Esmeraldasprovinsen
Esmeraldas (spansk uttale [esmeˈɾaldas]) er ein provins i Ecuador. Han har rundt 550 000 innbyggjarar fordelte på eit område på cirka 16 000 km². Hovudstaden er også nemnd Esmeraldas, og den store elva Río Esmeraldas renn gjennom provinsen. Namnet «Esmeraldas» betyr smaragdar på spansk.
| Esmeraldas | |||
| provins | |||
|
|||
| Land |  Ecuador
| ||
|---|---|---|---|
| Hovudstad | Esmeraldas | ||
| Areal | 15 808,8 km² | ||
| Folketal | 553 900 (2022)[1] | ||
| Språk | spansk | ||
 Esmeraldasprovinsen 0°44′00″N 79°09′00″W / 0.73333333333333°N 79.15°W | |||
 Kart som viser Esmeraldasprovinsen.
| |||
| Wikimedia Commons: Esmeraldas Province | |||
Provinsen er delt inn i 7 kantonar, den mest folkerike kantonen er kantonen Esmeraldas med over 211 000 innbyggjarar per 2022.
Plassering og geografi
endreProvinsen Esmeraldas ligg nordvest i Ecuador. Han grensar til Stillehavet i vest, Nariño-departementet i Colombia i nord, provinsane Carchi og Imbabura i aust, og provinsane Pichincha, Santo Domingo de los Tsáchilas og Manabí i sør.
Klimaet i Esmeraldas er tropisk, med intens varme og høg luftfukt. Provinsen er eit av dei områda i Ecuador som er mest utsett for malaria, eit problem som i større grad rammar lokale folk enn turistar. Esmeraldas er kjent for strendene sine, som Las Penas, Rio Verde, Atacames, Súa og øya Muisne. Det lokale kjøkkenet er prega av rik tilgang på frukt, belgfrukter og sjømat. Provinsen dyrkar også den beste kvaliteten av kakao i verda (cacao nacional fino de aroma). Det finst også mangrovesumpar, sjølv om mange av desse er øydelagde av storstilt rekeoppdrett. Den tropiske kystregnskogen er sterkt trua av avskoging, og opptil 80 % av den opphavlege skogen er allereie borte. Dette, saman med monokultur, truar dei rike biologiske mangfalda i provinsen.
Økonomi og infrastruktur
endreHovedstaden Esmeraldas og nabobyen Puerto Balao er viktige hamnebyar, spesielt for eksport av olje frå Amazonas i Ecuador. Puerto Balao er endestasjonen for den 503 km lange oljerøyrleidningen Oleoducto de Crudos Pesados (OCP), som startar i Nueva Loja i Sucumbíosprovinsen. När Esmeraldas ligg også eit stor oljeraffineri. Esmeraldas har ei kommersiell hamn der landbruksvarer blir lasta ombord, og provinsen har også ein flyplass med flyruter til Cali i Colombia. I tillegg går det ein jernbane (autoferro) frå Ibarra i Imbaburaprovinsen til hamnebyen San Lorenzo, og ruta passerer gjennom tropiske skogar.
Hovudprodukta i provinsen er bananar, reker, palmeolje frå den afrikanske oljepalmen (palma africana), og dessutan edeltre, tobakk og kakao.
Folkesetnad
endreEsmeraldas har den største andelen av afroecuadorianarar i Ecuador. Forfedrane til dei fleste afroecuadorianarane kom sannsynlegvis som skipsforliste slavar eller var frigjorde eller rømde slavar, særleg gullgravarar frå Colombia, som søkte tilflukt i skjulte busetjingar langs elvane i nord, kalla palenques. I tillegg til afroecuadorianarane og mestisane, bur den innfødde folkegruppa cayapa, som kallar seg sjølv chachi, og dessutan mindre grupper av epera og awá-indianere i provinsen.
Dei siste tiåra har mange jordbrukarar frå sørlege provinsar, særleg frå Manabí, busett seg i Esmeraldas på jakt etter fruktbar jord. Dette befolkningspresset blir forsterka av mange colombianske flyktningar. Derfor har provinsen Esmeraldas vorte eit område med høg etnisk mangfald.
Historie
endreProvinsen Esmeraldas har vore busett i fleire tusen år. Tolita-kulturen eksisterte i området mellom 500 f.Kr. og 400 e.Kr. Kulturen er oppkalla etter øya La Tolita i nordvestlege Esmeraldas.
Cara-folket, som på 1200-talet styrte området rundt Quito som seinare vart erobra av inkaene, hadde også busetjingar i dagens kanton Atacames og sør i Manabí, med Bahía de Caráquez som eit viktig senter. Dei innfødde folka chachi og tsáchila (colorados) bevarer framleis delar av denne kulturen.
I 1526 var Esmeraldas det første området i Ecuador som vart oppdaga av spanjolane, då Bartolomé Ruiz, på ordre frå Francisco Pizarro, segla frå Panama mot sør. I 1529 nådde Diego de Almagro Río Esmeraldas. I 1553 kom dei første svarte slavane til regionen som skipsforliste. Under kolonitida var Esmeraldas dårleg utvikla og stod under administrasjonen av Mercedarier-ordenen før det seinare vart ein provins. På 1700-talet prøvde Pedro Vicente Maldonado å kople kysten av Esmeraldas til Quito via ein transportveg, og han vart utnemnd til guvernør av Atacames/Esmeraldas. Etter hans død forfall transportvegen, og prosjektet hans vart gløymt.
Området som i dag utgjer Esmeraldas erklærte seg uavhengig frå Spania i 1820. Det vart ein del av Stor-Colombia, men provinsen Esmeraldas vart oppløyst i 1824 og vart ein del av kantonen Imbabura og seinare Quito (Pichinchaprovinsen). I 1861 vart Esmeraldas igjen etablert som ein eigen provins.
Kjelder
endre- Denne artikkelen er ei omsetjing av «Provinz Esmeraldas» frå Wikipedia på tysk, den 12. oktober 2024. Artikkelen viste til:
- Oswaldo Rivera Villavicencio: Ecuador: Provincias y Capitales. Ed. Edigaralde, Quito, 2004, S. 95–105.
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 «Principales resultados» (på spansk). Henta 26. september 2023.
