Esbo
Esbo, /'ɛsbɔ/, (finsk Espoo) er ein by i landskapet Nyland i Södra Finlands län i Finland. Esbo ligg ved Finskebukta og grensar i aust til Helsingfors og Vanda, i vest til Kyrkslätt og i nord til Vichtis og Nurmijärvi. Grankulla dannar ein enklave inni Esbo. Esbo er den nest største byen i landet med omkring 235 000 innbyggjarar (2007).
Esbo stad | |||
|
|||
Land | Finland | ||
---|---|---|---|
Fylke | Södra Finlands län | ||
Del av | Helsingforsregionen, Helsinki capital region | ||
Areal | 312,35 km² | ||
Folketal | 314 821 (29. februar 2024)[1] | ||
Esbo 60°12′20″N 24°39′20″E / 60.205555555556°N 24.655555555556°E | |||
Kart som viser Esbo.
| |||
Wikimedia Commons: Espoo |
Esbo inngår i Helsingforsregionen.
Historie
endreDei første menneska flytta til Esbo allereie for 9000 år sidan og det har vore permanent busetnad i området i alle fall frå og med 1100-talet. Den viktige Kungsvägen frå Åbo til Viborg har gått gjennom byen sidan 1200-talet. Namnet Esbo kjem truleg frå det gamle svenska ordet äspe ('aspeskog') og å ('elv'), altså Asp(skog)-å. Namnet finst første gong nemnd i 1431. Esbo kyrkjelyd vart skild frå Kyrkslätt kapell i 1458, og Esbo gråstenskyrka er frå 1480-talet. Kyrkja er også eldste bygnad i Esbo.
I 1920 hadde Esbo 9 000 innbyggjarar, av dei hadde 70 % svensk som morsmål, og 75 % arbeidde innom jordbruket. Villastrøket Grankulla vart skild frå Esbo landskommun i 1920. På 1940- og 1950-talet byrja Esbo å vekse kraftig som ein forstad til Helsingfors, og landsbygdkommunen voks til ein handels- og industristad. Esbo vart kjøpstad i 1963 og fekk bystatus i 1972. Esbo voks frå 22 000 innbyggjarar til 210 000 mellom 1950 og 2000. I dag bur det cirka 20 000 svensktalande i Esbo, dvs. i underkant av 9 % av folkesetnaden.
Næringsliv
endreNokia har hovudkontoret sitt i Esbo. I og med at Tekniska högskolan ligg i byen har det også vakse opp ein sterkt IT-industri, med diverse programvarefirma. Også heisprodusenten Kone har hovudkontoret sitt i byen.
Bydelar
endreEsbo er inndelt i 7 storområde og 55 bydelar. Esbo har ikkje noko eigentleg sentrum, i staden har byen fem skilde sentra:
- Esbo sentrum administrativt sentrum
- Hagalund kulturelt sentrum
- Alberga, med Sello kjøpesenter
- Mattby, med kjøpesenteret Iso Omena i nordre Mattby
- Esboviken
Bydelar
endreStor-Alberga
Karabacka | Kilo | Dalsvik | Alberga | Fågelberga | Klappträsk | Smedsby | Gröndal
Stor-Hagalund
Gäddvik (Esbo) | Bredvik | Mankans | Ängskulla | Otnäs | Norra Hagalund | Hagalund | Westend
Stor-Mattby
Hemtans | Mattby | Olars
Stor-Esboviken
Esboviken | Kaitans | Ladusved | Nöykis | Bastvik | Sökö | Sommaröarna
Stor-Köklax
Esbogård | Köklax | Kurtby | Fantsby
Gamla Esbo
Esbo centrum | Gumböle | Högnäs | Träskända | Björnkärr | Karvasbacka | Stadsberget | Kolmpers | Kurängen | Morby | Nupurböle | Noux | Siikajärvi | Gamla Noux
Norra Esbo
Bodom | Kalajärvi | Gunnars | Lahnus | Lakisto | Luk | Nipert | Grundbacka | Rödskog | Gammelgård | Vällskog
Turistattraksjonar
endre- Noux nationalpark som finst delvis i nordvestre Esbo
- Esbo domkyrke frå 1400-talet
- WeeGee-huset med Espoo Museum of Modern Art
Kjende personar frå Esbo
endre- Jere Lehtinen, ishockeyspelar
- Kimi Räikkönen, racerførar
- Marjo Matikainen-Kallström, politikar (MEP) og skiløpar
- Pekka Kuusisto, fiolinist
Bakgrunnsstoff
endre- Esbo bys nettside
- Tekniska högskolan Arkivert 2006-04-19 ved Wayback Machine.