Vesperae solennes de Confessore

Vesperae solennes de Confessore, KV 339, er ein vesper av Wolfgang Amadeus Mozart, komponert i seks satsar. Vesperen følgjer katolsk liturgi for ein vesper, og inkluderer Magnificat frå Lukasevangeliet i tillegg til fem salmar frå Det gamle testamentet. Namnet «de Confessore» viser at vesperen er skriven til ein helgen, «solennes» tyder høgtidleg, og viser at det er skrive for framføring med orkester.

Vesperen er skriven for solistar (sopran, alt, tenor og bass), firstemt kor, to clarinoar, to fiolinar, pauker, cello, kontrabass, fagott, tre tromboner og orgel. Han er mest kjend for sopranarien i «Laudate Dominum».

Teksten til dei seks satsane i vesperen er henta frå bibelske salmar, og alle satsane vert avslutta med doksologien Gloria Patri. Satsane er Dixit (Salme 109), Confitebur (Sal. 110), Beatus Vir (Sal. 111), Laudate Pueri (Sal, 112), Laudate (Sal. 116) og Magnificat (Luk. 1).

Musikken vart skriven medan Mozart var hoffkomponist for erkebiskopen i Salzburg.

Teksten

PSALMUS 110 DIXIT Dixit Dominus Domino meo: “Sede a dextris meis, donec ponam inimicos tuos scabellum pedum tuorum”. 2 Virgam potentiae tuae emittet Dominus ex Sion: dominare in medio inimicorum tuorum. 3 Tecum principatus in die virtutis tuae, in splendoribus sanctorum, ex utero ante luciferum genuite. 4 Juravit Dominus et non poenitebit eum: “ Tu es sacerdos in aeternum secundum ordinem Melchisedech”. 5 Dominus a dextris tuis, confregit in die irae suae reges. 6 Judicabit in nationibus: implebil ruinas, conquassabit capita in terra moltorum. 7 De torrente in via bibet, propterea exaltabit caput. Gloria Patri et Filio et Spiritui Sancto, sicut erat in principio et nunc et semper et in saecula saeculorum, Amen.

HERREN SEIER Herren seier til min herre: «Set deg ved mi høgre hand til eg får lagt dine fiendar til skammel for dine føter!» 2 Frå Sion retter Herren ut din mektige kongsstav. Ver herre mellom dine fiendar! 3 Ditt folk møter viljug fram den dagen du mønstrar din hær. I heilagt skrud kjem din ungdom til deg som dogg ut or morgonrodens fang. 4 Herren har svore og angrar det ikkje: «Du skal vera prest til evig tid på Melkisedeks vis.» 5 Herren er ved di høgre side, han knuser kongar på sin vreidedag. 6 Han dømer folkeslag – det er fullt av lik, hovdingar knuser han vidt over jord. 7 Kongen drikk or bekken ved vegen, difor lyfter han hovudet høgt. Ære vere Faderen og Sonen og Den Heilage Ande, som det var i opphavet, så no og alltid, og i all æve, Amen.

PSALMUS 111 CONFITEBOR Confitebor Domino in toto corde meo, in consilio iustorum et congregatione. 2 Magna opera Domini, Exquisite in omnes voluntates ejus. 3 Confessio et magnificentia opus ejus, et iustitia ejus manet in saeculum saeculi. 4 Memoriam fecit mirabilium suorum, misericors et justus. 5 Escam dedit timentibus se; memor erit in saeculum testamenti sui. 6 Virtutem operum suorum annuntiavit populo suo, ut det illis hereditatem gentium; 7 opera manuum ejus veritas et judicium. Fidelia omnia mandata ejus, 8 confirmata in saeculum saeculi, facta in veritate et aequitate. 9 Redemptionem misit populo suo, mandavit in aeternum testamentum suum. Sanctum et terribile nomen ejus. 10 Initium sapientiae timor Domini, intellectus bonus omnibus facientibus eum; laudatio ejus manet in saeculum saeculi. Gloria Patri etc.

EG VIL TAKKA Eg vil takka Herren av heile mitt hjarta i rådet åt dei ærlege og i deira samling. 2 Store er Herrens gjerningar, granska av alle som gleder seg over dei. 3 Høgt og herleg er hans verk, hans rettferd varer til evig tid. 4 Han har skapt eit minne om sine under; nådig og miskunnsam er Herren. 5 Han gjev mat til dei som ottast han, og kjem si pakt i hug til evig tid. 6 Han lét folket få kjenna sine mektige gjerningar då han gav dei det landet som andre folk åtte. 7 Det han gjer, er sant og rett; pålitelege er alle hans påbod. 8 Dei står ved lag for evig og alltid, er gjevne i truskap og rettvise. 9 Han har sendt sitt folk utløysing og fastsett si pakt for evig. Heilagt og ageleg er hans namn. 10 Age for Herren er opphav til visdom, godt vit har alle som lever etter den. Herren skal prisast til evig tid. Ære vere Faderen o.s.v.

PSALMUS 112 BEATUS VIR 1 Beatus vir, qui timet Dominum, in mandatis ejus volet nimis. 2 Potens in terra erit semen ejus, generatio rectorum benedicetur. 3 Gloria et divitiae in domo ejus, et iustitia ejus manet in saeculum saeculi. 4 Exortum est in tenebris lumen rectis, misericors et miserator et iustus. 5 Iucundus homo, qui miseretur et commodat, disponet res suas in judicio, 6 quia in aeternum non commovebitur. In memoria aeterna erit iustus, 7 ab auditione mala non timebit. Paratum cor ejus, sperare in Domino, 8 non commovebitur, donec despiciat inimicos suos. 9 Dispersit dedit pauperibus; justitia ejus manet in saeculum saeculi, cornu ejus exaltabitur in gloria. 10 Peccator videbit et irascetur, dentibus suis fremet et tabescet. Desiderium peccatorum peribit. Gloria Patri etc.

SÆL ER DEN Sæl er den som ottast Herren, og har si store glede i hans bod. 2 Hans ætt vert mektig i landet, ætta åt dei ærlege får velsigning. 3 Det er velstand og rikdom i hans hus, hans rettferd skal alltid vara. 4 Ljos bryt fram i mørkret for dei ærlege, for den som er nådig, miskunnsam og rettferdig. 5 Sæl er den som viljug gjev lån, som steller med sitt på rett vis. 6 Han skal aldri i æve rikkast, evig er minnet om rettvis mann. 7 Han er ikkje redd for vonde rykte, hans hjarta er fast, han lit på Herren. 8 Hans hug er roleg og utan otte, til sist får han sjå at hans fiendar fell. 9 Han strøyer ut, han gjev til dei fattige, hans rettferd skal alltid vara; stor vert hans makt og ære. 10 Når dei gudlause ser det, harmast dei, skjer tenner og veiknar bort. Det dei gudlause vil, vert det ingenting av. Ære vere Faderen o.s.v

PSALMUS 113 LAUDATE PUERI Laudate, pueri Domini, laudate nomen Domini. 2 Sit nomen Domini benedictum ex hoc nunc et usque in saeculum. 3 A solis ortu usque ad occasum laudabile nomen Domini. 4 Excelsus super omnes gentes Dominus, super caelos gloria ejus. 5 Quis sicut Dominus Deus noster, qui in altis habitat 6 et humilia respicit in coelo et in terra? 7 Suscitans de terra inopem, de stercore erigens pauperem, 8 ut collocet eum cum principibus, cum principibus populi sui. 9 Qui habitare facit sterilem in domo, matrem filiorum laetantem. Gloria Patri etc.

SYNG LOVSONG, TENARAR Syng lovsong, Herrens tenarar, lovsyng Herrens namn! 2 Lova vere Herrens namn frå no og til evig tid! 3 Frå solrenning til soleglad skal Herrens namn vera lova. 4 Opphøgd er Herren over alle folkeslag, over himmelen er hans herlegdom. 5 Kven er som Herren vår Gud, han som tronar i det høge, 6 som ser ned i det djupe, i himmelen og på jorda? 7 Han reiser dei ringe or støvet, lyfter dei fattige or oska 8 og sessar dei saman med stormenn, med hovdingane i sitt folk. 9 Barnlaus kvinne lèt han bu i huset som lukkeleg mor til ein barneflokk. Ære vere Faderen o.s.v.

PSALMUS 117 LAUDATE DOMINUM Laudate Dominum, omnes gentes; laudate eum, omnes populi. 2 Quoniam confirmata est super nos misericordia ejus, et veritas Domini manet in aeternum. Gloria Patri etc.

LOVSYNG HERREN Lovsyng Herren, alle folkeslag, pris han, alle ætter! 2 For hans miskunn mot oss er stor. Herrens truskap varer evig. Ære vere Faderen o.s.v

Luk 1 – 46-54 MAGNIFICAT «Magnificat anima mea Dominum, 47 et exsultavit spiritus meus in Deo salvatore meo, 48 quia respexit humilitatem ancillae suae. Ecce enim ex hoc beatam me dicent omnes generationes, 49 quia fecit mihi magna, qui potens est, et sanctum nomen ejus, 50 et misericordia ejus in progenies et progenies timentibus eum. 51 Fecit potentiam in brachio suo, dispersit superbos mente cordis sui; 52 deposuit potentes de sede et exaltavit humiles; 53 esurientes implevit bonis et divites dimisit inanes. 54 Suscepit Israel puerum suum, recordatus misericordiae, 55 sicut locutus est ad patres nostros, Abraham et semini ejus in saecula.» Gloria Patri etc.

MARIAS LOVSONG «Mi sjel høglovar Herren, 47 og mi ånd frydar seg i Gud, min frelsar. 48 For han har sett til si ringe tenestekvinne. Og sjå, frå no av skal alle ætter prisa meg sæl 49 for store ting har han gjort mot meg, han, den mektige; heilagt er hans namn. 50 Frå ætt til ætt varer hans miskunn for dei som ottast han. 51 Han gjorde storverk med sin sterke arm; han spreidde dei som bar hovmodstankar i hjartet. 52 Han støytte stormenn ned frå trona og lyfte opp dei låge. 53 Han metta dei svoltne med gode gåver, men sende dei rike tomhendte frå seg. 54 Han tok seg av Israel, sin tenar, og kom i hug si miskunn 55 slik han lova våre fedrar, Abraham og hans ætt, til evig tid.» Ære vere Faderen o.s.v

Kjelder

• Karl Gustav Fellerer og Felix Schroeder i utg. ved Bärenreiter (2006) ISMN M-006-45975-9