Grunnlovsjubileet i Noreg i 2014
Grunnlovsjubileet i Noreg i 2014 var ei offentleg markering av at det i 2014 var 200 år sidan den norske grunnlova blei vedteken. Stortinget arrangerte ei stor jubileumsfeiring av Grunnlova, der ikkje berre hendingane på Eidsvoll i 1814 skulle feirast, men òg det som vert oppfatta som fruktene av desse hendingane.
Jubileet skulle informere om og feire demokrati, deltaking, menneskerettar, jamstilling, rettferd, ytringsfridom, integrering, makt og styring, institusjonane i demokratiet og dei historiske hendingane som har stått sentralt i utviklinga av demokratiet i Noreg.[1]
Hendingar
endreDen offisielle opninga av grunnlovsjubileet fann stad ved Eidsvollsbygningen søndag 16. februar klokka 20.14.[2] Kongen, dronninga, kronprinsen og kronprinsessa tok del i arrangementet. Stortinget ved stortingspresident Olemic Thommessen var vertskap. Regjeringa vart representert ved mellom anna statsminister Erna Solberg.
De viktigaste hendingane i 1814-feiringa markerer 200 år sidan:
- 14. januar - Kieltraktaten vart signert i Kiel
- 16. februar - Notabelmøtet vart halde på Eidsvoll
- 10. april - Riksforsamlinga vart samla på Eidsvoll
- 17. mai - 17. mai-grunnlova vart vedteken på Eidsvoll
- 14. august - Mossekonvensjonen der Noreg ga avkall på sjølvstende
- 4. november - Novembergrunnlova vart vedteken i Christiania
Eidsvollsbygningen
endre
Til 200-årsmarkeringa vedtok staten at Eidsvollsbygningen med paviljongane og hagen så vidt mogleg skulle førast attende til situasjonen i 1814. Statsbygg saman med Eidsvoll 1814 og Riksantikvaren fekk i oppdrag å stå for restaureringa til ei kostnadsramme på 384 millioner kroner. Etter bygningshistoriske undersøkingar vart restaureringa starta i september 2011.[3]
Det mest omfattande inngrepet blei attreisinga av kjellaretasjen, som blei fjerna fullstendig under istandsettinga før 1914 på grunn av byggskadar. Kjellaren inneheldt tenarrom, kjøken og rom for andre hushaldsformål. Den vart oppfatta som naudsynt for å formidle forståinga av korleis dagleglivet arta seg for to hundre år sidan, og særleg korleis det var praktisk mogleg å avvikle riksforsamlinga i 1814 med overnatting for mange og korleis det vart ordna med mat for endå fleire.[4] Den nyrestaurerte bygningen vart overlevert 16. februar 2014.[5]
Organisering
endreStortinget hadde det overordna ansvaret for grunnlovsjubileet. For planlegging og koordinering hadde Stortingets presidentskap peika ut ein komité.[6] Komiteen satt ned eit arbeidsutval som hadde det daglege arbeidet med jubileet.[7] Til støtte for arbeidsutvalet var det danna eit sekretariat.[8]
Kristian Fredrik-statuen
endreI høve jubileet vedtok Stortingets presidentskap i januar 2013 at det skal reisast ei statue av Kristian Fredrik på Eidsvolls plass framfor Stortinget i Oslo.[9] Etter utlyst konkurranse blei Kristian Blystads utkast valt.[10]
Statuen vart avduka av dronning Margrete av Danmark 18. mai 2014.[11]
Jubileumsmyntar
endre16. februar 2014 gav Noregs Bank ut to jubileumsmyntar som markering av 200-årsjubileet: Ein 20-krone-mynt[12] og ein 200-krone-mynt i sølv.[13] Dei er utforma av Esther Maria Bjørneboe.[14]
Arrangement og utstillingar
endre
- Lista er ikkje fullstendig. Du kan hjelpe Nynorsk Wikipedia gjennom å utvide henne!
- GrunnLove – Rikskonsertane og Norsk kulturskoleråds feiring heile året landet rundt.
- 1814 – Spillet om Danmark og Norge – Norsk Folkemuseums utstilling 14. januar–31. juli 2014
- Tidsbilder. Norge 1814 – Nasjonalgalleriet 17. januar–18. mai 2014
Kjelder
endre- ↑ Måldokument
- ↑ Folkets jubileum er offisielt i gang
- ↑ Eidsvollsbygningen frå Statsbygg
- ↑ Eidsvollsbygningen/Den glemte etasjen frå Statsbygg
- ↑ Hurra for Eidsvollsbygningen! frå Statsbygg
- ↑ Mandat for Hovedkomiteen
- ↑ Medlemmer av Hovedkomiteen og arbeidsutvalget
- ↑ Sekretariatet for grunnlovsjubileet
- ↑ Invitasjon til prekvalifisering: Christian Frederik-monument Arkivert 2014-11-29 ved Wayback Machine. frå KORO
- ↑ Slik blir Christian Frederik-statuen fra NRK
- ↑ Kong Christian Frederik på plass foran Stortinget Osloby/Aftenposten (vitja 18. mai 2014)
- ↑ Grunnlovens 200-årsjubileum, 20-krone minnemynt 2014 Arkivert 2014-03-01 ved Wayback Machine., Norges Bank
- ↑ Grunnlovens 200-årsjubileum, 200-krone minnemynt i sølv i 2014, arkivert frå originalen 1. mars 2014, henta 6. mars 2014
- ↑ Norges Banks pressemleding om minnemyntene 2014, arkivert frå originalen 6. mars 2014, henta 13. mars 2014
- Denne artikkelen bygger på «Grunnlovsjubileet i Norge 2014» frå Wikipedia på bokmål, den 5. mars 2014.