Harry Belafonte

	Harry Belafonte
	;
Fødd	1. mars 1927
Fødestad	New York by, Harlem
Død	25. april 2023 (96 år)
Dødsstad	New York by, Upper West Side
Fødenamn	Harold George Bellafanti jr.
Alias	Raymond Bell
Opphav	USA, Jamaica
Aktiv	1949–2023
Sjanger	Calypso, pop, folkemusikk, verdsmusikk
Instrument	vokal
Stemmetype	baryton
Plateselskap	Jubilee Records, RCA Victor
Verka som	songar, skodespelar, underhaldningsartist, borgarrettsaktivist, fredsaktivist, plateartist, låtskrivar, fjernsynsskodespelar, filmprodusent, ansvarlig produsent, dansar, politisk aktivist, teaterskodespelar, filmskodespelar
Born	Shari Belafonte, David Belafonte, Gina Belafonte
Prisar	Tony-prisen for beste mannlige birolle i en musical, Emmy-prisen, Paul Robeson Award, Kennedy Center Honors, Letelier-Moffitt menneskerettighetspris, National Medal of Arts, Marian Anderson Award, Library of Congress Living Legend, Grammy Lifetime Achievement Award, Bishop John T. Walker Distinguished Humanitarian Service Award, Spingarn-medaljen, Ambassador of Conscience Award, Jean Hersholt Humanitarian Award, Four Freedoms Award - Freedom Medal, Rock and Roll Hall of Fame, NAACP Image Award – Chairman's Award, Jamaicaordenen, Ordenen O.R. Tambos følgesvenner, stjerne på Hollywood Walk of Fame, honorary degree from Spelman College, Theatre World Award

Harry Belafonte (1. mars 1927–25. april 2023) var ein jamaicansk-amerikansk songar og skodespelar. Han var særleg kjend for å ha gjort den melodiøse og rytmiske calypso-musikken frå dei karibiske øyane verdskjend på 1950- og 1960-talet, men han song òg balladar, viser, negro spirituals, musikalnummer og anna, framført med ein karakteristisk mjuk og varm stemme. Belafonte brukte òg kjendisstatusen sin for å fronte kampen for menneskerettar.

Liv og virke

Bakgrunn

Harry Belafonte som glad calypsosongar i typisk sceneantrekk (1954)

Dei amerikanske skodespelarane Harry Belafonte (i midten), Sidney Poitier og Charlton Heston ved Lincoln Memorial i Washington DC under ein borgarrettsmarsj i 1963.

Den 83-årige Harry Belafonte frå premieren på Sing Your Song, dokumentarfilmen om han, under Filmfestialen i Berlin i februar 2011.

Belafonte vart fødd i Harlem i New York City som son av Harold George Bellanfanti sr. frå Martinique og Melvine frå Jamaica. Belafonte fekk namnet Harold George Bellanfanti jr. etter faren. Frå 1932 til 1939 budde han hos bestemora på Jamaica.

Etter opphaldet på Jamaica kom han attende til New York, der han gjekk på George Washington High School, deretter gjekk han inn i US Navy under andre verdskrigen. Belafonte var ei aktiv støtte av den amerikanske borgarrettsrørsla og var sidan særs involvert i veldedigheitsarbeid og politisk aktivisme.

Karriere

På slutten av 1940-talet gjekk han på teaterskole og fekk deretter jobb ved ulike teater. For innsatsen sin i musikalen Almanac vann han ein Tony, som vert sagt å vera teateret sin Oscar.

Harry Belafonte er kanskje mest kjend for sin fremføring av «Banana Boat Song», med det kjende uttrykket «Day-O». Gjennombrotalbumet hans Calypso (1956) var det første albumet som selde over 1 million eksemplar. Han var den første afro-amerikanaren som vann ein Emmy-pris, med det første TV-programmet sitt Tonight with Belafonte.

Harry Belafonte har i tillegg til å spela inn ei mengd plater og heldt konsertar. Han spelte òg fleire rollar på teater, i filmar og i fjernsynsproduksjonar. I 2000 vart han tildelt Grammy Lifetime Achievement Award for bidraga sine i platebransjen. Han har dessutan blant anna fått ei stjerne på Hollywood Walk of Fame. Belafonte er innehavar av den sørafrikanske Ordenen O. R. Tambos følgjevener.

Harry Belafonte var ein nær medarbeider av Martin Luther King jr. på 1960-talet og bidrog økonomisk til hans borgerettighetkampanjer. Belafonte er òg vorte utnemnd til goodwill-ambassadør for UNICEF.

Belafonte har dei siste åra markert seg som skarp motstandar av amerikansk utanrikspolitikk.

I 2011 kom Sing Your Song, ein dokumentarfilm om Harry Belafontes karriere og liv.

Ei av døtrene til Harry Belafonte, Shari Belafonte, er fotograf, skodespelar og modell.

Plateutgjevingar

1954: "Mark Twain" and Other Folk Favorites
1955: Three for Tonight (Original Soundtrack)
1956: Belafonte
1956: Calypso
1957: Belafonte Sings of the Caribbean
1957: Evening with Belafonte
1958: Belafonte Sings the Blues
1958: Presenting the Belafonte Singers
1959: Belafonte at Carnegie Hall
1959: Cheers: Drinking Songs Around the World
1959: Love Is a Gentle Thing
1959: Porgy & Bess
1960: Belafonte Returns to Carnegie Hall
1960: My Lord What a Mornin'
1960: Swing Dat Hammer
1961: At Home and Abroad
1961: Jump Up Calypso
1962: Many Moods of Belafonte
1962: Midnight Special
1962: To Wish You a Merry Christmas
1963: Streets I Have Walked
1964: Ballads, Blues and Boasters
1964: Belafonte at the Greek Theatre
1965: An Evening with Belafonte/Makeba
1966: An Evening with Belafonte/Mouskouri
1966: Belafonte-En Gränslös Kväll På Operan (An Evening Without Borders at the Operahouse)
1966: Calypso in Brass
1966: In My Quiet Room
1967: Belafonte on Campus
1968: Belafonte Sings of Love
1969: Homeward Bound
1970: By Request
1970: Harry & Lena
1971: Calypso Carnival
1971: Warm Touch
1972: Belafonte...Live!
1973: Play Me
1974: Belafonte Concert in Japan
1977: Turn the World Around
1981: Loving You is Where I Belong
1988: Paradise in Gazankulu
1989: Belafonte '89
1991: Tradition of Christmas
1993: Live in Concert at the Carnegie Hall
1997: An Evening with Harry Belafonte & Friends
1999: At Carnegie Hall
2001: The Long Road To Freedom, An Anthology

Kjelder

Denne artikkelen bygger på «Harry Belafonte» frå Wikipedia på bokmål, den 5. februar 2016.