Ararat
Ararat eller Ağrı Dağı (kurdisk Çiyayê Agirî; armensk Արարատ, Masis; persisk آرارات; hebraisk אררט) er det høgaste fjellet i Tyrkia. Fjellet er ein snødekt, sovande vulkan nordaust i Tyrkia, 16 km vest for den iranske grensa og 32 km sør for den armenske. I Fyrste mosebok står det at Noahs ark stranda på dette fjellet etter syndfloda.
| Ararat | |||
| Ağrı Dağı | |||
| vulkan | |||
 | |||
| Land |  Tyrkia
| ||
|---|---|---|---|
| Høgd | 5 137 moh. | ||
| Primærfaktor | 3 611 m | ||
| Koordinatar | 39°42.113′N 44°17.899′E / 39.701883°N 44.298317°E | ||
| Førstestiging | Johann Jacob Friedrich Wilhelm Parrot | ||
| - dato | 1829 | ||
| type | Stratovulkan | ||
| siste utbrot | 1840[1] | ||
 Ararat 39°42′07″N 44°17′54″E / 39.70186°N 44.29842°E | |||
  | |||
| Wikimedia Commons: Mount Ararat | |||
Sjølv om fjellet ligg i Tyrkia, er det eit nasjonalsymbol for Armenia, der det ofte blir kalla Masis (Մասիս), og ein finn det i Armenia sitt riksvåpen. Ein kan sjå fjellet frå mange stader i Armenia, inkludert hovudstaden Jerevan, og det er ofte avbilda av armenske kunstnare på bilete, inngraveringar og ikkje minst på backgammonbrett.
Geografi endre
Ararat ligg i Aust-Anatolia i Tyrkia mellom Doğubayazıt og Iğdır, nær grensa til Iran, Armenia og eksklaven Nakhtsjivan i Aserbajdsjan, mellom elvane Aras og Murat.[2] Araratsletta ligg på vestsida av fjellet.
Ararat er ein stratovulkan, danna av lava og pyroklastiske materiale, utan vulkankrater. Oppfor 4100 moh består fjellet hovudsakleg av vulkanske bergartar dekte av ei is.[3] Ei mindre kjegle på 3896 moh, Vesle Ararat, stig opp frå same massivet, søraust for hovudtoppen. Dei to fjella dekkjer kring 1000 km².[4]
Ei høgd på 5165 moh for Ararat vert framleis oppført av somme kjelder, men mange andre kjelder, som dei offentlege og verifiserbare SRTM-dataa[5] og ei GPS-måling frå 2007, syner at høgda er 5137 moh., og at den sanne høgda truleg er enno lågare under den snø- og isdekte toppen.[6]
Vulkanutbrot endre
Ein er ikkje sikker på når det siste utbrotet til Ararat skjedde. Det ser ut til at Ararat var aktiv på 2000-talet fvt. og ein har funne spor frå bronsealderen og leivningar av menneske under pyroklastiske straumar.[7] Ein veit derimot at Ararat vart råka av eit kraftig jordskjelv i juli 1840. Ein ustabil del av nordsida kollapsa og eit kapell, eit kloster og ein landsby vart gravlagd i steinblokkene. I følgje somme kjelder hadde Ararat då eit utbrot, men berre i grunnvassnivå.[7]
Klatring endre
Dr. Friedrich Parrot, med hjelp av Khachatur Abovian, var den første utforskaren i moderne tid som i 1829 nådde toppen av Ararat, som då var ein del av Det russiske imperiet.
Kjelder endre
- Denne artikkelen bygger på «Mount Ararat» frå Wikipedia på engelsk, den 8. august 2012.
- Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:
- ↑ Global Volcanism Program, arkivert frå originalen 30. juni 2007, henta 6. juni 2007
- ↑ Republic of Tyrkia Ministry of culture and tourism
- ↑ Jamie C. Woodward (2009). The physical geography of the Mediterranean. Oxford University Press US. s. 355. ISBN 978-0-19-926803-0. Henta 5. juni 2011.
- ↑ Jr Thomas Gaskell Allen; William Lewis Sachtleben (24. mai 2010). Across Asia on a Bicycle (Illustrated Edition). Echo Library. s. 39–41. ISBN 978-1-4068-6782-4. Henta 9. august 2012.
- ↑ SRTM data for Ararat
- ↑ Detailed topographic maps of Ararat[daud lenkje]
- ↑ 7,0 7,1 «Ararat». Global Volcanism Program, Smithsonian Institution. http://www.volcano.si.edu/world/volcano.cfm?vnum=0103-04-. Henta 9. august 2012.
Bakgrunnsstoff endre
- NASA Earth Observatory
- Satellittbilete Arkivert 2006-06-24 ved Wayback Machine.
- Global Volcanism Program Arkivert 2018-10-03 ved Wayback Machine..