Ípiros

Ípiros Ήπειρος
Land:	Hellas
Hovudstad:	Ioánnina
Periferieiningar:	Ioánnina Árta Préveza Thesprotía
Folketal:	319 991 (2021)
Areal:	9 203 km²
Folketettleik:	35 /km²
Heimeside:	www.php.gov.gr

Ípiros (gresk Ήπειρος, albansk Epir) er ein av tretten periferiar i Hellas og ligg nordvest i landet. Han fell i hovudsak saman med den tradisjonelle regionen med same namn. Periferien grensar til Vest-Makedonía og Thessalía i aust, Ártabukta og Vest-Hellas i sør, Det joniske havet og Dei joniske øyane i vest og Albania i nord.

Ípiros omfattar dei tidlegare prefektura Ioánnina, Thesprotía, Árta og Préveza. Periferien har eit areal på 9 200 km² og ein folkesetnad på om lag 320 000. Hovudstaden og største by er Ioánnina med om lag 65 000 innbyggjarar. Folkesetnaden i dag er nesten utelukkande greskspråkleg og religionen er gresk ortodoks. Det er òg små romani-minoritetar der.

Periferieiningar og kommunar

Etter den administrative reforma i 2010 er periferien Ípiros delt inn i fire periferieiningar som omfattar 18 kommunar.

Periferieining	Innbyggjarar	Kommunar
Ioánnina	160 773	Ioánnina, Kónitsa, Pogóni, Zagóri, Métsovo, Zítsa, Nord-Tzoumérka, Dodóni
Árta	63 732	Árta, Sentral-Tzoumérka, Nikólaos Skoufás, Jeórjos Karaiskákis
Préveza	54 682	Préveza, Zirós, Párga
Thesprotía	40 804	Igoumenítsa, Soúli, Filiátes

██  Periferieininga Ioánnina ██  Periferieininga Árta ██  Periferieininga Préveza ██  Periferieininga Thesprotía

	Kommune	Periferieining	Areal	Folketal	Hovudsete
1	Ioánnina	Ioánnina	402,0	113 978	Ioánnina
2	Kónitsa	Ioánnina	949,9	5 296	Kónitsa
3	Pogóni	Ioánnina	702,5	6 848	Kalpáki
4	Zagóri	Ioánnina	995,3	3 374	Asprángeli
5	Métsovo	Ioánnina	366,8	5 432	Métsovo
6	Zítsa	Ioánnina	566,3	13 588	Eleoúsa
7	Nord-Tzoumérka	Ioánnina	361,5	5 058	Prámanda
8	Dodóni	Ioánnina	663,0	7 199	Ajía Kyriakí
9	Árta	Árta	436,8	41 600	Árta
10	Sentral-Tzoumérka	Árta	515,9	5 498	Vourgaréli
11	Nikólaos Skoufás	Árta	225,9	11 356	Péta
12	Jeórjos Karaiskákis	Árta	466.7	5 278	Áno Kalendíni
13	Préveza	Préveza	381,6	30 841	Préveza
14	Zirós	Préveza	386,2	13 079	Filippiáda
15	Párga	Préveza	276,5	10 762	Kanalláki
16	Igoumenítsa	Thesprotía	426,6	25 698	Igoumenítsa
17	Soúli	Thesprotía	501,9	8 759	Paramythiá
18	Filiátes	Thesprotía	590,6	6 347	Filiátes

Periferi og periferieiningar

Den tradisjonelle regionen fell i hovudsak saman med periferien Ípiros med desse periferieiningane:

	Periferi	Hovudstad	Areal	Folketal 2021
	Ípiros består av:	Ioánnina	9 203 km²	336 856
1	Periferieininga Ioánnina	Ioánnina	4 990 km²	160 773
2	Periferieininga Árta	Árta	1 662 km²	63 732
3	Periferieininga Préveza	Préveza	1 036 km²	54 682
4	Periferieininga Thesprotía	Igoumenítsa	1 515 km²	40 804
Totalt	Ípiros		9 203 km²	319 991

Historie

Historisk strakk Ípiros seg lenger nord inn i dagens Albania. Det er framleis ein betydeleg gresk minoritet i det sørlege Albania, som grekarane kallar nordlege Ípiros. Hellas fastheldt eit territorielt krav til det sørlege Albania i mange år, men i dag har begge landa godkjent den noverande grensa. Hellas si største uro i dag er ulovleg innvandring av albanarar som søkjer arbeid i Hellas.

Geografi

Ípiros består hovudsakleg av fjellrekkjer som nokre stader når 2 600 moh. I aust formar Píndosfjella ryggrada i Hellas og skil Ípiros frå Makedonia og Thessalía. Mesteparten av Ípiros ligg på vindsida av Píndos. Vindane frå Det joniske havet gjev regionen meir regn enn nokon anna del av Hellas. Denne fordelen er sett tilbake av mangelen på dyrkbar mark og dårleg jordkvalitet. Resultatet er at landbruksproduksjonen i Ípiros alltid har vore blant dei dårlegaste i Hellas. Det vert dyrka tobakk rundt Ioánnina, og det er noko mjølkeproduksjon og fiske, men mesteparten av maten i området må importerast. Det har vorte jamt avfolka gjennom emigrasjon sidan 1800-talet pga. få ressursar og industriar. Folkesetnaden er konsentrert i området rundt Ioánnina som har noko produksjon og serviceindustri. Trass i mange attraksjonar har ikkje Ípiros opplevd den turismen som mange andre delar av Hellas har.

Byar og tettstader

Dei største byane og tettstadene i periferien er:

Tettstad	Kommune	Folketal 2011	Folketal 2021
Ioánnina	Ioánnina	65 574	64 896
Árta	Árta	21 895	21 798
Préveza	Préveza	19 042	19 309
Anatolí	Ioánnina	9 798	10 379
Igoumenítsa	Igoumenítsa	9 145	9 609
Filippiáda	Zirós	4 619	5 207
Katsikás	Ioánnina	3 885	5 180
Kardamítsia	Ioánnina	3 172	3 662
Eleoúsa	Zítsa	3 484	3 536
Exokhí	Ioánnina	2 975	3 302
Kónitsa	Kónitsa	2 942	2 638
Néa Selévkia	Igoumenítsa	2 535	2 590
Kanalláki	Párga	2 513	2 542
Métsovo	Métsovo	2 503	2 337
Pediní	Ioánnina	2 871	2 337
Paramythiá	Soúli	2 363	2 291
Párga	Párga	2 088	2 216
Grekokhóri	Igoumenítsa	1 917	2 140
Filiátes	Filiátes	2 512	2 138
Stavráki	Ioánnina	1 563	2 120
Kostakií	Árta	2 078	2 020
Pérama	Ioánnina	1 841	1 943
Loúros	Préveza	1 938	1 769