Tundranenetsisk

Tundranenetsisk (tidl. jurakisk, jurakkisamojedisk) er eit uralsk språk. I lag med skogsnenetsisk utgjer dei dei nenetsiske språka i den nordlege delen av den samojediske språkgreina. Andre nordsamojediske språk er enetsisk, juratsisk og nganasansk.

Nenetsi nenets
Klassifisering:	uralske språk  samojediske språk   nordsamojediske språk
Talarar:	nenetsar, nenetsarar
Bruk
Tala i:	Russland
Område:	Nenetsia, Jamal Nenetsia, Taimyr
Nenetsitalande i alt:	31 300 (2002)
Skriftsystem:	kyrillisk
Offisiell status
Offisielt språk i:	Nenetsia, Jamalo-Nenetsk, Tajmyr
Språkkodar
Glottolog:	nene1249

Ved folketeljinga i 2002 var det 31 311 nenetsiskspråklege av ei befolkning på 41 302 nenetsar. Etter den sovjetiske statistikken frå 1989 var det 27 273 nenetsiskspråklege, av dei hadde 26 730 nenetsisk som morsmål og 543 nenetsisk som andrespråk. Nenetsisk blir snakka i den nordlege delen av Russland, på begge sidene av Uralfjella, i Nenetsia, Jamalo-Nenetsk, Tajmyr og på Kolahalvøya.

Grammatikk

Fonologi

Vokalar

Tundranenetsisk har 10 vokalar, dei har 17 ulike allofonar, fordelinga er styrt av palatalisering

Monoftongane i nenetsisk er presenter i tabellen.

	Fremre	Sentral	Bakre
	Urunda	Urunda	Urunda	Rounded
Lukka	i [i], [ɨ]		u [ɯ], [u]
Midtre	e [(ʲ)eː], [ɤː]			o [(ʲ)o̙ː], [oː]
Mid		° [ə]
Open			a [(ʲ)ɑː], [ɑː]

Konsonantar

Nenetsisk har 32 konsonantar. Skjemaet nedanfor bruker det uralske fonetiske alfabetet og ikkje IPA.

Ustemte lukkelydar	k	k̕	p	ṕ	t	t̕
Stemte lukkelydar	g	g̕	b	b́	d	d̕
Frikativar	s	ś	ʒ	ʒ́	ʦ	ʦ́
Nasalar	m	ḿ	n	ń	ŋ
Lateralar og tremulantar	l	ĺ	r	ŕ
Andre lydar	h	h́	w	j	'

Vokalar Nenetsisk har sju vokalfonem.

Skriftspråk

Før den russiske revolusjonen vart det publisert ein del religiøse skrifter på nenetsisk. Rett etter revolusjonen fekk nenetsisk, som så mange språk i Sovjetunionen, eit eige skriftspråk, basert på det latinske alfabetet. I tråd med skiftet i den sovjetiske politikken i 1935 vart dette skriftspråket skifta ut med eit skriftspråk det kyrilliske alfabetet, med tre tilleggsbostavar, samanlikna med repertoaret for russisk.

А а	Б б	В в	Г г	Д д	Е е	Ё ё	Ж ж
З з	И и	Й й	К к	Л л	М м	Н н	Ӈ ӈ
О о	П п	Р р	С с	Т т	У у	Ф ф	Х х
Ц ц	Ч ч	Ш ш	Щ щ	Ъ ъ	Ы ы	Ь ь	Э э
Ю ю	Я я	'	"

Litteratur

• Décsy, Gy. 1966: Yurak Chrestomathy Indiana University Ural-Altaic Series, Bloomington.
• Janhunen, Juha 1986: Glottal stop in Nenets. Memoires de la Société Finno-Ougrienne 196. Helsinki.
• Lehtisalo, T. 1956: Juraksamojedisches Wörterbuch, Lexica Societatis Fenno-Ugricae , Helsinki.
• Salminen, Tapani 1997: Tundra Nenets. Me¬mo¬ires de la Socièté Finno-Ougrienne 227. Helsinki.
• Salminen, Tapani 1998: A morphological dictionary of Tundra Nenets. Lexica Societatis Fenno-Ugricae 26. Helsinki: Suomalais-Ugrilainen Seura.
• Sammallahti, Pekka: Material from Forest Nenets, Castrenianum toimitteita , Helsinki.
• Tereščenko, N.M. 1956: Materialy i issledovanija po jazyku nenecev. Izdatel’stvo Akademii Nauk SSSR.
• Tereščenko, N. M. 1965: Nenecko-russkij slovar´ Moskva: Sovetskaja Ènciklopedija.

• Glottolog: Bibliografi over nenetsisk språkforsking

Fotnotar

Fotnotar

Denne språkartikkelen er ei spire. Du kan hjelpe Nynorsk Wikipedia gjennom å utvide han.