Raudflangre

planteart
Raudflangre

Status i verda: LC Livskraftig
Status i Noreg: LC Livskraftig

Systematikk
Rike: Planteriket
Klasse: Einfrøblada
Orden: Aspargesordenen
Familie: Orkidéfamilien
Slekt: Epipactis
Art: E. atrorubens
Vitskapleg namn
Epipactis atrorubens
(Hoffm.) Besser
Økologi
Habitat: kalkrik skog
Utbreiing: Europa, vestlege Asia

Raudflangre (Epipactis atrorubens) er ei planteflangreslekta Epipactisorkidéfamilien (marihandfamilien) Orchidaceae.[1][2]

Utsjånad endre

Raudflangre blir opp mot 60 centimeter høg og har eit smalt aks av mørkt raude blomar med ein gul flekk i midten.

Systematikk endre

I den svenske Artdatabanken er det oppgitt ein underart i Sverige ved sidan av nominatunderarten (ssp. atrorubens):[3][4]

Utbreiing endre

Raudflangre veks i Europa og i vest-Sibir. Arten er knytt til kalkrik (alkalisk) skog. Han veks over store delar av landet, med tyngdepunkt sør på Austlandet og frå Trøndelag til Nordland.[5]

Raudflangre er i raudlistevurderiga 2021 rekna som livskraftig (LC).[6]

Arten finst òg i Sverige (status LC, svensk namn purpurknipprot),[4] i Danmark (NT, dansk namn rød hullæbe)[7] og i Finland (VU, finsk namn tummaneidonvaippa).[8]

Raudflangre (engelsk namn dark-red helleborine) veks spreidde stader på Dei britiske øyane. I både den britiske og den irske raudlista har arten status som livskraftig (LC).[9][10] Lokalt er han òg livskraftig (LC) i England,[11] men sterkt truga (EN) i Wales.[12] Han er ikkje nemnd for tiltak i Skottland.[13]

I Estland (estisk namn tumepunane neiuvaip) er raudflangre vanleg på øyane og nord på fastlandet, veks noko meir spreidd lenger sør. Han er rekna som livskraftig (LC).[14] I Latvia (latvisk namn tumšsarkanā dzeguzene)[15] er arten ganske vanleg ved kysten og i elvedalane til Daugava og Gauja, men er ellers sjeldan. På den latviske raudlista er han klassifisert med usikker status (kategori 4 – nepietiekami pētītas).[16] I Litauen (litauisk namn tamsialapis skiautalūpis) er arten sterkt knytta til sandhaldig grunn og er ganske vanleg i sanddyner på kysten og langs elvedalen til Nemunas med sideelver i aust.[17] Han er rekna som nær truga (NT).[18][19]

I Benelux er arten (nederlandsk namn bruinrode wespenorchis, fransk namn épipactis pourpre noirâtre) svært sjeldan i Nederland, for det meste berre i Limburg. I Flandern i Belgia er han òg svært sjeldan, men i Vallonia er han stadvis litt meir vanleg i Ardennane.[20][21] I den nederlandske raudlista er arten rekna som sterkt truga (EN, bedreigd).[22] I Belgia er han rekna som kritisk truga (CR, ernstig bedreigd) i Flandern og nær truga (NT, espèce quasi menacée) i Vallonia.[23][24] I Luxembourg er han rekna som sårbar (VU).[25]

Hybridar endre

Hybriden mellom raudflangre og skogbreiflangre (Epipactis atrorubens × helleborine ssp. helleborine eller Epipactis ×schmalhausenii)[26] er registrert i Østfold og finst truleg fleire stader i Noreg.[27] Han er kjend frå Sverige[28] og Storbritannia,[29] medan eit herbarieeksemplar frå Møn i Danmark kan vere feilbestemt.[30] Hybriden mellom raudflangre og myrflangre (Epipactis atrorubens × palustris eller Epipactis ×pupplingensis)[31] er registrert i Sverige,[32] det same er hybriden med snauflangre (Epipactis atrorubens × phyllanthes).[33]

Referansar endre

  1. «Artsdatabanken: Artsopplysningar raudflangre». Artsdatabanken. Henta 4. mars 2022. 
  2. «Artsdatabanken: Namnetre raudflangre». Artsdatabanken. Henta 4. mars 2022. 
  3. Sven Birkedal og Karel C.A.J. Kreutz (2009). «Knipprötter i Skåne». Botaniska notiser 142 (4): 1–11. 
  4. 4,0 4,1 «Artfakta: Epipactis atrorubens purpurknipprot». Artdatabanken. Henta 5. mars 2022. 
  5. «Artskart: Raudflangre, registrerte funn etter 2010». Artsdatabanken. Henta 4. mars 2022. 
  6. «Raudlista: Raudflangre». Artsdatabanken. 24. november 2021. Henta 4. mars 2022. 
  7. «Naturbasen: Rød Hullæbe Epipactis atrorubens». Naturbasen. Henta 6. mars 2022. 
  8. «LAJI: Epipactis atrorubens». LAJI.FI. Henta 6. mars 2022. 
  9. «GB Red List for vascular plants (revised Feb 2021)». Botanical Society of Britain & Ireland. 2021. Henta 9. mars 2022. 
  10. «Ireland Red List No. 10: Vascular Plants» (PDF). National Parks & Wildlife Service. 2016. Henta 9. mars 2022. 
  11. «A Vascular Plant Red List for England» (PDF). Botanical Society of Britain & Ireland. 2014. Henta 9. mars 2022. 
  12. «A Vascular Plant Red Data List for Wales / Rhestr o Blanhigion Fasgwlaidd Data Coch ar gyfer Cymru». Plantlife Wales. 2008. Henta 9. mars 2022. 
  13. «Scottish Biodiversity List». Scotland's Nature Agency / Buidheann Nàdair na h-Alba. 2020. Henta 9. mars 2022. 
  14. «eElurikkus: Epipactis atrorubens» (på estisk og engelsk). Tartu Ülikool (Tartu universitet). Henta 3. februar 2023. 
  15. «Latvijas daba: tumšsarkanā dzeguzene» (på latvisk). Enciklopēdija «Latvijas Daba». Henta 3. februar 2023. 
  16. Torleif Ingelög, Roger Andersson og Martin Tjernberg, red. (1993). Red Data Book of the Baltic Region (på engelsk). Swedish Threatened Species Unit. Uppsala in co-operation with Institute of Biology, Riga. s. 25-68. ISBN 91-88506-00-2. Henta 3. februar 2023. 
  17. Zigmantas Gudžinskas (2001). «Diversity, state, and protection of Orchidaceae species in Lithuania». Jour. Eur. Orch. 33 (1): 415–441. ISSN 0945-7909. 
  18. Zigmantas Gudžinskas, Mindaugas Ryla (2006). Lietuvos gegužraibiniai (Orchidaceae) – Orchids (Orchidaceae) of Lithuania (på litauisk). Botanikos instituto leidykla. s. 62-63. ISBN 9986-662-28-1. Henta 3. februar 2023. 
  19. Valerijus Rašomavičius, red. (2021). Lietuvos raudonoji knyga / Red Data Book of Lithuania (PDF) (på litauisk og engelsk). Aplinkos ministerija (Miljødepartementet). s. 404. ISBN 978-9955-37-230-1. Henta 3. februar 2023. 
  20. «Verspreidingsatlas Vaatplanten: Epipactis atrorubens». FLORON. Henta 17. januar 2024. 
  21. «Verspreidingskaart: Bruinrode wespenorchis – Epipactis atrorubens». Waarnemingen.be. Henta 19. januar 2024. 
  22. «Rode Lijst Vaatplanten 2012» (PDF). FLORON. Henta 15. januar 2024. 
  23. «Rode Lijsten». Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek. Henta 15. januar 2024. 
  24. «Liste des espèces wallonnes». Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek. Henta 15. januar 2024. 
  25. «Red List of the vascular plants of Luxembourg». Musée national d’histoire naturelle Luxembourg. Henta 15. januar 2024. 
  26. «PoWO: Epipactis × schmalhausenii». Plants of the World Online. Henta 31. januar 2023. 
  27. Reidar Elven mfl. (2022). Norsk flora (8. utg.). Oslo: Det Norske Samlaget. s. 192–193. 
  28. «Artfakta: Epipactis atrorubens × helleborine purpurknipprot × skogsknipprot». Artdatabanken. Henta 31. januar 2023. 
  29. Anne and Simon Harrap (2009). Orchids of Britain and Ireland (2. utg.). London: A & C Black. ISBN 978-1-408-10571-9. 
  30. Henrik Ærenlund Pedersen og Niels Faurholdt (2010). Danmarks vilde orkidéer. København: Gyldendalske Boghandel, Nordisk Forlag. s. 69–77. ISBN 978-87-02-06386-8. 
  31. «PoWO: Epipactis × pupplingensis». Plants of the World Online. Henta 31. januar 2023. 
  32. «Artfakta: Epipactis atrorubens × palustris purpurknipprot × kärrknipprot». Artdatabanken. Henta 31. januar 2023. 
  33. «Artfakta: Epipactis atrorubens × phyllanthes purpurknipprot × kal knipprot». Artdatabanken. Henta 31. januar 2023. 

Bakgrunnsstoff endre