Edøya
Edøya er ei øy i Smøla kommune i Møre og Romsdal fylke.[1] Øya har eit areal på 7,5 km², og hadde 56 innbyggjarar i 2001. Edøya spelte ei viktig politisk rolle i vikingtida.
| Edøya | |||
| øy | |||
 Edøya ferjekai
| |||
| Land |  Noreg
| ||
|---|---|---|---|
| Fylke | Møre og Romsdal | ||
| Stad | Nordmøre | ||
| Høgaste punkt | Storvarden | ||
| • høgd | 41 moh. | ||
| Areal | 7,5 km² | ||
| Folketal | 56 (2001) | ||
| Folketettleik | 7,5 / km² | ||
 Edøya 63°17′50″N 8°09′13″E / 63.2973°N 8.1536°E | |||
 Kart som viser Edøya.
| |||
| Wikimedia Commons: Edøya | |||
Edøya har brusamband til Smøla i nord og ferjesamband til Hitra i nordaust og Stabblandet i sør. Øya har ferjeleie og hurtigbåtkai for reisande til og frå kommunen, og Edøyfjorden er skipsleia mellom Kristiansund og Trondheim.[2]
Historikk
endreEdøya var tidlegare eit senter i det gamle Nordmørafylket. Fylket kan ha vore delt; i nord Fosen, som seinare vart Fosen len, og i sør Edøy, som seinare fekk namnet Nordmøre, og utgjer opphavet til det seinare Nordmøre len og Nordmøre fogderi. Edøy syssel og Edøy Hovedgard var i så fall hovudsetet for sysselmannen til kongen.[3]
Edøya er eitt av dei historiske sentera i Midt-Noreg med mellom anna Edøy gamle kyrkje, Edøystjerna, Edøy Hovedgård, Edøyskipet og Noregs dåpsattest Kulisteinen på naboøya Kuli. Det er gjort ei rekkje arkeologiske funn på Edøya, det tidlegaste datert til 2700 år f.kr. Truleg var Edøya kongssetet til Nordmørskongen Hundtjov som er omtalt i Snorres Kongesaga i samband med slaga på Solskjel ved Harald Hårfagre si samling av Noreg til eitt rike i ca. 863.[4]
På Edøya blir det kvart år sett opp eit historisk spel, Fru Guri av Edøy, som omhandlar kristninga og samlinga av Noreg.[5]
Folketalsutvikling
endreFolketalsutvikling for Edøya (medrekna Kuli og Hestøya)
| 1801[6] | 1900[7] | 2000[8] | 2024[8] |
|---|---|---|---|
| 86 | 132 | 64 | 56 |
Edøya var del av Edøy kommune frå 1837 til 1960.
Kjelder
endre- ↑ «Edøya (Norsk - Hovednavn).». Stedsnamn faktaark - for søk på stedsnavn og tilhørende fakta. Kartverket. Henta 8. september 2024.
- ↑ «Edøya – lokalhistoriewiki.no», lokalhistoriewiki.no (på norsk bokmål), henta 8. september 2024
- ↑ «Peter i Edøy». moldeglimt.no. Henta 8. september 2024.
- ↑ «Kulturarven Edøya», OPPLEV SMØLA (på norsk), henta 8. september 2024
- ↑ «Fru Guri - historien», OPPLEV SMØLA (på norsk), henta 8. september 2024
- ↑ Folketeljing 1801 for Edøy prestegjeld, frå Digitalarkivet
- ↑ Folketeljing 1900 for Edøy herred, frå Digitalarkivet
- ↑ 8,0 8,1 Befolkning, etter grunnkrets, statistikkvariabel og år, frå Statistisk sentralbyrå
- Denne artikkelen bygger på «Edøy» frå Wikipedia på bokmål, den 8. september 2024.