Den afghanske borgarkrigen

Den afghanske borgarkrigen er ein konflikt som har gått føre seg i Afghanistan sidan 1978 fram til våre dagar, med visse avbrekk. Konflikten har vore ein borgarkrig mellom ulike grupper i landet, men har også hatt aktørar frå ulike andre land.

Den afghanske borgarkrigen
Dato 27. april 1978– Stad Afghanistan Resultat Pågaande
Partar
1978-1979: Den demokratiske republikken Afghanistan 1979-1989: Den demokratiske republikken Afghanistan 1989-1992: Den demokratiske republikken Afghanistan 1992-1996: Den islamske staten Afghanistan 1996-2001: Det islamske emiratet Afghanistan 2001: Det islamske emiratet Afghanistan al-Qaida 2001– Den islamske staten Afghanistan ISAF (2001-2014) NATO m.fl. RS (2014–)	1978-1992: Mujahedin 1992-1996: Hezb-i-Islami Hezbe Wahdat Junbish-i-Milli Taliban (fra 1994) al-Qaida (i 1996) 1996-2001: Nordalliansen 2001: Nordalliansen 2001– Taliban al-Qaida Mujahedin

Krigen kan delast inn i periodar som Den afghansk-sovjetiske krigen frå 1978 til 1989, som utspelte seg som del av Den kalde krigen, borgarkrisperiodane 1989-1992, 1992-1996 og 1996-2001, som enda med at Taliban tok makta i landet, og krigen i Afghanistan frå 2001, då allierte styrkar leia av USA invaderte Afghanistan og hjelpte den afghanske Nordalliansen med å styrta Taliban.

Historie

For meir om dette emnet, sjå Den afghansk-sovjetiske krigen og Den afghanske borgarkrigen (1992-1996).

Ruinar i Kabul etter 30 år med krig.

Amerikansk marinesoldat ser på øydelegginga av våpen i ein snødekt dal.

Borgarkrigen byrja med Saur-revolusjonen den 27. april 1978, då Afghanistans folkedemokratiske parti tok makta i landet gjennom eit militærkupp. I desember 1979 gjekk Sovjetunionen inn i Afghanistan for å setja inn si eiga kommunistiske regjering. Afghanske motstandsgrupper, kjend som mujahedin, kjempa imot. Nokre av desse gruppene fekk støtte frå USA, via den pakistanske etterretningstenesta ISI, og Saudi-Arabia. I februar 1989 trekte dei sovjetiske styrken seg ut. Den sovjet-støtta regjeringa blei sitjande i tre år før Kabul fall i 1992, og Afghanistan blei erklært som ein muslimsk stat.

Ulike fraksjonar fortsette likevel å kjempa om makta, ofte med utanlandsk støtte. I 1994 byrja den islamistiske Taliban-rørsla å vinna land, og i løpet av to år hadde dei teke kontroll over størsteparten av Afghanistan, og erklærte det som eit muslimsk emirat.

I 2001 gjekk NATO-land leia av USA inn i Afghanistan for å styrta Taliban og enda støtta deira til den internasjonale terroristgruppa al-Qaida. Samstundes med forsøk på nasjonsbygging fortsette Taliban og tilknytte grupperingar å kjempa mot okkupasjonsmakta og det nye regimet.

Sjå òg

• Pågåande væpna konfliktar

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Conflict in Afghanistan (1978–present)» frå Wikipedia på engelsk, den 19. mai 2013.

Bakgrunnsstoff

Commons har multimedium som gjeld: Den afghanske borgarkrigen

Denne militærartikkelen som har med historie og Afghanistan å gjere, er ei spire. Du kan hjelpe Nynorsk Wikipedia gjennom å utvide han.