Maastricht
Maastricht (lokal dialekt Mestreech) er ein kommune og by i Nederland i provinsen Limburg, der han er administrasjonssete. Byen ligg på begge sider av elva Maas, som han er kalla opp etter, heilt søraust i landet mellom Belgia og Tyskland. Namnet kjem frå det latinske Trajectum Ad Mosam eller Mosae Trajectum og refererer til ei romersk bru som kryssa elva her.
| Maastricht | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| Plassering | |||||
 | |||||
| Styresmakter | |||||
| Land Provinsar |
 Nederland Limburg | ||||
| Borgarmeister | Onno Hoes | ||||
| Geografi | |||||
| Flatevidd - By - Land - Vatn |
60,06 km² 56,8 km² 3,26 km² | ||||
| Innbyggjarar[1] - Totalt (2011) - folketettleik |
121 050 2 082/km² | ||||
| Koordinatar | 50°51′N 5°41′E / 50.850°N 5.683°E | ||||
| Diverse annan informasjon | |||||
| Nettstad: www.maastricht.nl | |||||
Lenge har det vorte krangla om kven av Maastricht og Nijmegen som er den eldste byen i Nederland. Nijmegen var den første byen med romerske byrettar i det som i dag er Nederland. Maastricht var den første med mellomalderske byrettar, eit system som utvikla seg til dagens system. Romerske kjelder nemner ein keltisk busetnad der dei bygde brua.
Historie
endre
Det er funne steinalderrestar like vest for Maastricht som er mellom 8000 og 25 000 år gamle. Keltarar budde her minst 500 år før romarane kom til området ved ein vadestad over Maas. Romarane bygde seinare ei bru over elva.
St. Servatius var den første biskopen av Nederland. Han er gravlagd i St. Servatius-kyrkja som er og har vore ein populær pilegrimsstad. Det gylne skrinet med leivningane av helgenen vert bore rundt byen kvart sjuande år. Byen var eit bispesete fram til Liège tok over den rolla på 700-talet.
I mellomalderen var Maastricth ein del av Det karolingiske riket og både fyrstbiskopen av Liège og hertugdømet Brabant hadde makt over byen. Han fekk byrettar i 1204.
Frå 1632 vart byen teke frå spanjolane og hadde ein strategisk plass i Dei sameinde Nederlanda. Det vart derfor bygd imponerande festningsverk rundt byen.
Omleiringa av Maastricht skjedde her i juni 1673 som ein del av den fransk-nederlandske krigen sidan dei franske forsyningslinjene var truga. Under omleiringa viste Vauban, ein av dei mest kjende militæringeniørane i historia, korleis åtak på kritiske punkt i forsvarsverka ville få store delar av dei til å ramle ned. Metodane hans vart den mest vanlege måten å angripe ei festning på fram til 1900-talet. Desse hendingane er mellom anna omtalt i Alexandre Dumas sin roman Vicomte dei Bragelonne.
Maastricht overgav seg til dei franske troppane den 30. juni og franskmennene okkuperte byen frå 1673 til 1678. Han kom så tilbake til nederlendingane, men franskmennene tok byen igjen i 1748 som ein del av den austerrikske arvefølgjekrigen. Byen kom tilbake til Nederland året etter, men vart nok ein gong erobra av Frankrike i 1794, der han vart hovudstad i det franske departementet Meuse-Inférieure.
Etter Napoleonstida vart Maastricht ein del av Det sameinte kongedømet Nederland i 1815 og vart administrasjonssete i den nye provinsen Limburg. Då Belgia søkte sjølvstende i 1830, vart garnisonen i Maastricht verande lojal til den nederlandske kongen, men den omliggande landsbygda kom inn under belgisk kontroll. Stormaktene gav i 1831 byen og området rundt til Nederland, trass i at han var geografisk og kulturelt nærare Belgia. Verken Nederland eller Belgia var i starte einige i dette og det var først etter Londontraktaten i 1839 at denne ordninga vart permanent.
Maastricht vart i perioden etter meir fokusert mot Belgia og Tyskland enn resten av Nederland, og sidan han låg nær det industrialiserte Wallonia, vart han tidlegare industrialisert enn resten av Nederland. Det var først med den første verdskrigen at byen vart tvungen til å søke støtte lenger nord.
Under den andre verdskrigen vart byen raskt okkupert av Nazi-Tyskland den 10. mai 1940. 14. september 1944 vart han derimot den første nederlandske byen som vart frigjeve frå tyskarane. I etterkrigstida vart industrien mindre viktig og byen fekk ein meir serviceorientert økonomi. Maastricht universitet vart grunnlagd i 1976. I 1992 vart Maastricht-traktaten forhandla fram og signert her, noko som førte til opprettinga av Den europeiske unionen.
Bakgrunnsstoff
endre
Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Maastricht
- Offisiell side
- Wikimaas - Ein Maastricht-wiki
- Destadmaastricht.com Arkivert 2018-12-16 ved Wayback Machine.
- Kjende innbyggjarar frå Maastricht
- Offisiell turistside
- Maastricht360.nl, 360° panorama av Maastricht
- FoToL.nl
- Bonnefanten Museum
- Turistattraksjonar i Maastricht Arkivert 2009-01-09 ved Wayback Machine.
- Maastricht i romartida
- Kyrkjer i Maastricht Arkivert 2007-10-07 ved Wayback Machine.
- Festningane i Maastricht Arkivert 2019-10-24 ved Wayback Machine.
Kjelder
endre- Denne artikkelen bygger på «Maastricht» frå Wikipedia på engelsk, den 18. februar 2008.