Príncipe

	Príncipe
	øy
	Skogslandskap på Príncipe.
Land	São Tomé og Príncipe
Areal	136 km²
Folketal	7 344
	; Príncipe; 1°37′00″N 7°24′00″E / 1.6166666666667°N 7.4°E
	Wikimedia Commons: Príncipe

Príncipe er ei øy inne i Guineabukta, vest for Ekvatorial-Guinea i Sentral-Afrika.^[1] Ho er den minste av dei to hovudøyane i staten São Tomé og Príncipe, og ligg kring 150 km nordaust for øya São Tomé. Øya er 136 km² stor og hadde 7 324 innbyggarar ved folketeljinga i 2012.^[2]

Den største byen på øya er Santo António. Pico do Príncipe på 947 meter er den høgaste toppen på øya.^[3]

Historie endre

Skisse av Príncipe frå 1727.

Øya var folketom då ho blei oppdaga av portugisarar 17. januar 1471, og blei fyrst gjeven namn etter helgenen Antonius av Padova, Santo Antão. Seinare fekk ho namnet Príncipe av kong Johan II av Portugal, for å æra sonen hans Afonso, prins av Portugal.

Den fyrste busetjinga her, Santo António, blei grunnlagd i 1502. Deretter skipa portugisiske kolonistar plantasjar på dei nordre og sentrale delane av øya, med bruk av afrikanske slavearbeidarar. I byrjinga dyrka dei sukkerroar, men frå 1822 blei avlingane endra til kakao. Deretter var São Tomé og Príncipe ei tid den største kakaoprodusenten i verda.

Gate i San Antonia med Pico Papagaio i bakgrunnen.

Festningen på øya, Fortaleza de Santo António da Ponta da Mina, blei bygd i 1695. I 1706 blei byen og festningen øydelagde av franskmenn. Frå 1753 til 1852 var Santo António den portugisiske hovudstaden i portugisiske São Tomé og Príncipe.

Natur endre

Geologi endre

Príncipeøya blei danna for mindre enn 30 millionar år sidan, og består av ein skjoldvulkan som stig opp frå ei djuphavslette på 3 000 meters djupne. Príncipe ligg på Kamerunlinja, ei vulkankjede som strekker seg frå Kamerun mot sørvest. Det meste av lavaen som har runne ut dei siste millionar åra har blitt omforma til basalt.^[4] Det ligg fleire mindre øyar i nærleiken, som Ilheu Bom Bom, Ilhéu Caroço, Tinhosa Grande og Tinhosa Pequena.

Flora og fauna endre

São Tomé og Príncipe har aldri vore del av det afrikanske fastlandet. Flora og fauna har derfor komme til øyane med vind eller havstraumar.

São Tomé og Príncipe har det største biologiske mangfaldet av alle øyar i Guineabukta. På øyane finst det fem endemiske amfibium, 120 endemiske planter og 15 endemiske fuglar. Det finst ingen større pattedyr.^[5] På sjølve Príncipe finst det ein endemisk underart av korthaleirisk, i tillegg til príncipeglansstare og príncipesolfugl.

I 2006 blei nasjonalparken Parque Natural Obô do Príncipe grunnlagd på den berglendte sørdelen av øya.^[6] I 2012 utnemnde UNESCO Príncipe til eit biosfæreområde.^[7]