5. 11v: Herzog Heinrich von Breslau (Henrik IV, Henryk IV Probus 1258–1290)
6. 13r: Markgreve Otto von Brandenburg (Otto IV, 1266–1308)
7. 14v: Markgreve Heinrich von Meißen (Henrik III, 1215–1288)
8. 17r: Greven av Anhalt (Henrik I, ca. 1170–1252)
9. 18r: John, Duke av Brabant (John I, 1252/1253–1294)
10. 20r: Grev Rudolf von Neuenburg (anten Rudolf II, døydde 1192, eller nevøen hans Rudolf I, døydde 1258)
11. 22v: Grev Kraft von Toggenburg (truleg Kraft III av Toggenburg, døydde 1339)
12. 24r: Grev Konrad von Kirchberg (anten Konrad II, fl. 1275–1326, eller syskenbarnet hans Konrad III, 1281–1315)
13. 26r: Grev Friedrich von Leiningen (truleg Friedrich II, døydde 1237)
14. 27r: Grev Otto von Botenlauben (døydde 1244)
15. 29r: Markgreve von Hohenburg (anten Diepold V. von Vohburg, fl. 1205–1225, eller sonen hans Bertold IV, døydde 1256).
16. 30r: Herr Heinrich von Veldeke (døydde etter 1184)
17. 32v: Herr Gottfried von Neifen (døydde 1279)
18. 42r: Grev Albrecht von Haigerloch (Albrecht II av Hohenberg, døydde 1298)
19. 43v: Grev Wernher von Homberg (døydde 1320)
20. 46v: Herr Jakob von Warte (døydde 1331)
21. 48v: Brother Eberhard von Sax (fl. 1309)
22. 52r: Herr Walther von Klingen (fl. 1240–1280s)
23. 54r: Herr Rudolf von Rotenburg (fl. 1287)
24. 59v: Herr Heinrich von Sax (truleg Henrik II, 1235–1289)
25. 61v: Herr Heinrich von Frauenberg (fl. 1284–1305)
26. 63r: Der von Kürenberg (1100-talet)
27. 64r: Herr Dietmar von Aist (fl. 1140–1160s)
28. 66v: Der von Gliers (kanskje Wilhelm von Gliers, fl. 1267–1317)
29. 69r: Herr Wernher von Teufen (fl. 1220)
30. 70v: Herr Heinrich von Stretlingen (anten Henrik II, fl. 1250-talet, eller sonen hans Henrik III, døydde 1294)
31. 71v: Herr Kristan von Hamle (truleg ein forfattar frå Thüringen på 1200-talet, elles ukjend)
32. 73r: Herr Ulrich von Gutenburg (fl. 1170s)
33. 75v: Herr Heinrich von der Mure (fl. 1223–1263, ein dominikanarmunk, abbed ved Eichstätt og seinare ved Augsburg)
34. 76v: Herr Heinrich von Morungen (fl. 1210s)
35. 82v: Der Schenk von Limpurg (anten Walther I, fl. 1230–1240s, eller ein av sønenen hans, Walther II eller Konrad I)
36. 84v: Schenk Ulrich von Winterstetten (fl. 1250–1270s)
37. 98r: Herr Reinmar der Alte (fl. seint 1100-tal)
38. 110r: Herr Burkart von Hohenfels (fl. 1220–1230s)
39. 113v: Herr Hesso von Reinach (1234–1275/76)
40. 115r: Burgrave von Lienz (fl. early 1200-talet)
41. 116v: Herr Friedrich von Hausen (døydde etter 1188)
42. 119v: Burgrave von Rietenburg (anten Henrik IV. fl 1174–1184, eller Otto III, fl. 1154–1185)
43. 120v: Herr Meinloh von Sevelingen (midten av 1100-talet)
44. 122r: Herr Heinrich von Rugge (f. 1170-talet)
45. 124r: Herr Walther von der Vogelweide (ca. 1170 – ca. 1230)
46. 146r: Herr Hiltbold von Schwangau (fl. 1221–1254)
47. 149v: Herr Wolfram von Eschenbach (ca. 1170 – ca. 1220)
48. 151r: Von Singenberg, Seneschal av St. Gallen (truleg Ulrich von Singenberg, fl. 1220s)
49. 158r: Der von Sachsendorf (ukjend)
50. 160v: Wachsmut von Künzingen (ukjend, kanskje frå Clemency i Luxembourg)
51. 162v: Herr Wilhelm von Heinzenburg (nær Bad Kreuznach; truleg William III fl. 1264–1292)
52. 164v: Herr Leuthold von Seven (fl. 1218)
53. 166v: Herr Walther von Metze (døydde før 1276, elles ukjend)
54. 169v: Herr Rubin (ukjend, midten av 1200-talet)
55. 178r: Herr Bernger von Horheim (sein 1100-tal)
56. 179v: Der von Johansdorf (Albrecht, fl. 1172–1209)
57. 181v: Herr Engelhardt von Adelnburg (anten fl. 1200 eller 1220-talet, kanskje far og son med same namn)
58. 182v: Herr Bligger von Steinach (truleg Bligger II, fl. seint 1100- til tidleg 1200-tal)
59. 183v: Herr Wachsmut von Mühlhausen (fl. 1267)
60. 184v: Herr Hartmann von Aue (ca. 1160 – ca. 1210)
61. 188r: Herr Reinmar von Brennenberg (fl. 1270-talet)
62. 190v: Johann von Ringgenberg (truleg Johann I, 1291–1350)
63. 192v: Albrecht Marschall von Rapperswil (fl. ca. 1280)
64. 194r: Herr Otto vom Turne (frå Lucerne, fl. etter 1300)
65. 197v: Herr Goesli von Ehenhein (frå Strasbourg; elles ukjend)
66. 201r: Der von Wildonie (truleg Herrand II, gift med ei dotter av Ulrich av Lichtenstein)
67. 202v: Von Suonegge (truleg Konrad von Suonegge, fl. 1220–1230-talet)
68. 204r: Von Scharpfenberg (av Ratschach, midten av 1200-talet)
69. 205r: Herr Konrad, der Schenk von Landeck (av Thurgau, 1271–1306)
70. 213r: «Der Winsbeke» (påstått forfattar av lærediktet retta frå ein far til ein son; det er ikkje klart om Winsbeke er ein historisk eller ein oppdikta figur)
71. 217r: «Die Winsbekin» (påstått forfattar av lærediktet retta frå ei mor til ei dotter; det er ikkje klart om Winsbekin er ein historisk eller ein oppdikta figur)
72. 219v: «Klingsor av Ungarn» (oppdikta figur som introduserer diktet Sängerkrieg)
73. 226v: Kristan von Luppin av Thüringen (fl. 1290-talet)
74. 228r: Herr Heinrich Hetzbold von Weißensee (tidleg 1300-tal)
75. 229v: Der Düring (ikkje identifisert thuringisk diktar, seint 1200-tal)
76. 231r: Winli (ikkje identifisert alemannisk diktar, ca. 1300)
77. 237r: Herr Ulrich von Liechtenstein (ca. 1200–1275)
78. 247v: Von Munegiur (heitte Ulrich, elles ukjend)
79. 248v: Von Raute (heitte Hartwig, fl. ca. 1200, elles ukjend)
80. 249v: Herr Konrad von Altstetten (kanskje ein borgarmeister av St. Gallen, dokumentert 1320–1327)
81. 251r: Herr Bruno von Hornberg (truleg Bruno II, fl. 1275–1310)
82. 252r: Herr Hug von Werbenwag (fl. midten av 1200-talet, døydde truleg etter 1292)
83. 253v: Der Püller (Konrad von Hohenburg)
84. 255r: Von Trostberg (ikkje identifisert medlem av ein argovisk eller tyrolsk familie av ministeriales)
85. 256v: Hartmann von Starkenberg (av Werdenberg-Sargans, either Hartmann I, fl. 1250s, or his son Hartmann II, fl. 1270s)
86. 257v: Von Stadegge (Rudolph II, ein av dei leiande styriske minnesongarane, fl. 1230–1250-talet)
87. 258v: Herr Brunwart von Augheim (seint 1200-tal)
88. 261r: Von Stamheim (ikkje identifisert; fl. ca. 1240-talet)
89. 262v: Herr Goeli (frå Baden, 1200-talet)
90. 264r: Der Tannhäuser (av Thannhausen, fl. 1240–1260-talet; framstilt som medlem av Teutonarordenen)
91. 271r: Von Buchheim (2. halvdel av 1200-talet)
92. 273r: Herr Neidhart (fødd ca. 1200 in Lower Bavaria)
93. 281v: Meister Heinrich Teschler (av Zürich, 2. halvdel av 1200-talet, hadde Rüdiger Manesse som mesen)
94. 285r: Rost, Kirchherr zu Sarnen (i Zürich mellom 1313 og 1330. Ein går ut frå at han bidrog som skrivar i produksjonen av manuskriptet)
95. 290r: Der Hardegger (truleg Henricus de Hardegge, av Rebstein, fl. 1230–1270s)
96. 292v: Der Schulmeister von Eßlingen (seint 1200-tal)
97. 295r: Walther von Breisach (utan portrett)
98. 299r: Von Wissenlo (truleg Wiesloch; ikkje identifisert)
99. 300r: Von Wengen (Burchard, fl. 1230–1270-talet)
100. 302r: Herr Pfeffel (ikkje identifisert, midten av 1100-talet)
101. 303r: Der Taler (kanskje Leuthold von Tal, near Rheineck, fl. 1250)
102. 305r: Der tugendhafte Schreiber ('Den dygderike skrivaren', ikkje identifisert, opptrer som figur i Sängerkrieg)
103. 308v: Steinmar (kanskje Berthold Steinmar von Klingnau, fl. 2nd half av 1200-talet)
104. 311r: Herr Alram von Gresten (ikkje identifisert, kanskje frå Gresten i Niederösterreich)
105. 312r: Herr Reinmar der Fiedler (ikkje identifisert, fl. mid 1200-talet)
106. 313r: Herr Hawart (kanskje Hawardus de Holzwane, i 1258 kannik ved Augsburg)
107. 314v: Herr Günther von dem Vorste (ikkje identifisert)
108. 316v: Herr Friedrich der Knecht (ikkje identifisert, fyrste halvdel av 1200-talet)
109. 318r: Der Burggraf von Regensburg (truleg Heinrich III von Stevening und Rietenburg, fl. 1126–1177)
110. 319r: Herr Niune (ikkje identifisert; truleg ikkje ein diktar men eigaren av ei songbok brukt som kjelde for denne delen)
111. 320v: Herr Geltar (ikkje identifisert; dikta er daterte til mellom 1230 og 1250, kanskje frå Niederösterreich)
112. 321v: Herr Dietmar der Setzer (ikkje identifisert)
113. 323r: Herr Reinmar von Zweter (fl. 1230s)
114. 339r: Der Junge Meißner (ikkje identifisert; dikta er på sentraltysk dialekt)
115. 342r: Der Alte Meißner (utan portrett)
116. 342v: Von Obernburg (ikkje identifisert; truleg midten av 1200-talet, fræ Obernburg nær Celje)
117. 344v: Bruder Wernher (ikkje identifisert; mid 1200-talet)
118. 349r: Der Marner (truleg marinaere, 'sjømannnen', ikkje identifisert, men nemnt av Meister Rumslant under)
119. 355r: Süßkind, der Jude von Trimberg (ikkje identifisert, 2. halvdel av 1200-talet)
120. 358r: (isolert anonymt dikt)
121. 359r: Von Buwenburg (Baumburg nær Hundersingen, truleg Ulrich von Buwenburg, fl. 1260)
122. 361r: Heinrich von Dettingen (godt dokumentert 1236–1300 ved Reichenau kloster)
123. 362r: Rudolf der Schreiber (ikkje identifisert)
124. 364r: Meister Gottfried von Straßburg (døydde ca. 1210)
125. 371r: Meister Johannes Hadlaub (av Zürich, fl. 1300, kanskje redaktøren av manuskriptet)
126. 381r: Regenbogen (ein ikkje identifisert alemannisk diktar, framstilt som ein smed)
127. 383r: Meister Konrad von Würzburg (døydde 1287)
128. 394r: Kunz von Rosenheim (ikkje identifisert, kanskje ikkje ein diktar men eigaren av ei songbok brukt som kjelde)
129. 395r: Rubin von Rüdeger (ikkje identifisert)
130. 396r: Der Kol von Nüssen (ikkje identifisert, kanskje av Neunzen near Zwettl)
131. 397v: Der Dürner (ikkje identifisert, kanskje frå Mengen i Schwaben)
132. 399r: Meister Heinrich Frauenlob (Heinrich von Meißen, fødd ca. 1250)
133. 407r: Meister Friedrich von Sonnenburg (ikkje identifisert)
134. 410r: Meister Sigeher (fl. 1250–1260s; kanskje identisk med ein Sicherius iuculator som var aktiv i Metz, moglegvis ein tyrolar)
135. 412r: Der wilde Alexander (ein uidentifisert alemannisk diktar frå sein 1200-tal)
136. 413v: Meister Rumslant (fl. seint på 1200-talet, frå Nord-Tyskland)
137. 415v: Spervogel («Sporven»; under dette kallenamnet finst dikt frå to ulike diktarar frå midten og slutten av 1100-talet)
138. 418r: Boppe (av Bonndorf, døydde 1320; tente under greven av Nellenburg 1276–1305)
139. 422r: Der Litschauer (ikkje identifisert)
140. 423v: Der Kanzler («Kanslaren», 2. halvdel av 1200-talet, kanskje alemannisk)

Galleri

• 
  6r Kaiser Heinrich
• 
  7r König Konrad der Junge
• 
  8r König Tyro von Schotten
• 
  10r König Wenzel von Böhmen
• 
  11v Herzog Heinrich von Breslau
• 
  13r Markgraf Otto von Brandenburg
• 
  14v Markgraf Heinrich von Meißen
• 
  17r Der Herzog von Anhalt
• 
  18r Herzog Johann von Brabant
• 
  20r Graf Rudolf von Neuenburg
• 
  22v Graf Kraft von Toggenburg
• 
  24r Graf Konrad von Kirchberg
• 
  26r Graf Friedrich von Leiningen
• 
  27r Graf Otto von Botenlauben
• 
  27v (Otto von Botenlauben)
• 
  28r (Otto von Botenlauben)
• 
  28v (Otto von Botenlauben)
• 
  29r Der Markgraf von Hohenburg
• 
  30r Herr Heinrich von Veldeke
• 
  32v Herr Gottfried von Neifen
• 
  42r Graf Albrecht von Heigerloch
• 
  43v Graf Wernher von Homberg
• 
  44r - Graf Wernher von Homberg
• 
  44v - Graf Wernher von Homberg
• 
  46v Herr Jakob von Warte
• 
  48v Bruder Eberhard von Sax
• 
  52r Herr Walther von Klingen
• 
  54r Herr Rudolf von Rotenburg
• 
  59v Herr Heinrich von Sax
• 
  61v Herr Heinrich von Frauenberg
• 
  63r Der von Kürenberg
• 
  64r Herr Dietmar von Aist
• 
  66v Der von Gliers
• 
  69r Herr Wernher von Teufen
• 
  70v Herr Heinrich von Stretlingen
• 
  71v Herr Kristan von Hamle
• 
  73r Herr Ulrich von Gutenburg
• 
  75v Herr Heinrich von der Mure
• 
  76v Herr Heinrich von Morungen
• 
  82v Der Schenk von Limpurg
• 
  84v Schenk Ulrich von Winterstetten
• 
  98r Herr Reinmar der Alte
• 
  110r Herr Birkart von Hohenfels
• 
  113v Herr Hesso von Reinach
• 
  115r Der Burggraf von Lienz
• 
  116v Herr Friedrich von Hausen
• 
  119v Der Burggraf von Rietenburg
• 
  120v Herr Meinloh von Sevelingen
• 
  122r Herr Heinrich von Rugge
• 
  124r Herr Walther von der Vogelweide
• 
  127r (Walther von der Vogelweide)
• 
  146r Herr Hiltbold von Schwangau
• 
  149v Herr Wolfram von Eschenbach
• 
  151r Von Singenberg, Truchseß zu St. Gallen
• 
  158r Der von Sachsendorf
• 
  160v Wachsmut von Künzingen
• 
  162v Herr Wilhelm von Heinzenburg
• 
  164v Herr Leuthold von Seven
• 
  166v Herr Walther von Metze
• 
  169v Herr Rubin
• 
  178r Herr Bernger von Horheim
• 
  179v Der von Johansdorf
• 
  181v Herr Engelhardt von Adelnburg
• 
  182v Herr Bligger von Steinach
• 
  183v Herr Wachsmut von Mühlhausen
• 
  184v Herr Hartmann von Aue
• 
  188r Herr Reinmar von Brennenberg
• 
  190v Johann von Ringgenberg
• 
  192v Albrecht Marschall von Rapperswil
• 
  193r Albrecht Marschall von Rapperswil
• 
  194r Herr Otto vom Turne
• 
  196r, utan namn
• 
  197v Herr Goesli von Ehenheim
• 
  201r Der von Wildonie (Herrand von Wildon)
• 
  202v Von Suonegge (Sounegge; Konrad von Sanneck)
• 
  204r Von Scharpfenberg (Heinrich von Scharpfenberg oder Leopold von Scharpfenberg)
• 
  205r Herr Konrad, der Schenk von Landeck
• 
  213r Der Winsbeke
• 
  217r Die Winsbekin
• 
  219v „Klingsor von Ungarland“ (siehe Sängerkrieg auf der Wartburg)
• 
  226v Kristan von Luppin, eine Thüring
• 
  228r Herr Heinrich Hetzbold von Weißensee
• 
  229v Der Düring
• 
  230r/v Der Düring
• 
  231r Winli
• 
  237r Herr Ulrich von Lichtenstein
• 
  247v Von Munegiur
• 
  248v Von Raute
• 
  249v Herr Konrad von Altstetten
• 
  251r Herr Bruno von Hornberg
• 
  252r Herr Hug von Werbenwag
• 
  253v Der Püller
• 
  255r Von Trostberg
• 
  256v Hartmann von Starkenberg
• 
  257v Von Stadegge (Rudolf II. von Stadeck)
• 
  258v Herr Brunwart von Augheim
• 
  261r Von Stamheim
• 
  262v Herr Goeli
• 
  264r Der Tannhäuser
• 
  271r Von Buchheim (eventuell Walther von Buchheim oder Johannes von Buchheim)
• 
  273r Herr Neidhart
• 
  274v Herr Neidhart
• 
  275r Herr Neidhart
• 
  279r Herr Neidhart
• 
  281v Meister Heinrich Teschler
• 
  285r Rost, Kirchherr zu Sarnen
• 
  290r Der Hardegger
• 
  292v Der Schulmeister von Eßlingen
• 
  299r Von Wissenlo
• 
  300r Von Wengen
• 
  302r Herr Pfeffel
• 
  303r Der Taler (eventuell Leuthold von Tal)
• 
  305r Der tugendhafte Schreiber
• 
  308v Steinmar
• 
  311r Herr Alram von Gresten
• 
  312r Herr Reinmar der Fiedler
• 
  313r Herr Hawart (eventuell Hawardus de Holzwane)
• 
  314v Herr Günther von dem Vorste
• 
  316v Herr Friedrich der Knecht
• 
  318r Burggraf von Regensburg
• 
  319r Herr Niune
• 
  320v Herr Geltar
• 
  321v Herr Dietmar der Setzer
• 
  323r Herr Reinmar von Zweter
• 
  339r Der junge Meißner
• 
  342v Von Obernburg
• 
  344v Bruder Wernher
• 
  349r Der Marner
• 
  355r Süßkind von Trimberg
• 
  355v Süßkind von Trimberg
• 
  356r Süßkind von Trimberg
• 
  359r Von Buwenburg (eventuell Ulrich von Buwenburg)
• 
  361r Heinrich von Tettingen
• 
  362r Rudolf der Schreiber
• 
  364r Meister Gottfried von Straßburg
• 
  371r Meister Johannes Hadlaub
• 
  371v Meister Johannes Hadlaub
• 
  381r Regenbogen
• 
  383r Meister Konrad von Würzburg
• 
  394r Kunz von Rosenheim
• 
  395r Rubin von Rüdeger
• 
  396r Der Kol von Nüssen
• 
  397v Der Dürner
• 
  399r Meister Frauenlob
• 
  407r Meister Friedrich von Sonnenburg
• 
  410r Meister Sigeher
• 
  412r Der wilde Alexander
• 
  413v Meister Rumslant
• 
  415v Spervogel
• 
  418r Boppe
• 
  422r Der Litschauer
• 
  423v Der Kanzler

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Codex Manesse» frå Wikipedia på bokmål og «Codex Manesse» frå Wikipedia på engelsk, den 11. april 2023.