Domari
Domari, òg kalla tsigene, luti, mehtar og Midtausten-romani, er eit indoarisk språk som vert talt av domfolk i Iran og Egypt, men òg i India, der dei er kjende som domba. Domari er eit sterkt truga språk grunna press på yngre generasjonar til å gå over til andre språk, som arabisk.[3]
| Domari Dōmʋārī, Dōmʋārī ǧib, Dômarî ĵib, دٛومَرِي, דּוֹמָרִי
| ||
| Klassifisering | Indoeuropeisk Indoiransk Indoarisk Sentralt (Hindustani)[1] | |
| Talarar | Dom | |
| Bruk | ||
| Tala i | Aserbajdsjan, Mauritania, Iran, Irak, Israel, Libanon, Egypt, Libya, Tunisia, Algerie, Marokko, Palestina, Syria, Tyrkia, Jordan, Sudan og kanskje naboland[2] | |
| Domaritalande i alt | 280 000 | |
| Skriftsystem | Latinske bokstavar, arabisk skrift, hebraisk skrift | |
| Språkkodar | ||
| ISO 639-3 | rmt | |
| Glottolog | doma1258
| |
Domari er også kjent som «Midtausten-romani», tsigene, luti og mehtar. Det har inga standard skriven form. I den arabiske verda blir det stundom skrive med arabisk skrift, og har mange arabiske og persiske lånord.[4]
Basert på systematikken til lydendringar er det truleg at namna domari og romani begge er avleidde frå det indoariske ordet ḍom.[5] Sjølv om både domari og romani er sentrale indoariske språk, har dei ikkje same direkte opphavsspråk.[6][7]
Talord
endreTalord frå hindi, romani, domari, lomavrensk, kurdisk og persisk til samanlikning:
| Tal | Hindi | Romani | Domari | Lomavrensk | Kurdisk | Persisk |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | ek | ekh, jekh | yek, yika | yak, yek | yak | yek |
| 2 | do | duj | dî | luy | du | do |
| 3 | tīn | trin | tirin | tərin | se | se |
| 4 | cār | štar | ŝtar | iŝdör | čwar, čar | čahār, čār |
| 5 | pāñc | pandž | panĵ | penĵ | penc | panǰ |
| 6 | che | šov | ŝaŝ | ŝeŝ | ŝaŝ | šeš |
| 7 | sāt | ifta | hawt, hoft | haft | hawt | haft |
| 8 | āṭh | oxto | hayŝt, haytek | haŝt | hašt | hašt |
| 9 | nau | inja | nu | nu | no | nuh, noh |
| 10 | das | deš | dez | las | da | dah |
| 20 | bīs | biš | wîs | vist | bist | bist |
| 100 | sau | šel | say | say | sa(d), sat | sad |
Kjelder
endre- ↑ Herin 2016.
- ↑ Matras 2012.
- ↑ Matras 1999.
- ↑ Williams 2000.
- ↑ «History of the Romani language». Romani Project. University of Manchester. Arkivert frå originalen 26. januar 2023. Henta 20. desember 2017.
- ↑ Hérin 2013.
- ↑ Friedman 2014.
- Denne artikkelen bygger på «Domari» frå Wikipedia på bokmål, den 1. januar 2015.
- Denne artikkelen bygger på «Domari language» frå Wikipedia på engelsk, den 25. oktober 2024.
- Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:
- Friedman, Victor A. (2014). «A Grammar of Domari by Yaron Matras (review)». Romani Studies 24 (2): 227–231. ISSN 1757-2274.
- Hancock, Ian (n.d.). «On Romani Origins and Identity». RADOC. Arkivert frå originalen 17. juli 2011. Henta 23. juli 2008.
- Herin, Bruno (2012a). «The Domari Language of Aleppo (Syria)». Linguistic Discovery 10 (2). doi:10.1349/PS1.1537-0852.A.412.
- Hérin, Bruno (March 7, 2013). «Review of A Grammar of Domari».
- Herin, Bruno (2016). «Elements of Domari Dialectology». Mediterranean Language Review 23: 33–73. ISSN 0724-7567. JSTOR 10.13173/medilangrevi.23.2016.0033. doi:10.13173/medilangrevi.23.2016.0033.
- Matras, Yaron (1996). «Domari» (PDF). I Brown, Keith. Encyclopedia of Language and Linguistics. Oxford: Elsevier. Arkivert frå originalen (PDF) 29. oktober 2013. Henta 29. januar 2009.
- Matras, Yaron (1999). «The state of present-day Domari in Jerusalem». Mediterranean Language Review 11: 1–58. JSTOR 10.13173/medilangrevi.11.1999.0001.
- Matras, Yaron (2000). «Two Domari Legends about the origins of the Doms» (PDF). Romani Studies 10 (1): 49–75. doi:10.3828/rs.2000.3. Arkivert frå originalen (PDF) 17. desember 2014.
- Matras, Yaron (2005). «Language contact, language endangerment, and the role of the 'salvation linguist'». Language Documentation and Description 3.
- Matras, Yaron (2012). A grammar of Domari (PDF). Mouton Grammar Library. Berlin: De Gruyter Mouton. doi:10.1515/9783110291421.
- Rao, Aparna (n.d.). «Peripatetics of Iraq, Syria, Lebanon, Jordan, Israel, Egypt, Sudan, and Yemen». Encyclopedia of World Cultures. Henta 20 December 2017.
- Williams, G. A. (Spring–Summer 2000). «The Gypsies of Lebanon: A DRC Update, April 2000». KURI: Journal of the Dom Research Center 1 (2). Arkivert frå originalen 27. desember 2017.