Nikatorar

slekt av sporvefuglar
(Omdirigert frå Nicatoridae)
Nikatorar
Austnikator, Nicator gularis Foto: Alan Manson
Austnikator, Nicator gularis
Foto: Alan Manson
Systematikk
Underrekkje: Virveldyr Vertebrata
Overklasse: Tetrapodar Tetrapoda
Klasse: Fuglar Aves
Underklasse: Neognathae
Overorden: Neoaves
Orden: Sporvefuglar Passeriformes
Familie: Nikatorfamilien Nicatoridae
Slekt: Nikatorar Nicator
Hartlaub & Finsch, 1870

Nikatorar er ei biologisk slekt med vitskapleg namn Nicator av tre middels store sporvefuglar, endemiske til Afrika sør for Sahara.[1] Namnet på slekta kjem av gresk 'nikator', erobraren.[2]

Skildring endre

Nikatorar er varslarliknande fuglar, 16-23 cm i lengd. Austnikator og vestnikator er like i storleik og større enn gulstrupenikator. Hannane er monaleg tyngre enn hoene, til dømes er hannar hos vestnikator 48-67 gram, medan hoene berre veg 32-51 gram. Gulstrupenikator er mykje lettare, varierer i området 21-26 gram. Nikatorar har kraftige nebb med krok i enden. Fjørdrakta i slekta er generelt olivengrøn på ryggen, stjert og venger, med gule flekker på vengene, og ljosare grå eller kvitaktige underside.[1]

 
Vestnikator i Uganda
Foto: Tom Tarrant

Vestnikator har ein stort sett kontinuerleg distribusjon frå Senegal til austlege Uganda og nordlege Angola. Austnikator har ei usamanhengande utbreiing i Aust-Afrika frå Somalia sør til austre Sør-Afrika. Gulstrupenikator er utbreidd i det sentrale Afrika frå Kamerun til Uganda.[1] Nikatorar okkuperer eit breitt utval av skogshabitat.[1]

Taksonomi endre

Plasseringa av slekta i systematikken har vore eit langvarig mysterium. Gruppa vart opphavleg lagt til i familien varslarar, Laniidae. I 1920-åra kommenterte ornitologen James Chapin likskapane mellom nikatorar og bylbylar, Pycnonotidae, og mellom nikatorar og buskvarslarar, Malaconotidae. Det var ikkje før 1943 at Jean Théodore Delacour plassert slekta inn i bylbylar. Storrs Olson hevda at slekta var nærare knytt til buskvarslarar, fordi nikatorar mangla forbeining av naseboret slik ein finn det hos alle andre bylbylar.[3] Ei rekkje funksjonar, blant anna plasseringa av fjørbust i andletet, reira og lydytringane deira, gjer slekta unik, og frå DNA-studium er det nyleg gjeve framlegg om at slekta er best handsama som ein sjølvstendig familie.[4] Nokre autoritetar, som Clementslista, har godtatt den nye familien Nicatoridae.[5] Innanfor slekta er den vestlege og den austlege nikatorarten vurdert å danne ein superart og er nokre gonger handsama som same arten.[1]

Artar endre

  • Vestnikator, Nicator chloris, Western Nicator, Valenciennes, 1826, (LC)
  • Austnikator, Nicator gularis, Eastern Nicator, Hartlaub & Finsch, 1870, (LC)
  • Gulstrupenikator, Nicator vireo, Yellow-throated Nicator, Cabanis, 1876, (LC)

Kjelder endre

Referansar endre

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Fishpool, Lincoln; Tobias, Joseph (2005), «Family Pycnonotidae (Bulbuls)», i del Hoyo, Josep; Elliott, Andrew; Christie, David, Handbook of the Birds of the World. Volume 10, Cuckoo-shrikes to Thrushes, Barcelona: Lynx Edicions, s. 247–248, ISBN 84-87334-72-5 
  2. Jobling, James A. (1991). A Dictionary of Scientific Bird Names. Oxford University Press. s. 160. ISBN 0 19 854634 3. 
  3. Olson, Storrs (1989). «Preliminary systematic notes on some Old World Passerines». Rivista Italiana di Ornitologia 59 (3/4): 183–195. 
  4. Beresford, P; Barker FK, Ryan PG & Crowe TM. (2005). «African endemics span the tree of songbirds (Passeri): molecular systematics of several evolutionary ‘enigmas’». Proc. R. Soc. B 272: 849–858. doi:10.1098/rspb.2004.2997. 
  5. Clements Checklist team (2009). «Updates & Corrections - Dec 2009». The Clements Checklist of Birds of the World. Henta 16 January 2010.