Wikipedia

Pine Island-breen

isstraum i Antarktis

Pine Island-breen (PIG) er ein stor isstraum[1] som flyt vest-nordvest langs sørsida av Hudson Mountains til Pine Island Bay i Amundsenhavet i Antarktis. Han vart kartlagt av United States Geological Survey (USGS) frå landmålingar og United States Navy (USN) sine flyfoto 1960–66 og vart namngjeven av Advisory Committee on Antarctic Names (US-ACAN) i samband med Pine Island Bay.[2]

Pine Island-breen
isbre
British Antarctic Survey sin feltleir på breen.
Land  Antarktis
Stad Marie Byrd Land
 - koordinatar 75°10′S 100°0′W / 75.167°S 100.000°W / -75.167; -100.000
Lengd 250 km
Areal 175 000 km²
Tjukkleik Kring 2 km
Administrert under Antarktistraktaten
Kart
Pine Island-breen
75°10′00″S 100°00′00″W / 75.1667°S 100°W / -75.1667; -100
Pine Island-breen is located in Antarktis
Pine Island-breen (Antarktis)
Wikimedia Commons: Pine Island Glacier

Området som Pine Island-breen drenerer utgjer kring 10 prosent av Den vestantarktiske innlandsisen.[3] Satellittmålingar har indikert at tilsigsfeltet til Pine Islandbreen har større netto tilførsel av is til sjøen enn noko anna tilsigsfelt i veda og dette har auka dei siste åra fordi isstraumen har byrja å flyte raskare.[4][5]

Isstraumen ligg særs aude til og den næraste kontinuerleg bemanna forskingsstasjonen er Rothera, som ligg 1300 km unna.[6] Området ligg ikkje innanfor kravområda til noko land og Antarktistraktaten hindrar at slike krav blir sett fram.[7]

Drenering av innlandsisen

endre
 
Flytande isbrem utanfor Pine Island-breen. Sprekka syner starten på eit stort isfjell som kalvar.

Den antarktiske innlandsisen er den største ismassen på jorda, og inneheld eit vassvolum som svarar til ein auke på 57 meter i det globale havnivået.[8] Innlandsisen vert danna av snø som fell på kontinentet og så vert pakka saman til is under si eiga vekt. Isen flyttar seg så under si eiga vekt mot kantane av kontinentet. Det meste av denne transporte til sjøen skjer via isstraumar, som flyttar seg raskare enn isen rundt.[8] Den antarktiske innlandsisen består av ein stor, relativt stabil innlandsis i Aust-Antarktis og ein mindre, og mindre stabil innlandsis, Den vestantarktiske innlandsisen. Den vestantarktiske innlandsisen vert drenert til sjøen via fleire store isstraumar, og dei fleste av dei flyt anten ut i Rossisen eller Filchner-Ronne-isen. Pine Island og Thwaitesbreen er to store isstraumar i Vest-Antarktis som ikkje flyt ut i ein stor isbrem. Dei er ein del av ei vid bukt i Amundsenhavet. Eit samla areal på 175 000 km², 10 prosent av Den vestantarktiske innlandsisen, drenerer ut til sjøen via Pine Island-breen.[9][3]

Svakt underlag under Den vestantarktiske innlandsisen

endre

Pine Island- og Thwaitesbreen er to av dei fem største isstraumane i Antarktis. Forskarar har funne ut at straumen til desse isstraumane har auka på dei siste åra, og indikerer at om dei skulle smelte heilt, så ville havnivået auke med 0,9 til 1,9 meter og destabilisert heile Den vestantarktiske innlandsisen og kanskje delar av Den austantarktiske innlandsisen.[10]

I 1981 la Terry Hughes fram ein teori om at regionen kring Pine Island Bay kan ha eit svakt underlag under Den vestantarktiske innlandsisen.[11] Dette er basert på at i motsetnad til dei fleste store isstraumane i Vest-Antarktis så er isstraumane som flyt ut i Amundsenhavet ikkje verna frå havet av ein stor flytande isbrem. Det vil sei at overflata av isbreen ligg over havnivå, medan basen ligg under havnivå og heller nedover innover i land. Dette indikerer at det ikkje er noko geologisk barriere som kan stoppe ein tilbakegang av isen når dette først har starta.[11]

Akselerasjon og uttynning

endre

Farten til Pine Island-breen har auka med 73 prosent frå 1974 til slutten av 2007, med ein 8 prosent auke dei siste 16 månadane av denne perioden aleine. Denne farten tyder at mot slutten av 2007 så hadde Pine Island-breen ein negativ massebalanse der han taper 46 gigatonn is kvart år,[5] noko som tilsvarar ein auke i havnivået på 0,13 mm kvart år.[12] Med andre ord strøymer mykje meir vatn ut i sjøen frå Pine Island-breen enn det som vert erstatta av snøfall over land. Målingar langs midten av isstraumen ved hjelp av GPS har vist at akselerasjonen framleis er høg 200 km inn over land, kring 4 prosent i løpet av 2007.[13] Ein teori er at den nylege akselerasjonen er utløyst av varmt hav ved enden av breen, der den flytande delen (isbremmen) er kring 50 km long.[1][3][14]

Etter kvart som isen akselererer vert han òg brattare.[13] Uttynninga sentralt i kanalen har firedobla seg frå 1995 til 2006.[13][15] Om den noverande akselerasjonsraten held fram vil hovuddelen av isbreen vere flytande innan 100 år.[15]

Subglasial vulkan

endre

I januar 2008 rapporterte forskarar frå British Antarctic Survey (BAS), Hugh Corr og David Vaughan, at ein vulkan hadde utbrot for 2200 år sidan under Den antarktiske innlandsisen. Dette var det største utbrotet i Antarktis dei siste 10 000 år. Vulkanen ligg i Hudson Mountains, nær Pine Island-breen.[16][17] Utbrotet spreidde eit lag med vulkansk oske (eller tefra) over overflata av isen. Dette vart så gravlagd under snø og is. Corr og Vaughan klatre å kartlegge oskelaget ved hjelp av eit radarsystem frå lufta og kakluere kva tid utbrotet skjedde og kor djupt oska ligg gravlagd ved hjelp av iskjerneboringar.[17] At denne vulkanen ligg i nærleiken kan tyde på at vulkansk aktivitet kan ha medverka til, eller kan i framtida medverke til, den auka straumen i isbreen.[18]

Sjå òg

endre

Kjelder

endre
  1. ↑ 1,0 1,1 Payne, A. J.; Vieli, A.; Shepherd, A. P.; Wingham, D. J.; Rignot, E. (2004). «Recent dramatic thinning of largest West Antarctic ice stream triggered by oceans». Geophysical Research Letters 31 (23): L23401. Bibcode:2004GeoRL..3123401P. doi:10.1029/2004GL021284. 
  2. ↑ «Pine Island-breen». Geographic Names Information System. United States Geological Survey. Henta 29. januar 2014. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Shepherd A.; Wingham D.J.; Mansley J.A.D.; Corr H.F.J. (2001). «Inland thinning of Pine Island Glacier, West Antarctica». Science 291 (5505): 862–864. Bibcode:2001Sci...291..862S. PMID 11157163. doi:10.1126/science.291.5505.862. 
  4. ↑ Rignot, E.; Bamber, J. L.; Van Den Broeke, M. R.; Davis, C.; Li, Y.; Van De Berg, W. J.; Van Meijgaard, E. (2008). «Recent Antarctic ice mass loss from radar interferometry and regional climate modelling». Nature Geoscience 1 (2): 106–110. Bibcode:2008NatGe...1..106R. PMC 4032514. doi:10.1038/ngeo102. 
  5. ↑ 5,0 5,1 Rignot, E. (2008). «Changes in West Antarctic ice stream dynamics observed with ALOS PALSAR data». Geophysical Research Letters 35 (12): L12505. Bibcode:2008GeoRL..3512505R. doi:10.1029/2008GL033365. 
  6. ↑ «Measuring one of world's largest glaciers». British Antarctic Survey. Arkivert frå originalen 8. april 2009. Henta 29. januar 2014. 
  7. ↑ «Peaceful use in Antartica». Antarktistraktaten. Arkivert frå originalen 19. august 2018. Henta 29. januar 2014. 
  8. ↑ 8,0 8,1 Lemke, P.; J. Ren; R.B. Alley; I. Allison; J. Carrasco; G. Flato; Y. Fujii; G. Kaser; P. Mote; R.H. Thomas; T. Zhang (2007). «Observations: Changes in snow, ice and frozen ground». I S. Soloman; D. Qin; M. Manning; Z. Chen; M. Marquis; K.B. Averyt; M. Tignor; H.L. Miller. Climate Change 2007: The physical science basis. Fourth assessment report of the Intergovernmental Panel on Climate Change (PDF). Cambridge University Press. Arkivert frå originalen (PDF) 24. september 2015. Henta 29. januar 2014. 
  9. ↑ Vaughan, D. G.; Corr, H. F. J.; Ferraccioli, F.; Frearson, N.; O'Hare, A.; Mach, D.; Holt, J. W.; Blankenship, D. D.; Morse, D. L.; Young, D.A. (2006). «New boundary conditions for the West Antarctic ice sheet: Subglacial topography beneath Pine Island Glacier». Geophysical Research Letters 33 (9): L09501. Bibcode:2006GeoRL..3309501V. doi:10.1029/2005GL025588. 
  10. ↑ Pearce, Fred (2007). With Speed and Violence: Why scientists fear tipping points in climate change. Becon Press Books. ISBN 978-0-8070-8576-9. 
  11. ↑ 11,0 11,1 Hughes, T. (1981). «The weak underbelly av the West Antarctic ice sheet». Journal of Glaciology 27: 518–525. Bibcode:1981JGlac..27..518H. 
  12. ↑ Shepherd, A.; Wingham, D. (2007). «Recent Sea-Level Contributions of the Antarctic and Greenland Ice Sheets». Science 315 (5818): 1529–1532. PMID 17363663. doi:10.1126/science.1136776. 
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 Scott J.B.T.; Gudmundsson G.H.; Smith A.M.; Bingham R.G.; Pritchard H.D.; Vaughan D.G. (2009). «Increased rate of acceleration on Pine Island Glacier strongly coupled to changes in gravitational driving stress». The Cryosphere 3: 125–131. doi:10.5194/tc-3-125-2009. 
  14. ↑ Thoma, M.; Jenkins, A.; Holland, D.; Jacobs, S. (2008). «Modelling Circumpolar Deep Water intrusions on the Amundsen Sea continental shelf, Antarctica». Geophysical Research Letters 35 (18): L18602. Bibcode:2008GeoRL..3518602T. doi:10.1029/2008GL034939. 
  15. ↑ 15,0 15,1 Wingham D.J.; Wallis D.W.; Shepherd A. (2009). «The spatial and temporal evolution of Pine Island Glacier thinning, 1995 – 2006». Geophysical Research Letters 36 (17): L17501. Bibcode:2009GeoRL..3617501W. doi:10.1029/2009GL039126. 
  16. ↑ Black, Richard (20 januar 2008). «Ancient Antarktis eruption noted». BBC News (London: BBC). Henta 22 oktober 2011. 
  17. ↑ 17,0 17,1 Corr, H. F. J.; Vaughan, D. G. (2008). «A recent volcanic eruption beneath the West Antarctic ice sheet». Nature Geoscience 1 (2): 122–125. Bibcode:2008NatGe...1..122C. doi:10.1038/ngeo106. 
  18. ↑ Mosher, Dave (20. januar 2008). «Buried Volcano may hav been discovered in Antarctica». LiveScience.com. Imaginova Corp. Henta 29. januar 2014. 

Bakgrunnsstoff

endre
Henta frå «https://nn.wikipedia.org/w/index.php?title=Pine_Island-breen&oldid=3437333»