Jasminslekta
Jasminslekta (Jasminum) er ei planteslekt i oliventrefamilien som omfattar rundt 200 artar. Namnet på slekta kjem via fransk jasmin og arabisk yas(a)min frå persisk yasmin.
| Jasminslekta | |
_Jasminum_polyanthum_%E2%80%93_flowers_and_buds.jpg)
| |
| Systematikk | |
| Rike: | Planteriket Plantae |
| Infrarike: | Streptophyta |
| Overrekkje: | Landplantar Embryophytes |
| Rekkje: | Karplantar Tracheophytes |
| Underrekkje: | Frøplantar Spermatophytes |
| Orden: | Leppeblomordenen Lamiales |
| Familie: | Oliventrefamilien Oleaceae |
| Slekt: | Jasminslekta Jasminum L., 1753 |
Plantane i slekta er oppretta eller klatrande buskar eller tre, og kan vera lauvfellande eller eviggrøne. Stengelen er glatt, kanta eller fura. Blada er motsette eller spreidde, eller ein sjeldan gong kransstilte; av form er dei enkle, trekopla eller finna. Blomane er kvite eller gule og har ofte ei sterk, behageleg duft. Krona er trakt- eller klokkeforma med 4–16 flikar. Alle artane har to pollenberarar. Frukta er eit bær.[1][2]
Slekta er utbreidd i Afrika, Asia, Australia og på stillehavsøyene. Ein art, Jasminum fruticans, veks i store delar av middelhavsområdet.[1] Fleire andre artar, mellom anna den asiatiske Jasminum officinale, er naturalisert i middelhavslanda.[2][3] Jasminum odoratissimum finnes på Kanariøyene og Madeira.[4]
Fylogenetiske studium har vist at sjasminartane med gule blomar og spreidde blad utgjer ei eiga gruppe som utgjer ei systergruppe til både dei andre Jasminum-artene og til slekta Menodora, som er utbreidd i Amerika og Sør-Afrika. Ein artikkel frå 2014 føreslo å flytta desse 15 artane til ei ny slekt, Chrysojasminum.[5]
Ein dyrkar sjasmin både som hage- og husplante på grunn av dei duftande blomane. Sjasminolje blir hovudsakleg laga av storsjasmin (J. grandiflorum), og blir brukt til parfyme og som smakstilsetjing i te. Den vanlegaste stoveplanten er Jasminum polyanthum. I Noreg er klimaet stort sett for kaldt til at sjasmin kan brukast utandørs, men vintersjasmin (J. nudiflorum) blir planta i dei mildaste delane av landet. Slekta må ikkje forvekslast med skjærsmin (Philadelphus), som er utbreidde og temmeleg hardføre hagebuskar.[6][4]
Kjelder
endre- ↑ 1,0 1,1 «Jasminum». Flora of China. Henta 21. februar 2015.
- ↑ 2,0 2,1 M. Blamey og C. Grey-Wilson (2004). Wild Flowers of the Mediterranean (2. utg.). A & C Black. s. 173–174. ISBN 0-7136-7015-0.
- ↑ «Jasminum». Flora Europaea. Henta 21. februar 2015.
- ↑ 4,0 4,1 T. Kristoffersen (1970). Stueplantene i farger. Aschehoug. s. 246–247.
- ↑ E. Banfi (2014). «Chrysojasminum, a new genus for Jasminum sect. Alternifolia (Oleaceae, Jasmineae)». Natural History Sciences 1 (1): 3–6. ISSN 2385-0922. doi:10.4081/nhs.2014.54.
- ↑ Den store hageboken. Det Beste. 1973. s. 581. ISBN 82-7010-019-6.
- Denne artikkelen bygger på «Sjasmin» frå Wikipedia på bokmål, den 24. februar 2019.
Bakgrunnsstoff
endre- (no) Jasminslekta hos Artsdatabanken
- (en) Jasminslekta i Encyclopedia of Life
- (en) Jasminslekta i Global Biodiversity Information Facility
- (sv) Jasminslekta hos Dyntaxa
- (en) Jasminslekta hos ITIS
- (en) Jasminslekta hos NCBI
- (en) Jasminslekta hos The International Plant Names Index
- (en) Jasminslekta hos Tropicos
- (en) Kategori:Jasminum – bilete, video eller lyd på Wikimedia Commons
- (en) Jasminum – galleri av bilete, video eller lyd på Wikimedia Commons
- Jasminum – detaljert informasjon på Wikispecies
