Plattysk
Plattysk, nedertysk eller lågtysk er eit vestgermansk språk nært i slekt med nederlandsk og frisisk som først og fremst blir tala i det nordlege Tyskland. Plattysk var hovudspråket for hansaene i seinmellomalderen og kom til å få svært sterk innverknad på dei skandinaviske språka.
| Plattysk Plattdüütsch, Platt, Nedderdüütsch | ||
| Klassifisering | Indoeuropeisk Germansk Vestgermansk | |
| Bruk | ||
| Tala i | Tyskland, Nederland, Brasil, USA, Argentina, Paraguay, Uruguay, Canada, Mexico | |
| Område | Nord-Europa | |
| Plattysktalande i alt | 5 millionar | |
| Rangering | Ikkje topp-100 | |
| Skriftsystem | det latinske alfabetet | |
| Språkkodar | ||
| ISO 639-1 | - | |
| ISO 639-2 | nds | |
| ISO 639-3 | nds | |
Plattysk skil seg ut frå høgtysk ved at den høgtyske konsonantforskyvinga ikkje har funne stad, og stort sett òg ved mangelen av diftongering av dei gamle lange vokalane î og û.
Nedertysk kan delast i tre greiner: Nedersaksisk, austnedertysk og nederfrankisk. Dei første to blir hovudsakleg tala i dagens Nord-Tyskland. Den siste omfattar nederlandsk og afrikaans som blir tala i Sør-Afrika.
Engelsk og frisisk er utvikla frå ei eldre form for nedertysk, gammalsaksisk (også kalla gammalnedertysk).
Utbreiing til andre område
endreI hansatida var nedertysk lingua franca i heile Austersjøområdet, noko som i stor grad har prega utviklinga av dei skandinaviske språka. Ein reknar med at mellom 30 og 40 prosent, eller meir, av det daglege norske vokabularet er av nedertysk opphav.[1]
Utvandring til Amerika og i nokre høve eksistensen av religiøse samfunn som mennonittar har ført til at språket blir tala i land som Canada, USA, Mexico, Sør-Afrika, Sentral-Asia, Bolivia, Argentina, Brasil, Paraguay og Uruguay.
| Nokre norske ord med opphav i lågtysk |
Historie
endrePlattysk stammar frå mellomnedertysk som blir datert til tida mellom 1150 og 1600. Dette språket igjen utvikla seg frå gammalnedertysk eller gammalsaksisk.[2]
Sjå òg
endreKjelder
endre- ↑ Arne Torp. «Nordiske språk i fortid og nåtid». Nordisk språkhistorie. Norden.no. Arkivert frå originalen 29. april 2016.
- ↑ Cathrine Theodorsen (20. februar 2018). «Middelnedertysk». Store norske leksikon. Henta 9. august 2018.
- Denne artikkelen bygger på «Low German» frå Wikipedia på engelsk, den 19. juni 2010.
