Wikipedia

Adhara

Adhara[9] eller Epsilon Canis Majoris ( ε Canis Majoris, forkorta Epsilon CMa, ε CMa) som er stjerna si Bayerbeteikning, er ei dobbeltstjerne[10] som ligg i den sørlege delen av stjernebildet den store hunden. Ho har ein tilsynelatande storleiksklasse på 1,50, er klart synleg for det blotte auget. Adhara er den nest lysaste stjerna i stjernebildet. Basert på parallaksemåling frå Hipparcos på ca. 7,8 mas[11] blir ho rekna å vera ca. 430 lysår (ca. 132 parsek) frå sola. For ca 4,7 millionar år sidan var ho den lysaste stjerna på himmelen, med ein tilsynelatande storleiksklasse på -3,99. Inga anna stjerne har oppnådd denne lysstyrken sidan, og inga anna stjerne oppnå denne lysstyrken på minst fem millionar år.[12]

Adhara
Observasjonsdata
Epoke J2000      Ekvinoks J2000
Stjernebilete Den store hunden
Rektascensjon 06h 58m 37.6s
Deklinasjon –28° 58′ 19″
Tilsynelatande storleiksklasse (V)1,50[1]
Karakteristikk
SpektralklasseB2II[2]
U−B fargeindeks–0,93[1]
B−V fargeindeks–0,21[1]
Astrometri
Radialsnøggleik (Rv)+27,3 km/s
Parallakse (π)7.57 ± 0.57[3][4] mas
Avstand430 ± 30 ly
(132 ± 10 pc)
Absolutt storleiksklasse (MV)–4,8[5]
Detaljar
Masse12,6 ± 1,0[2] M☉
Radius13.9[6] R☉
Luminositet38 700[7] L☉
Overflategravitasjon (log g)3,39[7] cgs
Temperatur22 900[7] K
Rotasjonssnøggleik (v sin i)25[8] km/s
Alder22,5 ± 2,6[2] mill. år
Andre namn
Adhara, Adharaz, Undara, ε CMa, 21 CMa, ADS 5654, CD−28°3666, FK5 268, HD 52089, HIP 33579, HR 2618, SAO 172676.
Databasereferanse
SIMBADdata

Nomenklatur endre

Epsilon Canis Majoris har det tradisjonelle namnet Adhara (av og til stava Adara), som kjem frå arabisk عذارى, atāra, 'jomfru'. I 2016 organiserte Den internasjonale astronomiske unionen ei arbeidsgruppe for stjernenamn (WGSN) med oppdraget å katalogisera og standardisera namn for stjerner.[13] WGSN etablerte namnet Adhara for denne stjerna den 21. august 2016 som no er innskrive i IAU sin Catalog of Star Names.[9]

I stjernekatalogen frå 1700-talet i kalenderen Or Achsasi ak Mouakket, blei stjerna kalla Aoul al Adzari ( أول العذاري - al-al-adhara ), som blei omsett til latin som Prima Virginum, som tyder 'den første jomfrua'.[14] Adhara var saman med Delta Canis Majoris (Wezen), Eta Canis Majoris (Aludra) og Omicron² Canis Majoris (Thanih al Adzari) Al'Adhārā ( العذاري), 'jomfruer'.[15][16]

Eigenskapar endre

Adhara er ei blåkvit kjempestjerne av spektralklasse F8 Ia. Ho er den sterkaste kjende ekstreme kjelda til ultrafiolett stråling på nattehimmelen.[17] Ho er òg den sterkaste kjelda til foton som kan ionisera hydrogenatom i interstellar gass nær sola og er viktig for å fastsetja ioniseringstilstanden for den lokale interstellare skya.[18] Ho har ein masse som er ca. 13 gongar større enn massen til sola, ein radius som er ca. 14 gangar større enn den til sola og sender ut frå fotosfæren sin ca. 37 800 gongar meir energi enn sola med ein effektiv temperatur på ca. 22 900 K.[19][20][21]

Kjelder endre

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Ducati, J. R. (2002). «VizieR Online Data Catalog: Catalogue of Stellar Photometry in Johnson's 11-color system». CDS/ADC Collection of Electronic Catalogues 2237: 0. Bibcode:2002yCat.2237....0D. 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Tetzlaff, N.; Neuhäuser, R.; Hohle, M. M. (January 2011), «A catalogue of young runaway Hipparcos stars within 3 kpc from the Sun», Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 410 (1): 190–200, Bibcode:2011MNRAS.410..190T, arXiv:1007.4883, doi:10.1111/j.1365-2966.2010.17434.x 
  3. ↑ Perryman, M. A. C.; Lindegren, L.; Kovalevsky, J.; Hoeg, E.; Bastian, U.; Bernacca, P. L.; Crézé, M.; Donati, F.; Grenon, M.; Grewing, M.; Van Leeuwen, F.; Van Der Marel, H.; Mignard, F.; Murray, C. A.; Le Poole, R. S.; Schrijver, H.; Turon, C.; Arenou, F.; Froeschlé, M.; Petersen, C. S.; et al. (1997). «The HIPPARCOS Catalogue». Astronomy and Astrophysics 323: L49–L52. Bibcode:1997A&A...323L..49P. 
  4. ↑ van Leeuwen, F. (November 2007), «Validation of the new Hipparcos reduction», Astronomy and Astrophysics 474 (2): 653–664, Bibcode:2007A&A...474..653V, arXiv:0708.1752, doi:10.1051/0004-6361:20078357 
  5. ↑ Snow, Theodore P.; Lamers, Henny J. G. L. M.; Lindholm, Douglas M.; Odell, Andrew P. (1994). «An atlas of ultraviolet P Cygni profiles». The Astrophysical Journal Supplement Series 95: 163. Bibcode:1994ApJS...95..163S. doi:10.1086/192099. 
  6. ↑ Underhill, A. B.; et al. (November 1979), «Effective temperatures, angular diameters, distances and linear radii for 160 O and B stars», Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 189 (3): 601–605, Bibcode:1979MNRAS.189..601U, doi:10.1093/mnras/189.3.601 
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Lyubimkov, L. S.; Rostopchin, S. I.; Lambert, D. L. (June 2004), «Surface abundances of light elements for a large sample of early B-type stars - III. An analysis of helium lines in spectra of 102 stars», Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 351 (2): 745–767, Bibcode:2004MNRAS.351..745L, doi:10.1111/j.1365-2966.2004.07825.x 
  8. ↑ Abt, Helmut A.; Levato, Hugo; Grosso, Monica (July 2002), «Rotational Velocities of B Stars», The Astrophysical Journal 573 (1): 359–365, Bibcode:2002ApJ...573..359A, doi:10.1086/340590. 
  9. ↑ 9,0 9,1 "IAU Catalog of Star Names". Hämtad 28 juli 2016.
  10. ↑ Perryman, Michael (2010), «The Making of History's Greatest Star Map», The Making of History's Greatest Star Map, Astronomers’ Universe (Heidelberg: Springer-Verlag), Bibcode:2010mhgs.book.....P, ISBN 978-3-642-11601-8, doi:10.1007/978-3-642-11602-5 
  11. ↑ Perryman, M. A. C.; Lindegren, L.; Kovalevsky, J.; Hoeg, E.; Bastian, U.; Bernacca, P. L.; Crézé, M.; Donati, F.; Grenon, M.; Grewing, M.; Van Leeuwen, F.; Van Der Marel, H.; Mignard, F.; Murray, C. A.; Le Poole, R. S.; Schrijver, H.; Turon, C.; Arenou, F.; Froeschlé, M.; Petersen, C. S.; et al. (1997). "The HIPPARCOS Catalogue". Astronomy and Astrophysics. 323: L49–L52. Bibcode:1997A&A...323L..49P.
  12. ↑ Tomkin, Jocelyn (April 1998). "Once and Future Celestial Kings" (PDF). Sky and Telescope. 95 (4): 59–63. Bibcode:1998S&T....95d..59T.
  13. ↑ IAU Working Group on Star Names (WGSN), International Astronomical Union, hämtad 22 maj 2016.
  14. ↑ Knobel, E. B. (June 1895). "Al Achsasi Al Mouakket, on a catalogue of stars in the Calendarium of Mohammad Al Achsasi Al Mouakket". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 55 (8): 429–438. Bibcode:1895MNRAS..55..429K. doi:10.1093/mnras/55.8.429.
  15. ↑ Allen, R. H. (1963). Star Names: Their Lore and Meaning (Reprint ed.). New York: Dover Publications. p. 130. ISBN 0-486-21079-0.
  16. ↑ ε CMa as Aoul al Adzari or Prima Virginum (First of the Virgins), Omicron² Canis Majoris as Thanih al Adzari or Secunda Virginum (Second of the Virgins) and Delta Canis Majoris as Thalath al Adzari or Tertia Virginum (Third of the Virgins). Eta Canis Majoris should be Rabah al Adzari or Quarta Virginum (Fourth of the Virgins) consistently, but it was given by the name Aludra, meaning Virgin (same meaning with Adhara or Al ʽAdhārā)
  17. ↑ Wilkinson, E.; Green, J. C.; McLean, R.; Welsh, B. (1996). "Extreme Ultraviolet Spectrum of ɛ Canis Majoris Between 600-920 Å". Bull. Am. Astron. Soc. 28 (2): 915. Bibcode:1996BAAS...28..915W.
  18. ↑ Vallerga, J. V.; Welsh, B. Y. (1995). "Epsilon Canis Majoris and the ionization of the local cloud". Astrophys. J. 444: 702–707. Bibcode:1995ApJ...444..702V. doi:10.1086/175643.
  19. ↑ Tetzlaff, N.; Neuhäuser, R.; Hohle, M. M. (January 2011), "A catalogue of young runaway Hipparcos stars within 3 kpc from the Sun", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 410 (1): 190–200, arXiv:1007.4883 , Bibcode:2011MNRAS.410..190T, doi:10.1111/j.1365-2966.2010.17434.x
  20. ↑ Underhill, A. B.; et al. (November 1979), "Effective temperatures, angular diameters, distances and linear radii for 160 O and B stars", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 189 (3): 601–605, Bibcode:1979MNRAS.189..601U, doi:10.1093/mnras/189.3.601
  21. ↑ Lyubimkov, L. S.; Rostopchin, S. I.; Lambert, D. L. (June 2004), "Surface abundances of light elements for a large sample of early B-type stars - III. An analysis of helium lines in spectra of 102 stars", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 351 (2): 745–767, Bibcode:2004MNRAS.351..745L, doi:10.1111/j.1365-2966.2004.07825.x
Henta frå «https://nn.wikipedia.org/w/index.php?title=Adhara&oldid=3258374»