Wikipedia

Tiltak mot tap av biologisk mangfald i Amazonas-regnskogen 2000-2023

Tiltak mot tap av biologisk mangfald i Amazonas-regnskogen 2000-2023.

Guyana Amazonian Park i Fransk Guyana
Dette biletet avslører korleis skogen og atmosfæren samhandlar for å skape eit jamt lag med «popcornforma» cumulusskyer

Miljøvernarar er ottesame for tap av biologisk mangfald som vil følgje av øydelegging av skogen, og også for utslepp av karbon som finst i vegetasjonen, som kan akselerere global oppvarming. Eviggrøne skogar i Amazonas står for omtrent 10 % av verdas primærproduktivitet på land og 10 % av karbonlagera i økosystema[1] – i storleiksorden 1,1 × 10^11 tonn karbon.[2] Amazonasskoger blir anslåtte å ha akkumulert 0,62 ± 0,37 tonn karbon per hektar per år mellom 1975 og 1996.[2] I 2021 vart det rapportert at Amazonas for første gong slapp ut meir klimagassar enn det absorberte.[3] Sjølv om det ofte blir referert til å produsere meir enn ein firedel av jordas oksygen, refererer denne ofte uttalte, men misbrukte statistikken faktisk til oksygenomsetning. Nettobidraget til økosystemet er omtrent null.[4]

Ein datamodell av framtidige klimaendringar forårsaka av klimagassutslepp viser at Amazonas-regnskogen kan bli uforsvarleg under forhold med sterkt redusert nedbør og auka temperaturar, noko som fører til eit nesten fullstendig tap av regnskogdekke i bassenget innan 2100,[5][6] og alvorlege konsekvensar for økonomisk, naturkapital og økosystemtenester ved å ikkje hindre vippepunktet.[7] Simuleringar av klimaendringar i Amazonasbassenget på tvers av mange ulike modellar er likevel ikkje konsistente i estimeringa deira av nokon nedbørsrespons, alt frå svak auke til kraftig nedgang.[8] Resultatet indikerer at regnskogen kan vere trua av klimaendringar i tillegg til avskoging.

I 1989 uttalte miljøvernaren C.M. Peters og to kollegaer at det er økonomiske så vel som biologiske insentiv for å verne regnskogen. Eit hektar i den peruanske Amazonas har vorte berekna til å ha ein verdi på USD 6820 viss intakt skog blir hausta berekraftig for frukt, lateks og tømmer; 1000 dollar viss det er frihogge for kommersielt tømmer (ikkje berekraftig hausta); eller USD 148 viss brukt som storfebeite.[9] Ettersom avskoging og øydelegging av økosystem, økocid, held fram å ringast territoria til urfolk,[10] forsvinn også regnskogsamfunna av urfolk. Men nokre, slik som urarina, held fram med å kjempe for kulturell overleving og for lagnaden av dei skogkledde territoria sine.

Frå 2002 til 2006 vart det verna området i Amazonas-regnskogen nesten tredobla og avskogingsraten fall med opptil 60 %. Omtrent 1 000 000 km2 har vorte brukt til vern, som summerer seg til ei noverande mengd på 1 730 000 km2.[11]

I april 2019 sette den ecuadorianske domstolen forbod mot oljeleiting i 180 000 hektar av regnskogen i Amazonas,[12] og i juli same året forbaud den ecuadorianske domstolen regjeringa å selje territorium med skog til oljeselskap.[13]

I september 2019 vart USA og Brasil samde om å fremje utvikling av privat sektor i Amazonas. Dei lova også eit fond for bevaring av biologisk mangfald på 100 millionar dollar for Amazonas leidde av privat sektor. Brasils utanriksminister uttalte at å opne regnskogen for økonomisk utvikling var den einaste måten å verne han på.[14]

Ein studie frå 2009 fann at ein 4 °C auke (over førindustrielt nivå) i globale temperaturar innan 2100 ville drepe 85 % av regnskogen i Amazonas medan ein temperaturauke på 3 °C ville drepe rundt 75 % av Amazonas.[15]

Ein ny studie utført av eit internasjonalt team av miljøforskarar i den brasilianske Amazonas viser at vernet av biologiske mangfald i ferskvatn kan aukast med opptil 600 % gjennom integrert ferskvass-terrestrisk planlegging.[16]

Avskoging i Amazonas-regnskogregionen har ein negativ innverknad på lokalt klima.[17] Det var ei av hovudårsakene til den alvorlege tørken 2014–2015 i Brasil.[18][19] Dette er fordi fukta frå skogane er viktig for nedbøren i Brasil, Paraguay og Argentina. Halvparten av nedbøren i Amazonas-området er produsert av skogane.[20]

Resultata av ein vitskapleg syntese frå 2021 indikerer at når det gjeld global oppvarming, slepper Amazonas-bassenget med regnskogen i Amazonas for tida ut meir klimagassar enn det absorberer totalt sett. Påverknader av klimaendringar og menneskelege aktivitetar i området – hovudsakleg skogbrannar, noverande arealbruk og avskoging – årsakar frigjering av påtvingande midlar som sannsynlegvis resulterer i ein netto oppvarmingseffekt.[21][22][23]

I 2022 gjorde høgsterett i Ecuador ei utsegn som understreker viktigheita av å verne både rettane til lokalsamfunn og til miljøet, og ho forbyr prosjekt som vil årsake unødig skade eller ofre i desse aspekta. Dette reflekterer ei forplikting til å prioritere velværet i samfunna og naturmiljøet framfor potensielt skadelege industrielle utviklingsprosjekt. Talsmenn for avgjersla hevdar at ho vil få konsekvensar langt utanfor Ecuador. Generelt er økosystema i betre form når urfolk eig eller har tilsyn med land.[24]

På grunn av bevaringspolitikken til Lula da Silva i dei første 10 månadene av 2023 reduserte avskoginga i det brasiliansk Amazonas med rundt 50 % samanlikna med same periode i 2022. Dette var trass i ein alvorleg tørke, ein av dei verste som er registrerte, som forverra situasjonen. Klimaendringar, El Niño, avskoging aukar sjansane for tørketilstand i Amazonas.[25]

Ifølgje Amazon Conservation Association sitt MAAP-skogovervakingsprogram, sank avskogingsraten i Amazonas frå 1. januar til 8. november 2023 med 55,8 % samanlikna med same periode i 2022. Hovudårsaka er nedgangen i avskogingsraten i Brasil, etter omlegging av politikken med president Lula, medan Colombia, Peru og Bolivia også reduserte avskoginga.[26]

I januar 2024 viste publiserte data ein 50 % nedgang i avskogingsraten i Amazonas-regnskog og 43 % auke i vegetasjonstap i naboregionen cerrado i løpet av året 2023 samanlikna med 2022. Tapet for dei to regionane samla sett er 12 980 km², 18 % mindre enn i 2022.[27]

Fjernmåling

endre

Bruken av fjernregistrerte data forbetrar kunnskapen til skogforvaltarar om Amazonas-bassenget dramatisk. Gjeve objektiviteten og dei reduserte kostnadene ved satellittbasert landdekke- og endringsanalyse, verkar det sannsynleg at fjernmålingsteknologi vil vere ein integrert del av vurderinga av omfanget, plasseringa og skaden av avskoging i bassenget.[26] Vidare er fjernmåling den beste og kanskje einaste moglege måten å studere Amazonas på i stor skala.[28]

Urfolksstammar i Amazonasbassenget bruker fjernmålingsteknologi for å verne landet dei har arva mot kommersielle interesser. Trio-stammen, som lever i regnskogane i det sørlege Surinam, bruker handhaldne GPS-einingar og verktøy som Google Earth for å kartleggje territoria, og forsterkar dermed sine territorielle krav. Sidan mange Amazon-stammar manglar veldefinerte grenser for tida, gjer denne sårbarheita det lettare for kommersielle verksemder å trengje inn i territoria deira.[29]

For å kartleggje Amazonas biomasse og tilhøyrande karbonutslepp nøyaktig, er det avgjerande å klassifisere trevekststadium i ulike delar av skogen. I 2006 kategoriserte Tatiana Kuplich trea i fire grupper baserte på deira modnad og gjenvekstperiodar. Forskaren brukte syntetisk blendarradar (SAR) og Thematic Mapper (TM) for å nøyaktig tilordne ulike område av Amazonas til desse fire klassifiseringane.[30]

Konsekvensane av tørken i Amazonas tidleg i det 21. hundreåret

endre

I 2005 opplevde delar av Amazonasbassenget den verste tørken på hundre år,[31] og det var indikasjonar på at 2006 kan ha vore eit anna år på rad med tørke.[32] Ein artikkel frå 2006 i den britiske avisa The Independent rapporterte resultata frå Woods Hole Research Center, som viste at skogen i si noverande form kunne overleve berre tre år med tørke.[33][34] Forskarar ved National Institute of Amazonian Research i Brasil hevda i artikkelen at denne tørkeresponsen, kombinert med effektane av avskoging på regionalt klima, pressar regnskogen mot eit «vippepunkt» der han irreversibelt vil byrje å døy.[35] Den konkluderte med at skogen er på randa av å bli omgjord til savanne eller ørken, med katastrofale konsekvensar for klimaet i verda. Ein studie publisert i Nature Communications i oktober 2020 fann at rundt 40 % av regnskogen i Amazonas står i fare for å bli eit savanneliknande økosystem på grunn av redusert nedbør.[36] Ein studie publisert i Nature climate change gav direkte empiriske bevis på at meir enn tre firedelar av regnskogen i Amazonas har mista motstandskraft sidan tidleg på 2000-talet, og risikerer dødsfall med djupe implikasjonar for biologisk mangfald, karbonlagring og klimaendringar i global skala.[37]

Ifølgje World Wide Fund for Nature (WWF) aukar kombinasjonen av klimaendringar og avskoging tørkeeffekten av døde tre som driv skogbrannar.[38]

I 2010 opplevde Amazonas-regnskogen nok ein alvorleg tørke, på nokre måtar meir ekstrem enn tørken i 2005. Det som påverka regionen var omtrent 3 000 000 km2 med regnskog, samanlikna med 1 900 000 km2 i 2005. Tørken i 2010 hadde tre episenter der vegetasjonen døydde ut, medan tørken i 2005 råka den sørvestlege delen. Funna vart publiserte i tidsskriftet Science. I eit typisk år absorberer Amazonas 1,5 gigatonn karbondioksid; i løpet av 2005 vart i staden 5 gigatonn sleppt og i 2010 vart 8 gigatonn sleppt ut.[39] Ytterlegare alvorlege tørkeperiodar kom i 2010, 2015 og 2016.[40]

I 2019 vart vernet av Amazonas-regnskog i Brasil redusert, noko som resulterte i eit alvorleg tap av skog.[41] Ifølgje Brasils nasjonale institutt for romforsking (INPE) auka avskoginga i det brasilianske Amazonas med meir enn 50 % i dei første tre månadene av 2020 samanlikna med den same tremånadersperioden i 2019.[42]

I 2020 vart det registrert ein auke på 17 prosent i skogbrannar i Amazonas, som markerte den verste starten på brannsesongen på eit tiår. Dei første 10 dagane av august 2020 var vitne til 10 136 brannar. Ein analyse av regjeringstala reflekterte 81 prosent auke i brannar i føderale reservar, samanlikna med same periode i 2019.[43] President Jair Bolsonaro avviste likevel eksistensen av brannar, og kalla det ei «løgn», trass i data produsert av hans eiga regjering.[44] I september registrerte satellittar 32 017 «hotspottar» i den største regnskogen i verda, ein auke på 61 % frå same månad i 2019.[45] I tillegg synte oktober ein enorm auke i talet på hotspottar i skogen, meir enn 17 000 aktive brannar i regnskogen i Amazonas - med meir enn dobbelt så mykje som vart oppdaga i same månad i førre året.[46]

Moglegheit for skogvennleg økonomi

endre

I 2023 publiserte Verdsbanken ein rapport kalla «A Balancing Act for Brazil's Amazonian States: An Economic Memorandum». Rapporten som seier at økonomiske tap på grunn av avskoging i Brasil kan nå rundt 317 milliardar dollar per år, omtrent 7 gonger høgare samanlikna med kostnadene for alle varer produserte gjennom avskoging, foreslo ikkje-avskogingsbasert økonomisk program i regionen i Amazonas-regnskogen.[47][48]

Skogsbeite som integrerer husdyr, fôr og tre kan bidra til å stoppe avskoging i regionen.[49]

Ifølgje WWF kan økoturisme hjelpe Amazonas med å redusere avskoging og klimaendringar. Økoturisme er førebels framleis lite praktisert i Amazonas, mellom anna på grunn av mangel på informasjon om stader kvar implementering er mogleg. Økoturisme er ein sektor som også kan takast opp av urfolka i Amazonas som ei inntektskjelde. Eit økoturismeprosjekt i den brasilianske delen av regnskogen hadde vore under vurdering av Brasils statssekretær for miljø og berekraftig utvikling i 2009]], langs Aripuanã-elva, i Aripuanã Sustainable Development Reserve.[50] Det finst også noko lokalsamfunnsbasert økoturisme i Mamirauá Sustainable Development Reserve.[51] Økoturisme blir også praktiserte i den peruanske delen av regnskogen. Nokre få økolodger er til dømes til stades mellom byane Cuzco og Madre de Dios.[52]

I mai 2023 bestemde Brasils bankforbund seg for å setje i verk ein ny berekraftsstandard med krav for kjøttpakkarar for å sikre at kjøtte deira ikkje kjem frå ulovleg avskoga område. Kreditt vil ikkje bli gjeve til dei som ikkje vil oppfylle dei nye standardane. Avgjerda kom etter at EU bestemde seg for å implementere reglar for å stoppe avskoging. Biffeksportørar i Brasil sa at standarden ikkje er avgrensa til grunneigarar, men òg femnar om andre involverte i kjøttproduksjonen.[53] 21 bankar som representerer 81 % av kredittmarknaden i Brasil er samde om å følgje desse reglane.[54]

Ifølgje ei fråsegn frå den colombianske regjeringa fall avskogingsraten i det colombianske Amazonas med 70 % i dei første 9 månadene av 2023 samanlikna med same periode året før, kva kan tilskrivast vernepolitikken til styresmaktene. Ein av dei er å betale lokale innbyggjarar for å bevare skogen.[55]

Kjelder

endre
Referansar
  1. ↑ Melillo, J.M.; McGuire, A.D.; Kicklighter, D.W.; Moore III, B.; Vörösmarty, C.J.; Schloss, A.L. (20. mai 1993). «Global climate change and terrestrial net primary production». Nature 363 (6426): 234–240. Bibcode:1993Natur.363..234M. doi:10.1038/363234a0. 
  2. ↑ 2,0 2,1 Tian, H.; Melillo, J.M.; Kicklighter, D.W.; McGuire, A.D.; Helfrich III, J.; Moore III, B.; Vörösmarty, C.J. (July 2000). «Climatic and biotic controls on annual carbon storage in Amazonian ecosystems» (PDF). Global Ecology and Biogeography 9 (4): 315–335. Bibcode:2000GloEB...9..315T. doi:10.1046/j.1365-2699.2000.00198.x. Arkivert frå originalen (PDF) 21. april 2021. 
  3. ↑ Fox, Alex (26. mars 2021). «The Amazon Rainforest Now Emits More Greenhouse Gases Than It Absorbs». Smithsonian Magazine (på engelsk). Arkivert frå originalen April 7, 2021. Henta 8. april 2021. 
  4. ↑ Katarina, Zimmer (28. august 2019). «Why the Amazon doesn't really produce 20% of the world's oxygen». National Geographic. Arkivert frå originalen February 18, 2021. Henta 8 October 2021. 
  5. ↑ Cox, Betts, Jones, Spall and Totterdell. 2000. "Acceleration of global warming due to carbon-cycle feedbacks in a coupled climate model" Arkivert August 18, 2020, ved Wayback Machine.. |Nature, 9. november 2000. (abonnement)
  6. ↑ Radford, T. 2002. "World may be warming up even faster" Arkivert August 18, 2020, ved Wayback Machine.. The Guardian.
  7. ↑ Banerjee, Onil; Cicowiez, Martin; Macedo, Marcia N; Malek, Žiga; Verburg, Peter H; Goodwin, Sean; Vargas, Renato; Rattis, Ludmila; Bagstad, Kenneth J; Brando, Paulo M; Coe, Michael T; Neill, Christopher; Marti, Octavio Damiani; Murillo, Josué Ávila (1. desember 2022). «Can we avert an Amazon tipping point? The economic and environmental costs». Environmental Research Letters (på engelsk) 17 (12): 125005. Bibcode:2022ERL....17l5005B. ISSN 1748-9326. doi:10.1088/1748-9326/aca3b8. hdl:1871.1/949d3af3-f463-40cc-90ab-1f9ff3060125. 
  8. ↑ John T. Houghton et al. 2001. "Climate Change 2001: The Scientific Basis" Arkivert 7 May 2006 ved Wayback Machine.. Intergovernmental Panel on Climate Change.
  9. ↑ Peters, C.M.; Gentry, A.H.; Mendelsohn, R.O. (1989). «Valuation of an Amazonian forest». Nature 339 (6227): 656–657. Bibcode:1989Natur.339..655P. doi:10.1038/339655a0. 
  10. ↑ Dean, Bartholomew. (2003) State Power and Indigenous Peoples in Peruvian Amazonia: A Lost Decade, 1990–2000. In The Politics of Ethnicity Indigenous Peoples in Latin American States David Maybury-Lewis, Ed. Harvard University Press
  11. ↑ Cormier, L. (April 16, 2006). «A Preliminary Review of Neotropical Primates in the Subsistence and Symbolism of Indigenous Lowland South American Peoples». Ecological and Environmental Anthropology 2 (1): 14–32. Arkivert frå originalen December 21, 2008. Henta September 4, 2008. 
  12. ↑ «Ecuador Amazon tribe win first victory against oil companies». Devdiscourse. 27 April 2019. Arkivert frå originalen July 25, 2020. Henta 28 April 2019. 
  13. ↑ «Ecuador court rules Amazon rainforest can't be sold to oil companies». Newshub. Reuters. 13 July 2019. Arkivert frå originalen July 19, 2019. Henta 19 July 2019. 
  14. ↑ «US and Brazil agree to Amazon development». BBC. 14. september 2019. Arkivert frå originalen March 7, 2021. Henta September 15, 2020. 
  15. ↑ David Adam (11 March 2009). «Amazon could shrink by 85% due to climate change, scientists say». The Guardian. Arkivert frå originalen April 14, 2020. Henta December 11, 2016. 
  16. ↑ Leal, C.G.; Lennox, G.D.; Ferraz, S.F.B.; Ferreira, J.; Gardner, T.A.; Thomson, J.R.; Berenguer, E.; Lees, A.C.; Hughes, R.M.; MackNally, R.; Aragão, L.E.O.C.; Brito, J.G.; Castello, L.; Garret, R.D.; Hamada, N.; Juen, L.; Leitão, R.P.; Louzada, J.; Morello, T.M.; Moura, N.G.; Nessimian, J.L.; Oliveira-Junior, J.M.B.; Oliveira, V.H.F.; Oliveira, V.C.; Parry, L.; Pompeu, P.S.; Solar, R.R.C.; Zuanon, J.; Barlow, J. (2020). «Integrated terrestrial-freshwater planning doubles conservation of tropical aquatic species» (PDF). Science 370 (6512): 117–121. Bibcode:2020Sci...370..117L. PMID 33004520. doi:10.1126/science.aba7580. Arkivert frå originalen (PDF) July 15, 2021. 
  17. ↑ Lovejoy, Thomas E.; Nobre, Carlos (20. desember 2019). «Amazon tipping point: Last chance for action». Science Advances (på engelsk) 5 (12): eaba2949. Bibcode:2019SciA....5A2949L. ISSN 2375-2548. PMC 6989302. PMID 32064324. doi:10.1126/sciadv.aba2949. 
  18. ↑ Watts, Jonathan (28 November 2017). «The Amazon effect: how deforestation is starving São Paulo of water». The Guardian. Arkivert frå originalen June 7, 2020. Henta 8 November 2018. 
  19. ↑ Verchot, Louis (29 January 2015). «The science is clear: Forest loss behind Brazil's drought». Center for International Forestry Research (CIFOR). Arkivert frå originalen August 9, 2020. Henta 8 November 2018. 
  20. ↑ E. Lovejoy, Thomas; Nobre, Carlos (21 February 2018). «Amazon Tipping Point». Science Advances 4 (2): eaat2340. Bibcode:2018SciA....4.2340L. PMC 5821491. PMID 29492460. doi:10.1126/sciadv.aat2340. 
  21. ↑ Fox, Alex. «The Amazon Rainforest Now Emits More Greenhouse Gases Than It Absorbs». Smithsonian Magazine (på engelsk). Arkivert frå originalen April 7, 2021. Henta 19 April 2021. 
  22. ↑ Covey, Kristofer; Soper, Fiona; Pangala, Sunitha; Bernardino, Angelo; Pagliaro, Zoe; Basso, Luana; Cassol, Henrique; Fearnside, Philip; Navarrete, Diego; Novoa, Sidney; Sawakuchi, Henrique; Lovejoy, Thomas; Marengo, Jose; Peres, Carlos A.; Baillie, Jonathan; Bernasconi, Paula; Camargo, Jose; Freitas, Carolina; Hoffman, Bruce; Nardoto, Gabriela B.; Nobre, Ismael; Mayorga, Juan; Mesquita, Rita; Pavan, Silvia; Pinto, Flavia; Rocha, Flavia; de Assis Mello, Ricardo; Thuault, Alice; Bahl, Alexis Anne; Elmore, Aurora (2021). «Carbon and Beyond: The Biogeochemistry of Climate in a Rapidly Changing Amazon». Frontiers in Forests and Global Change (på English) 4. Bibcode:2021FrFGC...4.8401C. ISSN 2624-893X. doi:10.3389/ffgc.2021.618401. 
  23. ↑ Gatti, Luciana V.; Basso, Luana S.; Miller, John B.; Gloor, Manuel; Gatti Domingues, Lucas; Cassol, Henrique L. G.; Tejada, Graciela; Aragão, Luiz E. O. C.; Nobre, Carlos; Peters, Wouter; Marani, Luciano (14. juli 2021). «Amazonia as a carbon source linked to deforestation and climate change». Nature (på engelsk) 595 (7867): 388–393. Bibcode:2021Natur.595..388G. ISSN 0028-0836. PMID 34262208. doi:10.1038/s41586-021-03629-6. Arkivert frå originalen July 15, 2021. Henta 27. januar 2024. 
  24. ↑ Einhorn, Catrin (4. februar 2022). «Ecuador Court Gives Indigenous Groups a Boost in Mining and Drilling Disputes». The New York Times. The New York Times. Arkivert frå originalen 6. februar 2022. Henta 6 February 2022. 
  25. ↑ «Deforestation in the Brazilian Amazon falls 22% in 2023». Mongabay. November 11, 2023. Henta 13 November 2023. 
  26. ↑ 26,0 26,1 Spring, Jake (November 29, 2023). «Climate boost: 2023 Amazon deforestation drops 55.8%, study finds». The NRI Nation. Reuters. Henta 3 December 2023. 
  27. ↑ «Deforestation in Brazilian Amazon halved in 2023». Phys.org. Henta 9 January 2024. 
  28. ↑ Asner, Gregory P.; Knapp, David E.; Cooper, Amanda N.; Bustamante, Mercedes M.C.; Olander, Lydia P. (June 2005). «Ecosystem Structure throughout the Brazilian Amazon from Landsat Observations and Automated Spectral Unmixing». Earth Interactions 9 (1): 1–31. Bibcode:2005EaInt...9g...1A. doi:10.1175/EI134.1. 
  29. ↑ Isaacson, Andy. «With the Help of GPS, Amazonian Tribes Reclaim the Rain Forest». Wired (på engelsk). ISSN 1059-1028. Henta 11. august 2023. 
  30. ↑ Kuplich, Tatiana M. (October 2006). «Classifying regenerating forest stages in Amazônia using remotely sensed images and a neural network». Forest Ecology and Management 234 (1–3): 1–9. doi:10.1016/j.foreco.2006.05.066. 
  31. ↑ «Amazon Drought Worst in 100 Years». www.ens-newswire.com. Arkivert frå originalen November 15, 2019. Henta July 25, 2006. 
  32. ↑ Drought Threatens Amazon Basin – Extreme conditions felt for second year running Arkivert 11. mai 2020 ved Wayback Machine., Paul Brown, The Guardian, 16. juli 2006. Henta 27. januar 2024
  33. ↑ "Amazon rainforest 'could become a desert'" Arkivert 6 August 2006 ved Wayback Machine., The Independent, 23 July 2006. Retrieved 28 September 2006.
  34. ↑ "Dying Forest: One year to save the Amazon" Arkivert September 25, 2015, ved Wayback Machine., The Independent, 23 July 2006. Retrieved 23 August 2014.
  35. ↑ Nobre, Carlos; Lovejoy, Thomas E. (1. februar 2018). «Amazon Tipping Point». Science Advances (på engelsk) 4 (2): eaat2340. Bibcode:2018SciA....4.2340L. ISSN 2375-2548. PMC 5821491. PMID 29492460. doi:10.1126/sciadv.aat2340. 
  36. ↑ Stockholm Resilience Centre (5 October 2020). «40% of Amazon could now exist as rainforest or savanna-like ecosystems». phys.org (på engelsk). Arkivert frå originalen October 8, 2020. Henta 6. oktober 2020. 
  37. ↑ Boulton, Chris A.; Lenton, Timothy M.; Boers, Niklas (7. mars 2022). «Pronounced loss of Amazon rainforest resilience since the early 2000s». Nature Climate Change (på engelsk) 12 (3): 271–278. Bibcode:2022NatCC..12..271B. ISSN 1758-6798. doi:10.1038/s41558-022-01287-8. 
  38. ↑ "Climate change a threat to Amazon rainforest, warns WWF" Arkivert June 14, 2020, ved Wayback Machine., World Wide Fund for Nature, 22 March 2006. Retrieved 23 August 2014.
  39. ↑ 2010 Amazon drought record: 8 Gt extra CO2 Arkivert 27. mars 2019 ved Wayback Machine., Rolf Schuttenhelm, Bits Of Science, 4. februar 2011. Henta 27. januar 2024
  40. ↑ Abraham, John (3 August 2017). «Study finds human influence in the Amazon's third 1-in-100 year drought since 2005». The Guardian. Arkivert frå originalen October 31, 2019. Henta August 8, 2017. 
  41. ↑ Casado, Letícia; Londoño, Ernesto (28 July 2019). «Under Brazil's Far Right Leader, Amazon Protections Slashed and Forests Fall». The New York Times. Arkivert frå originalen August 18, 2020. Henta 28 July 2019. 
  42. ↑ «Scientists fear deforestation, fires and Covid-19 could create a 'perfect storm' in the Amazon». CNN. 19. juni 2020. Arkivert frå originalen 25. juli 2020. Henta June 20, 2020. 
  43. ↑ «Brazil experiences worst start to Amazon fire season for 10 years». The Guardian. August 13, 2020. Arkivert frå originalen August 14, 2020. Henta 13 August 2020. 
  44. ↑ «Brazil's Bolsonaro calls surging Amazon fires a 'lie'». Reuters. August 11, 2020. Arkivert frå originalen August 12, 2020. Henta 11 August 2020. 
  45. ↑ «Brazil's Amazon rainforest suffers worst fires in a decade». The Guardian (på engelsk). 1. oktober 2020. Arkivert frå originalen October 2, 2020. Henta 2. oktober 2020. 
  46. ↑ «Campaigners' anger after huge surge in rainforest blazes». Sky News (på engelsk). Arkivert frå originalen November 7, 2020. Henta 5. november 2020. 
  47. ↑ «World Bank: Brazil faces $317 billion in annual losses to Amazon deforestation». 8.9ha. World Bank. May 24, 2023. Henta 30 May 2023. 
  48. ↑ "A Balancing Act for Brazil's Amazonian States: An Economic Memorandum." Executive Summary booklet. The World Bank. 2023. Henta 30 May 2023. 
  49. ↑ «Silvopasture could tackle Colombian Amazon's high deforestation rates and help achieve COP26 targets». Phys.org. University of Bristol. Henta 30 May 2023. 
  50. ↑ «Community-Based Ecotourism in the Mamirauá Reserve: evaluation of product quality and reflections regarding the economic and financial feasibility of the activity». Henta 27. januar 2024. 
  51. ↑ «Ecotourism could help the Amazon reduce deforestation and handle climate change». Arkivert frå originalen May 18, 2021. Henta 27. januar 2024. 
  52. ↑ «Our ecolodges». Arkivert frå originalen May 18, 2021. Henta May 18, 2021. 
  53. ↑ FREITAS, TATIANA. «Brazilian banks are denying credit to meatpackers that deal in beef illegally raised in the Amazon rainforest». Fortune. Henta 1 June 2023. 
  54. ↑ Ziolla Menezes, Fabiane (May 30, 2023). «BNDES to join anti-deforestation effort from banks». The Brazilian Report. Henta 1 June 2023. 
  55. ↑ «Deforestation in Colombia Down 70 Percent So Far This Year». Yale Environment 360. Henta 13 November 2023. 

Bakgrunnsstoff

endre
Henta frå «https://nn.wikipedia.org/w/index.php?title=Tiltak_mot_tap_av_biologisk_mangfald_i_Amazonas-regnskogen_2000-2023&oldid=3534193»