Svartfuru

Svartfuru (Pinus nigra) er ein art i furufamilien som er utbreidd i fjella i middelhavslanda.

Svartfuru
Svartfuru
Utbreiing og status
Status i verda: Livskraftig Utbreiinga av Svartfuru
Systematikk
Rike:	Planteriket Plantae
Klasse:	Pinopsida
Orden:	Furuordenen Pinales
Familie:	Furufamilien Pinaceae
Slekt:	Furuslekta Pinus
Underslekt:	Pinus
Seksjon:	Pinus
Art:	Svartfuru P. nigra
Vitskapleg namn
Pinus nigra J.F.Arnold, 1785

Treet blir 25–45 m høgt med ein stammediameter på 100–180 cm. Stammen er rett, og borken er gråbrun og skjelete. Krona er uregelmessig eggforma og glissen lengst nede, men tettare lengre oppe. Nålene er mørkegrøne og sit parvis; dei er 8–15 cm lange. Konglene blir 5–10 cm lange og er eggforma og tilspissa.

Svartfuru er ein typisk supra- eller submediterran plante. Han veks lenger mot nord, eller høgare til fjells, der temperaturen blir for låg og nedbøren for høg til at den eigentlege middelhavsvegetasjonen kan veksa. Furua trivst best 800–1500 moh., men kan veksa både lågare og høgare. Ho er ikkje kresen på jordsmonnet og veks på kalkstein, dolomitt, sur jord og vulkansk jord.

Denne arten toler luftforureining betre enn andre furuer, og er derfor mykje planta både i Europa og USA. Ho finst også planta i Noreg.

Underartar

Det er skildra ei rekkje underartar av svartfuru, men ho er eigentleg ikkje meir variabel enn andre furuartar. Det er likevel naturleg å dela arten i fem underartar. Adriahavet og Podalen dannar eit gap mellom dei to viktigaste underartane på over 600 km, og svartfuru manglar i dei sørlege Alpane, sjølv om vekstforholda der burde vera gode. Følgjande inndeling følgjer The Gymnosperm Database.

• subsp. nigra – nordaustlege Italia, Austerrike, Slovenia, Kroatia, Bosnia-Hercegovina, Montenegro, Serbia, Nord-Makedonia, Albania
• subsp. dalmatica – kysten i Kroatia
• subsp. pallasiana – Romania, Serbia, Nord-Makedonia, Bulgaria, Hellas, Tyrkia, Kypros, Krim, Vest-Kaukasus
• subsp. salzmannii – Spania, Pyreneene, Cevennene i Sør-Frankrike og svært spreidd i Marokko og Algerie
• subsp. larico – Korsika, sentrale og sørlege Italia, Sicilia

Galleri

• 
  Skog på Korsika
• 
  Bork
• 
  Nåler
• 
  Hannblome
• 
  Kongle
• 
  Open kongle

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Svartfuru» frå Wikipedia på bokmål, den 27. september 2024.

Litteratur

• A. Mitchell, oversatt av I. Gjærevoll. Trær i skog og hage. Tiden. s. 171–172. ISBN 82-10-01282-7. 
• V. Isajev m.fl. EUFORGEN Technical Guidelines for genetic conservation and use of European black pine (Pinus nigra). Roma: Bioversity International. ISBN 978-92-9043-659-1. 
• M. Blamey og C. Grey-Wilson. Wild Flowers of the Mediterranean (2 utg.). London: A & C Black. s. 27. ISBN 0-7136-7015-0. 
• «Pinus nigra». The Gymnosperm Database. Henta 17. januar 2016. 
• C.M. Enescu m.fl. «Pinus nigra in Europe: distribution, habitat, usage and threats». I J. San-Miguel-Ayanz m.fl. European Atlas of Forest Tree Species (PDF). Luxembourg: Publication Office of European Union. ISBN 978-92-79-52833-0. Arkivert frå originalen (PDF) 27. februar 2019. Henta 27. februar 2019. 

Bakgrunnsstoff

• (no) Svartfuru hos Artsdatabanken
• (en) Svartfuru i Encyclopedia of Life
• (en) Svartfuru i Global Biodiversity Information Facility
• (sv) Svartfuru hos Dyntaxa
• (en) Svartfuru hos ITIS
• (en) Svartfuru hos NCBI
• (en) Svartfuru hos The International Plant Names Index
• (en) Svartfuru hos Tropicos
• (en) Kategori:Pinus nigra – bilete, video eller lyd på Wikimedia Commons
• (en) Pinus nigra – galleri av bilete, video eller lyd på Wikimedia Commons
• Pinus nigra – detaljert informasjon på Wikispecies