Franske monarkar

Monarkar av Frankrike er eit oversyn over franske kongar og keisarar sidan Hugo Capet.

Det franske kongevåpenet frå 1589 til 1789, innført av Henrik IV og nytta fram til den franske revolusjonen.

Det oppstod eit rike styrt av éin herskar i Gallia då Vestromarriket byrja å falla saman på 400-talet. Dei saliske frankarane blei den leiande stammen i området og under dei blei Frankarriket grunnlagt. Dette blei seinare til Frankrike. Merovingarane blei den herskande ætta over alle frankarane på byrjinga av 500-talet og kom til å herska til midten av 700-talet, då den siste merovingiske kongen blei avsett av Pipin den yngre, som var far til Karl den store. Denne grunnla så den nye kongeslekta karolingarane, som i sin tur kom til å herska over Frankarriket og, etter at det blei delt gjennom traktaten i Verdun i 843, Vestfrankarriket fram til slutten av 900-talet.

I 987 blei Hugo Capet den første kapetingarkongen. Frå dette tidspunktet byrja riket meir å bli sett på som Frankrike snarare enn Det vestfrankiske riket, sidan ein starta å gå bort frå planane om å gjenforeina det med Burgund og Det austfrankiske riket. Sjølv om tittelen «konge av frankarane» offisielt fanst fram til byrjinga av 1200-talet starta han gradvis å bli mindre nytta og standardtittelen blei «konge av Frankrike». Også tittelen «konge av Frankrike og Navarra» blei brukt frå slutten av 1200-talet til byrjinga av 1300-talet og frå slutten av 1500-talet til utbrotet av den franske revolusjonen i 1789. I den korte perioden før Ludvig XVI blei avsett nytta ein tittelen «konge av franskmennene», noko som også tok til igjen etter julirevolusjonen i 1830. Både Napoléon Bonaparte og Napoleon III var keisarar og bar derfor tittelen «keisar av franskmennene».

Med den franske revolusjonen blei det franske kongedømet avskaffa og det blei innført republikk, men etter nokre år gjorde Napoleon Bonaparte seg til keisar og monarkiet blei dermed gjenoppretta på byrjinga av 1800-talet. I 1848 blei Frankrike republikk igjen, men denne ordninga blei avskaffa i 1852. Då blei Napoleon III keisar i landet. Han blei avsett i 1870 og landet blei republikk på nytt, noko det har blitt verande.

I tillegg til dei franske kongane gjorde òg dei engelske regentane krav på den franske trona. I ein kort periode hadde kravet eit visst grunnlag, sidan Karl VI gjennom traktaten i Troyes i 1420 erkjente svigersonen Henrik V av England som fransk regent og tronarvingen sin. Henrik V døydde før Karl VI og derfor etterfølgde sonen hans Henrik VI av England morfaren sin Karl VI som konge av Frankrike. Store delar av Nord-Frankrike var i hendene til engelskmennene til 1435, men i 1453 var engelskmennene blitt drivne bort frå heile Frankrike bortsett frå Calais og Kanaløyane. Dei skulle komma til å behalda Calais i endå 100 år, til 1558.

Huset Capet

Huset Capet er navnet på kongeslekten som styrte kongedømmet Frankrike i årene 987 til 1328. Huset Capet har fått navn etter Hugo Capet, den første kongen fra denne slekten.

Namn		Levetid	Tiltredde	Fråtredde
Hugo Capet		Ca. 938–940 996 Son av Hugo den store og Hedvig av Sachsen	Kronet 3. juli 987	Konge til han døydde
Robert II den fromme		27. mars 972 20. juli 1031 Son av Hugo Capet og Adelheid av Aquitaine	Faren fikk han kronet 30. desember 987, konge ved faren sin død.	Konge til han døydde
Henrik I		4. mai 1008 4. august 1060 Son av Robert II og Constance av Arles	Kronet 14. mai 1027 og ble farens medregent. Enekonge etter faren sin død.	Konge til han døydde
Filip I		23. mai 1052 29. juli 1108 Son av Henrik I og Anne av Kiev	Konge ved faren sin død i 1060	Konge til han døydde
Ludvig VI		1078 eller 1081 1. august 1137 Son av Filip I og Bertha av Holland	Konge ved faren sin død i 1108	Konge til han døydde
Ludvig VII		1120 1180 Son av Ludvig VI og Adelaide de Maurienne	Konge ved faren sin død i 1137	Konge til han døydde
Filip II August		21. august 1165 14. juli 1223 Son av Ludvig VII og Adèle av Champagne	Ble konge ved faren sin død i 1180	Konge til han døydde
Ludvig VIII «Løva»		1187 1226 Son av Filip II August og Isabella av Hainaut	Ble konge ved faren sin død i 1223	Konge til han døydde
Ludvig IX Blanka av Castilla fungerte som regent 1226–1234 og 1248–1252		1214 eller 1215 1270 Son av Ludvig VIII og Blanka av Castilla.	Ble konge ved faren sin død i 1226	Konge til han døydde
Filip III		30. april 1245 5. oktober 1285 Son av Ludvig IX og Margrete av Provence	Ble konge ved faren sin død i 1270	Konge til han døydde
Filip IV		1268 29. november 1314 Son av Filip III og Isabella av Aragón	Ble konge ved faren sin død i 1285	Konge til han døydde
Ludvig X		1289 1316 Son av Filip IV og Johanna I av Navarra	Ble konge ved faren sin død 29. november 1314, kronet i august 1315.	Konge til han døydde
Johan I		15. november 1316 20. november 1316 Son av Ludvig X og Clémence av Anjou	Konge ved fødselen	Konge til han døydde
Filip V		1292 3. januar 1322 Son av Filip IV og Johanna I av Navarra	20. november 1316 ved Johan I sin død	Konge til han døydde
Karl IV		11. desember 1294 1. februar 1328 Son av Filip IV og Johanna I av Navarra	3. januar 1322 ved broren Filip V sin død	Konge til han døydde

Huset Valois

Den direkte mannlege linja av Huset Capet døydde ut i 1328 då ingen av dei tre sønnne til Filip IV klarte å produsere ein mannleg arving som kunne overta trona.

Etter at Karl IV døydde i 1328 ghekk trona videre til Huset Valois. Medlemmane av slekta var direkte etterkomarar av Karl av Valois, som var ein yngre son av Filip III.

Namn		Levetid	Tiltredde	Fråtredde
Filip VI		1293 22. august 1350 Son av Karl av Valois og Margrete av Anjou	Valgt til konge 1. april 1328, kronet 29. mai same år	Konge til han døydde
Johan II den gode		16. april 1319 8. april 1364 Son av Filip VI og Johanna av Burgund	Konge ved faren sin død i 1350	Konge til han døydde
Karl V den vise		21. januar 1338 16. september 1380 Son av Johan II og Bonne av Luxemburg	Konge ved faren sin død i 1364	Konge til han døydde
Karl VI Broren Ludvig I av Anjou fungerte som regent 1380–1382		3. desember 1368 21. oktober 1422 Son av Karl V og Johanna av Bourbon	Konge ved faren sin død i 1380	Konge til han døydde
Karl VII		22. februar 1403 22. juli 1461 Son av Karl VI og Isabella av Bayern	Konge ved faren sin død i 1422	Konge til han døydde
Ludvig XI		3. juli 1423 30. august 1483 Son av Karl VII og Marie av Anjou	Konge ved faren sin død i 1461	Konge til han døydde
Karl VIII Søsteren Anne de Beaujeu fungerte som regent 1483–1484		30. juni 1470 7. april 1498 Son av Ludvig XI og Charlotte av Savoia	Konge ved faren sin død i 1483	Konge til han døydde
Ludvig XII		27. juni 1462 1. januar 1515 Son av Karl av Orléans og Maria av Cleves	Konge ved Karl VIII sin død i 1498	Konge til han døydde
Frans I		12. september 1494 31. mars 1547 Son av Karl av Angoulême og Louise av Savoia	Konge ved Ludvig XII sin død i 1515	Konge til han døydde
Henrik II		31. mars 1519 10. juli 1559 Son av Frans I og Claude av Frankrike	Konge ved faren sin død i 1547	Konge til han døydde
Frans II		19. januar 1544 5. desember 1560 Son av Henrik II og Katharina de' Medici	Konge ved faren sin død i 1559	Konge til han døydde
Karl IX Katharina de' Medici fungerte som regent 1560–1563		27. juni 1550 30. mai 1574 Son av Henrik II og Katharina de' Medici og bror av Frans II	Konge ved broren sin død i 1560	Konge til han døydde
Henrik III		19. september 1551 2. august 1589 Son av Henrik II og Katharina de' Medici og bror av Frans II og Karl IX	Konge ved broren Karl sin død i 1574	Konge til han døydde

Huset Bourbon

Etter at Henrik III blei drepen i attentat og døydde utan arvingar var Henrik III av Navarra ein av dei næraste til å arva trona.

Han var blant anna etterkomar av Ludvig IX i mannleg linje, tremenning og svoger gjennom første ekteskap med Margrete av Valois av Frans II, Karl IX og Henrik III.

Namn		Levetid	Tiltredde	Fråtredde
Henrik IV (Henrik III av Navarra)		13. desember 1553 14. mai 1610 Son av Anton av Bourbon Johanna III av Navarra	Konge ved Henrik III sin død	Konge til han døydde
Ludvig XIII Moren Maria de' Medici fungerte som regent 1610-1614		27. september 1601 14. mai 1643 Son av Henrik IV og Maria de' Medici	Konge ved faren sin død i 1610	Konge til han døydde
Ludvig XIV Solkongen Moren Anna av Austerrike fungerte som regent 1643-1651		5. september 1638 1. september 1715 Son av Ludvig XIII og Anna av Austerrike	Konge ved faren sin død i 1643	Konge til han døydde
Ludvig XV Fetteren Filip II av Orléans fungerte som regent 1715-1723		15. februar 1710 10. mai 1774 Son av Ludvig, hertug av Burgund og Marie-Adélaïde av Savoia	Konge ved oldefaren Ludvig XIV sin død i 1715	Konge til han døydde
Ludvig XVI		23. august 1754 21. januar 1793 Son av Ludvig Ferdinand og Maria Josepha Carolina av Sachsen	Konge ved bestefaren Ludvig XV sin død i 1774	Avsett og avnretta

Den første franske republikken

Mange nekta å godkjenna at monarkiet blei oppløyst og rekna Ludvig XVI som konge fram til han døydde i 1793, og deretter sonen hans, Ludvig XVII, fram til han døydde i 1795, og så Ludvig XVIII fram til restorasjonen i 1814.

Det første franske keisardømet

Namn	Bilde	Levetid	Tiltredde	Fråtredde
Napoléon Bonaparte Ektefellen Maria Louise fungerte tidvis som regent i 1812, 1813 og 1814		15. august 1769 5. mai 1821 Son av Carlo Buonaparte og Letizia Ramolino	18. mai 1804	6. april 1814 1
Napoleon II av Frankrike		20. mars 1811 22. juli 1832 Son av Napoléon Bonaparte og Maria Louise av Austerrike	6. april 1814	11. april 1814

¹ I eksil i Elba 30. april 1814–1. mars 1815

Huset Bourbon

Namn	Bilde	Levetid	Tiltredde	Fråtredde
Ludvig XVIII av Frankrike		17. november 1755 16. september 1824 Son av Ludvig Ferdinand og Maria Josepha Carolina av Sachsen	2. mai 1814	19. mars 1815 1
Napoleon I av Frankrike (gjeninnsett)		15. august 1769 5. mai 1821	20. mars 1815	22. juni 1815
Napoleon II av Frankrike (gjeninnsett)		20. mars 1811 22. juli 1832	22. juni 1815	7. juli 1815
Ludvig XVIII av Frankrike		17. november 1755 16. september 1824	8. juli 1815	16. september 1824
Karl X av Frankrike		9. oktober 1757 6. november 1836 Son av Ludvig Ferdinand og Maria Josepha Carolina av Sachsen	16. september 1824	2. august 1830

¹ Eksil i Gent 23. mars–8. juli 1815.

Julimonarkiet

Frå 31. juli til 9. august 1830 var Ludvig-Filip hertug av Orléans under tittelen «general-løytnant av kongedømmet». Den 9. august 1830 etablerte han Julimonarkiet.

Namn	Bilde	Levetid	Tiltredde	Fråtredde
Ludvig Filip av Frankrike		6. oktober 1773 26. august 1850 Son av Ludvig Filip II av Orléans og Louise Marie Adelaide av Bourbon	9. august 1830	24. februar 1848

Den andre franske republikken

Namn	Bilde	Levetid	Tiltredde	Fråtredde
Napoleon III av Frankrike		20. april 1808 9. januar 1873 Son av Louis Bonaparte og Hortense de Beauharnais	20. desember 1848	2. desember 1852

Det andre franske keisardømet

Namn	Bilde	Levetid	Tiltredde	Fråtredde
Napoleon III av Frankrike Ektefellen Eugénie de Montijo fungerte tidvis som regent/medregent		20. april 1808 9. januar 1873	2. desember 1852	4. september 1870 1

¹ Fange i Preussen frå 2. september 1870

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Liste over Frankrikes monarker» frå Wikipedia på bokmål, den 17. februar 2021.