Viborgs län
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Viborgs län (finsk Viipurin lääni) er eit historisk len i Finland. Lenet bestod i tidsrommet 1812–1945. Før 1811 utgjorde lenet mesteparten av Viborgs guvernement i Russland.
Ved freden i Nystad 1721 måtte Sverige avstå Det karelske neset og Ladoga-Karelen til Russland. Ved freden i Åbo 1743 måtte Sverige dessutan avstå alt land austom Kymmene älv til Russland. Desse områda i Russland utgjorde fram til 1811 Viborgs guvernement. Då heile Finland vart avstått til Russland i 1809 vart Viborgs guvernement sameint med Finland att i 1811 og danna frå 1812 Viborgs län i Finland. Byar i Viborgs län var Viborg (Viipuri), Fredrikshamn (Hamina), Kotka, Villmanstrand (Lappeenranta), Kexholm (Käkisalmi) og Sordavala (Sortavala). Byen Nyslott (Savonlinna) som òg hadde høyrt til Viborgs guvernement, vart overført til det i 1831 oppretta Sankt Michels län.
Etter vinterkrigen 1939–1940 vart størsteparten av Viborgs län med byane Viborg, Kexholm og Sordavala avstått til Russland. Området vart teke attende av Finland i framhaldskrigen 1941–1944 men på nytt tapt til Russland i 1944. Landavståinga vart stadfest ved fredsavtala i Paris 1947. Dei over 400 000 innbyggjarane i dei avståtte finske områda måtte finne seg nye heimar i Finland. Dei avståtte områda vart innlema i Leningrad oblast og Karelia i Russland. Det karelske neset med byane Viborg (russisk Vyborg (Выборг)) og Kexholm (russisk: Priozersk (Приозерск)) ligg i Leningrad oblast, medan Ladoga-Karelen med byen Sordavala (russisk Sortavala (Сортавала)) ligg i Karelia.
Dei attverande delane av Viborgs län med byane Kotka, Fredrikshamn og Villmanstrand vart 1945 omdøypt til Kymmene län.
Kommunar i dei avståtte områda
endreNedanfor fylgjer eit alfabetisk oversyn over dei kommunane i Viborgs län som vart avståtte til Russland i 1944. I tabellen er svenske, finske og russiske namn oppførte. Lista over svenske namn fylgjer den offisielle arkivlista.[1] Eldre svenske namn som kan nyttast i historiske samanhengar, finst i lista frå Svenska folkpartiets ortnamnskommitté.[2] Kommunar i dei avståtte områda med tradisjonelle, men ikkje «offisielle», svenske namn: Impilax, Jääskis, Kirvus, Mola, Rautus, Salmis er ikkje oppførte i tabellen. Dei russiske namna i Ladoga-Karelen er transkripsjonar av dei finske namna. På Det karelske neset vart dei russiske namna tildelte i 1948–49 for alle tettstader, unnateke Viborg.[3]
Folketalet i kommunane er henta frå Finlands officiella statistik.[4]
Kommunar som berre miste ein del av området sitt, men som elles heldt fram etter krigen: Virolahti, Ylämaa, Lappee, Nuijamaa, Ruokolahti, Rautjärvi, Simpele, Parikkala, Saari, Uukuniemi, Kitee[6], Tohmajärvi[6], Värtsilä[6], Ilomants[6].
Øvrige utøyar i Finskebukta som vart avståtte til Russland: Sommarö, Nervö, Rödskär.
Sjå òg
endreKjelder
endre- Denne artikkelen bygger på «Viborgs län» frå Wikipedia på bokmål, den 20. desember 2010.
- Wikipedia på bokmål oppgav desse kjeldene:
- ↑ Genealogiska Samfundet i Finland, Finlands församlingar, Avträdda området sitt församlingar som upphört.
- ↑ Å. Granlund og K. Zilliacus, Svenska ortnamn i Finland med finska motsvarigheter, Helsingfors 1962. Tradisjonelle uoffisielle svenske namn Uppslagsverket Finland Arkivert 2012-11-05 ved Wayback Machine.
- ↑ kannas.NM.ru/ Arkivert 2009-09-07 ved Wayback Machine. (russisk)
- ↑ Finlands officiella statistik, VI: Befolkningsstatistik 93. Befolkningsförhållandena år 1939. FOS VI:93., sjå Suomen Kunnat, Historiske folketalet i 621 finske kommunar. (finsk).
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Den delen som vart igjen i Finland, vart innlemma i nabokommunane.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Kommunen grensa til Viborgs län, men høyrte til Kuopio län.