DS «Vøringen» (1861)
 Måleri av Fredrik Martin Sørvig. | |
| Karriere |  Noreg |
|---|---|
| Namn: | DS «Vøringen» |
| Eigar: | Brunchorst & Dekke |
| Verft: | Hull i Storbritannia |
| Sjøsett: | Våren 1861 |
| Jomfrutur: | 27. juni 1861 (første rutetur) |
| Heimehamn: | Bergen |
| Lagnad: | Opphogd 1923 |
| Generelle mål | |
| Type: | Lokalruteskip |
| Tonnasje: | 158 bruttotonnregister, 108 nrt |
| Lengd: | 109 fot (33,2 m) |
| Breidd: | 15,6 fot (4,8 m) |
| Djupgang: | 8,5 fot (2,6 m) |
| Skrogmateriale: | Jarn |
| Installert effekt : | 30 NHK |
| Framdrift: | 2-sylinder lågtrykksdamp |
| Passasjerar: | 216 passasjerar |
| Karriere | Noreg |
| Eigar: | D/S Vøringens I/S |
| Kjøpt: | 1871 |
| Heimehamn: | Arendal |
| Karriere | Noreg |
| Eigar: | J. Hansen m.fl. |
| Kjøpt: | 1873 |
| Heimehamn: | Bergen |
| Generelle mål etter ny maskin 1873 | |
| Installert effekt : | 35 NHK |
| Framdrift: | 2cyl. Comp. (Laxevaag Maskin- & Jernskibsbyggeri, Bergen) |
| Fart: | 7-8 knop |
| Karriere | Noreg |
| Eigar: | Chr. Magnus & P.G. Pettersen |
| Kjøpt: | 1874 |
| Heimehamn: | Bergen |
| Karriere | Noreg |
| Eigar: | Vøringens I/S (Laurvigens Dampskibsselskab) |
| Kjøpt: | Januar 1875 |
| Heimehamn: | Laurvik |
| Karriere | Noreg |
| Eigar: | D/S Vøringens I/S (P. A. Johannessen) |
| Kjøpt: | April 1881 |
| Heimehamn: | Skien |
| Generelle mål etter forlenging i 1886 | |
| Tonnasje: | 178 bruttotonnregister, 123 nrt |
| Lengd: | 119,3 fot (36,4 m) |
| Breidd: | 15,6 fot (4,8 m) |
| Djupgang: | 8,5 fot (2,6 m) |
| Passasjerar: | 120 passasjerar |
| Karriere | Noreg |
| Eigar: | Vøringens A/S (A. Johnsen) |
| Kjøpt: | November 1892 |
| Heimehamn: | Skien |
| Karriere | Noreg |
| Eigar: | A/S Arendals Dampskibsselskab |
| Kjøpt: | November 1903 |
| Heimehamn: | Arendal |
DS «Vøringen» var eit norsk dampskip og det første skipet i fast rute frå Bergen til Sunnhordland og Hardanger på midten av 1800-talet.
Historie
endre«Vøringen» vart bygt i Hull og levert til skipsbyggeri og reiarlag Brunchorst & Dekke i Bergen i mai 1861. Det skulle gå ruta Bergen til Odda utan statsstøtte, eit resultat av Stortinget si avgjersle på 1850-talet om å privatisere kystrutene. Amtmannen for Søndre Bergenhus amt hadde då kontakta Dekke for å få dekt ruta Bergen, innover Hardangerfjorden, til Odda. Første tur gjekk 27. juni 1861 med Johan Jepsen som kaptein og Helge Aga (seinare DS «Hardangeren») bak rattet.[1][2][3] Det gjekk ein gong i veka på sommaren og annakvar veke på vinteren. Om sommaren tok ein rundtur to døger og åtte timar med overnatting i Eide og Terøy, sju timar kvar stad. Sidan det mangla fyr og sjømerke tok vinterruta tre døger og 11 timar. Ho låg då i ro i 12 timar frå femtida på ettermiddagen til femtida om morgonen i Bakka i Kvinnherad begge vegar og i Odda.[4]
Første sommaren gjekk ikkje ruta til Ulvik og Eidfjord, noko som den lokale folkesetnaden reagerte sterkt på. Vøringsfossen, som båten er kalla opp etter, ligg til dømes i Eidfjord og det var snakk om å boikotte båten. Sommaren 1862 vart ruta utvida med stopp i både Ulvik og Eidfjord og i juli same året vart ruta utvida til to turar i veka, den eine med Ulvik og den andre med Odda som endepunkt. Denne ekstraruta hadde òg ein tur innom Maurangerfjorden av omsyn til fotturistar over Folgefonna.[4]
8. mai 1865 opna «Vøringen» fast rute i indre Sunnhordland med stoppestader i Sund, Bakholmen, Færøysund, Laukhamar, Toftevåg, Skånevik, Birkenes og Ølen. I Ølen korresponderte «Vøringen» med DS «Ryfylke». «Vøringen» gjekk frå Bergen mandag morgon og var attende tysdag ettermiddag. Turen tok 34 timar med 14 timars overnatting i Ølen. Seinare vart dette flytta til Etne.[4]
Etter kvart kom det to konkurrentar, DS «Bjørnen» (1865) og DS «Vikingen» (1865),[5] men alt frå starten av kan det verka som det var samarbeid mellom «Vikingen» og «Vøringen».[4] Våren 1867 opna «Vikingen» ei ny rute Bergen-Stavanger-Hardanger-Stavanger-Bergen. Denne gjekk ein gang i veka og korresponderte med «Vøringen» i Terøy og Sunde til og frå Hardanger.[4] Konkurransen med «Bjørnen» gjorde derimot at «Vøringen» byrja å gå i ruta Bergen-Hardanger kvar veke gjennom heile året frå sommaren 1867. I november 1867 lyste staten ut nye anbod på ruta Bergen-Hardanger. «Vøringen» og «Vikingen» gjekk saman om å søkje og konkurrerte med Stavangerske Dampskibsselskab, som hadde bygd DS «Stavanger». Truleg på grunn av røynslene i 1867 fekk «Vøringen» og «Vikingen» ruta, men trass i det nære samarbeidet hadde dei kvar sine ekspeditørar i Bergen.[4]
I 1868 skipa Helge Aga Interessentskabet Hardangeren som fekk bygd DS «Hardangeren» i 1869. I 1871 starta ein Det Søndhordlandske Dampskibsselskab som tok over mykje av kystrutene der omkring. Siste tur for «Vøringen» på denne ruta var i mars 1869[6] og gjekk i fart til Indre Sunnhordland to ganger i veka i staden.
«Vøringen» vart av Brunchorst & Dekke utleigd i sommarmånadane 1876 til 1878, som forskingsfartøy til Den norske Nordhavsekspedisjon 1876–78 med Henrik Mohn og Georg Ossian Sars blant leiarane. Frå prosjektrapporten er det skildra at ho kunne nå 7,5-8 knop i roleg vêr. Før sommaren 1877 vart segla heva noko for å gje meir fart. Skipet vart lasta med 1400 tønner kol og det gjekk to tønner kol i timen. Det var seks fyrbøtarar om bord, i tillegg til to maskinistar. Skipet hadde ein sjef to skipsoffiserar, tre styrmenn, ein båtsmann, ein tømmermann i tillegg til åtte heilbefarne og like mange halvbefarne matrosar. Skipet hadde ein skipskokk med tenar og ein messekokk. I tillegg kom dei seks-sju forskarane.[7]
Fra 1903 til 1923 var det registrert hos Arendals Dampskibsselskab som kystruteskip (ei tid den såkalla «Breviksruta»), inntil det vart opphogd i Arendal i 1923.
Kjelder
endre- ↑ Einar H. Spang (17.12.2008). «Tidlige tider - før Tide». Bergens Tidende.
- ↑ Åsmund Lien (14.7.2007). «Då dampbåten var moderne». Bergens Tidende.
- ↑ «Bergen Havn ca 1870, ukjente skip».
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Kolltveit, Bård (1980). Over fjord og fjell. s. 49-59. ISBN 8299061709.
- ↑ «Privat og fylkeskommunal dampskipsdrift». Arkivverket. 2004.
- ↑ O. Olafsen (1907). Ullensvang : en historisk-topografisk-statistisk Beskrivelse af Ullensvangs Herred. Bergen.
- ↑ Henrik Mohn (1882). Den Norske Nordhavs-Expedition 1876-78.