Møre og Romsdal fylke

	Møre og Romsdal fylke
	fylke
	Fylkesvåpen
	Fylkesvåpen
Land	Noreg
Del av	Vestlandet
Adm.senter	Molde
Areal	15 114 km²
• land	14 614 km²
• vatn	500 km²
Folketal	270 624 (1. januar 2024)
Folketettleik	19 / km²
Målform	Nynorsk
Statsforvaltar	Rigmor Brøste
Fylkesordførar	Jon Aasen (Ap)
Fylkesnummer	15
	; Møre og Romsdal fylke; 62°44′15″N 7°09′30″E / 62.7375°N 7.1583333333333°E
	Wikimedia Commons: Møre og Romsdal
	Nettstad: www.mrfylke.no

Møre og Romsdal fylke er eit fylke i Noreg. Det grensar i aust og nordaust til Trøndelag fylke, i søraust til Innlandet fylke, i sør til Vestland fylke og i nordvest ut mot norskehavet.

Historisk har Møre og Romsdal vore delt inn i tre fogderi: Sunnmøre, Romsdal og Nordmøre. Desse tre landskapa vert i dag nytta som ei vanleg inndeling av fylket, og kvar av dei har eit større bysentrum; Ålesund, Molde og Kristiansund.

Fylkesvåpenet til Møre og Romsdal vart fastsett i 1978. Det synar på blå botn tre gullskip sett frå framsida og symboliserer skipsleia som var den viktigaste ferdselsåra i tidlegare tider. Fylkesblomen til Møre og Romsdal er bergfrue og fylkessteinen er gneis.

Sitjande fylkesmann Lodve Solholm (Frp) gjekk av med pensjon 31. desember 2018, og Else-May Botten (Ap) vart i statsråd 26. oktober 2018 utnemnd som fyrste kvinnelige fylkesmann i Møre og Romsdal. Botten vil tiltre embetet etter at ho går av som stortingsrepresentant hausten 2021, fram til då er Rigmor Brøste fungerande fylkesmann. Ho vart konstituert til embetet i statsråd 8. februar 2019.

Klima

Vêrlaget i Møre og Romsdal er påverka av havet i nordvest og av høge fjell som skjermar mot sør og aust. Ved kysten blæs det som regel frå ei retning mellom søraust og sørvest om vinteren. Innom fjordane kjem det ofte frålandsvind som vert dirigert av terrenget. Sommarstid blæs det til vanleg frå nordaust ved kysten, oftast i varme periodar med solgangsvind, medan det i dal- og fjordstrøka ofte blæs nordvestleg vind. Ferdande lågtrykk gir kuling, innimellom storm, oftast frå ei retning mellom sørvest og nordvest.

Langs kysten er februar vanlegvis kaldaste månad med middeltemperatur på kring 2 °C. I fjordane er snittet på litt under 0 °C og i indre strøk ned i kring –5 °C. Ved kysten er august varmaste sommarmånad med ein gjennomsnittstemperatur på kring 14 °C, medan det i dalstrøka er juli med eit snitt på kring 15 °C. Høgaste målte temperaturar i fylket er over 25 °C ved kysten, og over 30 °C i dal- og fjordstrøka. Særmerkt for Møre og Romsdal er fønvind med høge temperaturar når søraustlege luftstraumar slår ned frå fjellet. Under slike tilhøve har det i februar vore registrert temperaturar på opptil 19 °C.

Årleg nedbør i fylket generelt varierer innanfor 1000- 2000 mm. Langs kysten og fylkesgrensa i aust har ein derimot nokre mindre soner med lågare middelnedbør med årlege verdiar på kring 750 og 1000 mm. Mesteparten av nedbøren kjem om hausten, ofte som byer i luftstraumar frå mellom nord og vest. Det vert havtåke ved kysten, oftast i sommarhalvåret, medan det er mindre tåke i indre strøk.

Samferdsle

Landskapet i Møre og Romsdal er ovleg oppskore, der fjordar, sund og fleire øyar har gjort samferdsla vanskeleg. Fylket har likevel eit nokså tett vegnett, særleg i ytre strøk, og har i alt 6322 km med offentlege vegar. Vegane vert bundne saman av eit utstrekt ferjenett. På Sunnmøre er det samband mellom Ålesund og dei folkerike øyane utanfor med me.a. Ålesund lufthamn på Vigra, kalla Vigrasambandet, og Eiksundsambandet som knyter Hareidlandet, Gurskøya og øyane i Herøy til fastlandet. På Nordmøre er Kristiansund knytt til fastlandet gjennom sambandet Krifast.

Frå Ålesund går E 136 om Åndalsnes til Dombås og E 6. Frå Molde er det vegsamband om Sunndalsøra til Oppdal og til E 6 frå Rv. 62 og Rv. 70. Kristiansund har samband om Sunndalsøra til Oppdal frå Rv. 70 og via ferje over Halsafjorden til Trondheim frå Rv. 70. E 39 bind fylket saman frå sørvest til nordaust og knyter til Bergen i sør og Trondheim i nordaust. Åndalsnes er knytt til jernbanenettet gjennom Raumabanen til Dombås. Dei tre største byane har flyplass, Ålesund lufthamn på Vigra, Molde lufthamn på Årø og Kristiansund lufthamn på Kvernberget. På Hovden mellom tettstadene Ørsta og Volda ligg småflyplassen Ørsta/Volda lufthamn. Hurtigruta Bergen–Kirkenes stoppar ved dei tre byane og Torvika i Herøy.

Media frå Møre og Romsdal

Dei tre største dagsavisene i Møre og Romsdal er Sunnmørsposten i Ålesund, Romsdals Budstikke i Molde og Tidens Krav i Kristiansund. I tillegg har fylket 16 lokalaviser som kjem ut ein til tre gonger i veka. På Sunnmøre kjem 12 lokalaviser ut i tettstadene Ørsta, Volda, Sjøholt, Langevåg, Brattvåg, Ulsteinvik, Fosnavåg, Valldal, Stranda, Sykkylven, Vanylven og Valderøya. 2 lokalaviser kjem ut i Romsdal i Åndalsnes og Vestnes, og 2 på Nordmøre i Sunndal og Smøla. NRK Møre og Romsdal har hovudkontor i Ålesund og lokalkontor i Molde og Kristiansund.

Administrasjon

Molde er administrerande senter med sete for fylkesmannen og administrasjonen i fylkeskommunen. Møre og Romsdal er samansett av 36 kommunar. Fylket utgjer Møre bispedømme som har 7 prosti og 40 prestegjeld. Det omfattar òg 4 tingrettsdistrikt og 2 politidistrikt med 25 lensmannsdistrikt.

Ungdommen i Møre og Romsdal har sitt eige politiske organ, Ungdomspanelet i Møre og Romsdal Arkivert 2008-03-02 ved Wayback Machine..

Kommunar

Folketala i oversynet under er frå SSB per 1. januar 2024.

Nr.	Namn	Adm.senter	Folkemengd	Flatevidd (km²)	Målform^[1]	Distrikt
1505	Kristiansund	Kristiansund	000000000024404.000000000024 404	87	nøytral	Nordmøre
1506	Molde	Molde	000000000032816.000000000032 816	363	nøytral	Romsdal
1508	Ålesund	Ålesund	000000000058509.000000000058 509	98	nynorsk	Sunnmøre
1511	Vanylven	Fiskåbygd	000000000003026.00000000003 026	385
1514	Sande	Larsnes	000000000002438.00000000002 438	93
1515	Herøy	Fosnavåg	000000000008968.00000000008 968	120
1516	Ulstein	Ulsteinvik	000000000008861.00000000008 861	97
1517	Hareid	Hareid	000000000005322.00000000005 322	82
1520	Ørsta	Ørsta	000000000010958.000000000010 958	805
1525	Stranda	Stranda	000000000004348.00000000004 348	866
1528	Sykkylven	Sykkylven	000000000007617.00000000007 617	338
1531	Sula	Langevåg	000000000009720.00000000009 720	59
1532	Giske	Valderøya	000000000008691.00000000008 691	40
1535	Vestnes	Vestnes	000000000007147.00000000007 147	352		Romsdal
1539	Rauma	Åndalsnes	000000000007299.00000000007 299	000000000001502.00000000001 502	nøytral
1547	Aukra	Aukra	000000000003678.00000000003 678	59	nynorsk
1554	Averøy	Bruhagen	000000000005955.00000000005 955	176	nøytral	Nordmøre
1557	Gjemnes	Batnfjordsøra	000000000002700.00000000002 700	382
1560	Tingvoll	Tingvoll	000000000003041.00000000003 041	337
1563	Sunndal	Sunndalsøra	000000000007227.00000000007 227	000000000001713.00000000001 713
1566	Surnadal	Skei	000000000005953.00000000005 953	000000000001365.00000000001 365	nynorsk
1573	Smøla	Hopen	000000000002159.00000000002 159	282	nøytral
1576	Aure	Aure sentrum	000000000003408.00000000003 408	644	nøytral
1577	Volda	Volda	000000000011093.000000000011 093	699	nynorsk	Sunnmøre
1578	Fjord	Sylte	000000000002492.00000000002 492	1144	nynorsk	Sunnmøre
1579	Hustadvika	Elnesvågen	000000000013437.000000000013 437	608	nøytral	Romsdal
1580	Haram	Brattvåg	000000000009357.00000000009 357	261	nynorsk	Sunnmøre
15	Møre og Romsdal	Molde	000000000270624.0000000000270 624	000000000015144.000000000015 144	nynorsk	Møre og Romsdal