Studentmållaget i Bergen

Studentmållaget i Bergen eller SmiB er eit lokallag i Norsk Målungdom (NMU), ungdomsorganisasjonen til Noregs Mållag, og har som føremål å arbeide for nynorsken blant studentar og akademikarar i Bergen. SmiB har heile tida hatt Universitetet i Bergen som kjerneområde.

Studentmållaget i Bergen
Skipa	1946
Hovudkontor	Bergen
Leiar	Benjamin Kvaløsæter (2022- )
Nettstad	smib.no

Historikk

Dei første åra

Studentmållaget vart skipa i 1946. I fyrste perioden var aktiviteten meir allmennkulturelt prega, og det å skape eit miljø for målstudentar var viktig. Såleis hadde ein vitjingar av forfattarar og fokus på litteratur. I tillegg var ein oppteken av måljamstilling ved Universitetet i Bergen.

I Vestlandsfan 6/1975 refererer ein til 15-årsjubileet for Studentmållaget. Ut frå arkivet er det ikkje rett, men det tyder på at perioden på slutten av 1950-talet var ein daudperiode. På 1960-talet hadde ein kulturmøte og dreiv jamstellingsarbeid blant anna for å få eksamensoppgåver på nynorsk, seinare galdt det meir rom for nynorsken i administrasjonen og nynorske lærebøker. I 1965 hadde ein òg ei talemålsgruppe for å arbeide for nynorsk normaltalemål.

Sosialt og politisk engasjement

SmiB var aktivt alt i 1961–1962 aktiv i motstanden mot norsk medlemskap i EEC. Den politiske tendensen i SmiB vart endå sterkare på 1970-talet med EEC-striden og kopling av målsaka til aktuelle samfunnsspørsmål. Frå 1972 til 1976 heldt sentralstyret til Norsk Målungdom i Bergen, og SmiB hadde etter måten stor innverknad. Flyttinga av sentralstyret frå Bergen til Oslo vart gjort med fleirtal på éi røyst på landsmøtet til NMU i 1976, og bakom låg ein målpolitisk strid fyrst og fremst mellom SmiB og Studentmållaget i Oslo. Noko forenkla kan ein seie at SmiB la vekt på nasjonale argument og synet om nynorsk som einaste riksmål i landet, medan Studentmållaget i Oslo stod på ei folkemåls-linje.

Sosialt var Målkjellaren eit viktig tiltak på 1970-talet, men det var gjennomgåande eit spørsmål om kjellaren var meir ei ølstove enn eit måltiltak. Ein arrangerte òg ofsefestar, med allusjonar til Storofsen som fór over Austlandet i 1789. Desse sosiale tiltaka var med på å gjere SmiB til ein viktig sosial treffstad for studentar.

På midten av 1980-talet kvikna SmiB til live att, etter ein daudperiode. Eit uttrykk for det var at ein gav ut bladet Tal. Ein tok òg opp att tradisjonen frå 1970-talet med ofsefestar, og arrangerte debattmøte. Igjen var tanken å kople målsaka til samfunnsspørsmål, men ein var på same tida oppteken av å markere avstand til 1970-talet. På denne tida var det òg sterke motsetnader mellom SmiB og Norsk Målungdom. Motsetnadene dreidde seg særleg om ulike syn på sentralstyring, men òg om ideologi i ein periode der ein NMU la stor vekt på kople målsak til nasjonalisme. Det enda med at ein meldte seg ut av NMU i 1990, men ein melde seg inn att nokre år etter.

På 1990-talet vart SmiB igjen vitalisert gjennom striden om norsk medlemskap i EU. Mange av dei som då var aktive i SmiB, for så til sentralstyret til NMU i Oslo.

SMIB

1990 til 1991? - SMIB-mannen frå Bergen

Hans Marius Hansteen

1992 Thore Helland

1993 Geir Martin Pilskog

1994 Mona Stormark, leidar, Økonomisk Gunleiv Hadland, Styremedlem Eli Bjørhusdal, Viviann Kjøpstad, Gaute Lund, Olav Myklebust, Lars Gimmestad Johansen. Varamann 1 Oddbjørn Haugen, Hege Myklebust, Kåre Johan Mjør, Geir Martin Pilskog

Mona?

1995 Var Mona eller var det andre? Ingen umtalte som leidarar i samband med Ivar Aasen i 1996

1996 Trond Sæbø, men insisterter at han skal ha ingen leidar frå hans sida. Me andre kunde. Den umtalte Trond Sæbø

Studentmållaget feirar Ivar Aasen.

1997 Hege Tangen, vart leidar.

1998 Arild Torvund

Ny start

På byrjinga av 2000-talet hadde SmiB lenge vore nede og inaktivt, og hadde få aktive periodar. I 2009 vart aktiviteten til laget gjenoppretta då Ida Haugum og Helene Urdland Karlsen tok over roret. I 2010 vart styret til SmiB tilført nye personar og Odin Hørthe Omdal tok på seg leiarvervet for laget. SmiB engasjerte seg same året for opprettinga av Austevoll mållag.

Den tidlegare striden mellom SmiB og Studentmållaget i Oslo vart totalt avliven utover 2000-talet. Laga starta heller med å samarbeide. SmiB har sidan 2010 gitt ut Mål og Makt, tidsskrifta til SmiO, gratis til dei medlemane som ønsker det. I 2011 gav SmiB ut satireavisa Dagverd, noko som vart omtalt som «framhald av Verdas Dag, som aldri saag dagens ljos». I motsetnad til dei etterfølgjande åra, hadde SmiB i perioden 2009–2012 hovudsakleg sentrert engasjementet sitt mot HF-fakultetet ved Universitetet i Bergen.

Fredrik Hope tok over som leiar i 2013. I tillegg til å engasjere seg for nynorsk og dialekt, byrja laget å engasjere seg for dei samiske språka, men ikkje på kostnad av nynorsken. Før stortingsvalet i 2013 arrangerte SmiB sidemålsdebatt. Hope, som i dag er leiar i Norsk Målungdom, leia skuta fram til våren 2014, då Marta Nagel-Alne tok over leiarvervet. Mellom 2014 og 2017 heldt Nagel-Alne fram med det politiske og sosiale engasjementet i studentmållaget.

Utgjevingar

SmiB gav ut bladet Vestlandsfa'n 1963–1982. Dei fyrste 6 årgangane er forsvunne, so biblioteka har ikkje heile serien. Bladet vart halde fram av Tal som kom ut 1986–1993.

Styre

• Leiar: Benjamin Kvaløsæter
• Skrivar: Stina Ringdal Strøm
• Kasserar: Sebastian Vinsent Natvik Bocalan

Sjå òg

• Norsk Målungdom
• Studentmållaget i Oslo
• Studentmållaget i Nidaros
• Ås Studentmållag

Bakgrunnsstoff

• Heimesida til Studentmållaget i Bergen Arkivert 2010-11-26 ved Wayback Machine.

Referansar

• Ulike årgangar av "Vestandsfan"
• Arkivet etter Studentmållaget i Bergen, møteprotokollar frå 1946 til 1986, deponert i Fensal.