Diomedea

Diomedea er ei biologisk slekt av dei største albatrossane. Namnet kjem frå den greske helten Diomedes, som etter legenda vart driven til Italia av ein storm og stranda med følgjesveinane sine som vart til fuglar.

Diomedea
Kongealbatross Foto: JJ Harrison
Systematikk
Rike:	Dyr Animalia
Rekkje:	Ryggstrengdyr Chordata
Underrekkje:	Virveldyr Vertebrata
Klasse:	Fuglar Aves
Overorden:	Aequornithes
Orden:	Stormfuglar Procellariiformes
Familie:	Albatrossfamilien Diomedeidae
Slekt:	Diomedea Linnaeus, 1758

Skildring

Dette er ikkje berre dei største albatrossane, men òg blant dei største av alle flygande fuglar. Og dei har dei største vengespenna av alle fuglar, med eit gjennomsnitt på over 3 meter. Store vaksne hannar av desse artane kan overstige 11 kg i vekt, og er likeså tung som ei stor svane.

Diomedea-albatrossane er hovudsakleg kvite i fjørdrakt som vaksne, og blir kvitare med alderen. Kongealbatross i alle aldrar og storleikar, eldre hannar av vandrealbatross er heilt kvite som funksjonsfriske, medan vaksne hoer og yngre eksemplar har mørke pennemerke på fjørkantane. Vanlegvis har ungfuglar meir mørkebrun farge. Den nyleg oppdaga og anerkjende arten Diomedea amsterdamensis held på den mørkebrune fjørdrakta av ungfuglar inn i vaksenlivet.

Dette er store sjøfuglar med ei sirkumpolar utbreiing i Sørishavet, og hekkar på isolerte øyar. Vandrealbatrossane hekkar på øyar rundt Sørishavet, frå Atlanterhavet, Sør-Georgia og Tristan da Cunha, til Indiahavet og sub-antarktiske øyar utanfor New Zealand. Kongealbatrossane hekkar berre på New Zealands sub-antarktiske øyar, med ein uvanleg koloni på Otago-halvøya på New Zealand.

Artsliste

Diomedea i rekkjefølgje etter IOC World Bird List V11.2, 2021, med norske namn etter Norske navn på verdens fugler.

Artsnamn	Vitskapleg namn	Status	Populasjon	År	Trend	Hekkeplassar	Ref
Vandrealbatross	Diomedea exulans	VU	20 100	2006-2011	minkande	Øyar i Sørishavet: Sør-Georgia, Kerguelen, Heard- og McDonaldøyane og på Macquarie Island
Antipodealbatross	Diomedea antipodensis	EN	50 000	2016	minkande	Aucklandøyane, Antipodeøyane og Campbelløyane
Beltealbatross	Diomedea amsterdamensis	EN	170	2011	aukande	Amsterdamøya i Indiahavet
Tristanalbatross	Diomedea dabbenena	CR	3 400-4 800	2016	minkande	Sør-Atlanteren: Goughøya, Tristan da Cunha, St Helena
Kongealbatross	Diomedea epomophora	VU	27 200	2016	stabil	Campbelløya, Aucklandøyane med fleire
Svartvengalbatross	Diomedea sanfordi	EN	17 000	2008	minkande	Chathamøyane aust for New Zealand

Kolonnar i tabellen over:

Status er arten sin kategori i den globale raudlista til Verdas naturvernunion, IUCN

Populasjon er estimert storleik på bestand av kjønnsmodne individ, total populasjon er gjerne langt høgare fordi albatrossar startar hekking først når dei er 5-10 år gamle

Ref er peikar til faktaark om arten hos Birdlife International

Alternativ taksonomi hos EBird/Clements Checklist v2021 listar berre to artar i slekta. Kongealbatross, Diomedea epomophora, med to underartar og vandrealbatross, Diomedea exulans, med fem underartar.

Kjelder

• Denne artikkelen byggjer på «Great albatross» frå Wikipedia på engelsk, den 10. mars 2012, bl.a. var følgjande referansar gjevne:
• Brooke, Michael (2004): Albatrosses and Petrels across the World. Oxford University Press, Oxford, New York. ISBN 0-19-850125-0

• Gotch, A. F. (1995) [1979]. «Albatrosses, Fulmars, Shearwaters, and Petrels». Latin Names Explained. A Guide to the Scientific Classifications of Reptiles, Birds & Mammals. New York, NY: Facts on File. s. 190. ISBN 0 8160 3377 3. 
• Haaramo, Mikko (2005): Mikko's Phylogeny Archive: Diomedeidae - albatrosses Arkivert 2006-09-27 ved Wayback Machine.. Version of 2005-11-15. Retrieved 2006-09-25.
• Nunn, Gary B.; Cooper, John; Jouventin, Pierre; Robertson, Chris J. R. & Robertson Graham G. (1996): Evolutionary relationships among extant albatrosses (Procellariiformes: Diomedeidae) established from complete cytochrome-b gene sequences. Auk 113(4): 784-801. PDF fulltext Arkivert 2008-12-17 ved Wayback Machine.
• Olson, Storrs L. (1985): Section X, H, 1. Diomedeidae. In: Farner, D.S.; King, J.R. & Parkes, Kenneth C. (eds.): Avian Biology 8: 208-210. Academic Press, New York.
• Penhallurick, John & Wink, Michael (2004): Analysis of the taxonomy and nomenclature of the Procellariformes based on complete nucleotide sequences of the mitochondrial cytochrome b gene. Emu 104(2): 125-147. doi:10.1071/MU01060 (HTML abstract)
• Rheindt, F. E. & Austin, J. (2005): Major analytical and conceptual shortcomings in a recent taxonomic revision of the Procellariiformes - A reply to Penhallurick and Wink (2004). Emu 105(2): 181-186. doi:10.1071/MU04039 PDF fulltext